Τα κλειδιά και οι στόχοι της νέας ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία

Μια χειμερινή ρωσική επίθεση είναι απίθανο να αποφέρει αρκετά εδαφικά κέρδη ώστε να αλλάξει σημαντικά την εξέλιξη του πολέμου, ωστόσο θα μπορούσε να υπονομεύσει την τύχη της ουκρανικής επίθεσης την άνοιξη, η επιτυχία της οποίας θα εξαρτηθεί από τις παραδόσεις δυτικών όπλων.

Το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (Institute for the Study of War), μια ανεξάρτητη ερευνητική ομάδα με έδρα τις ΗΠΑ, ισχυρίστηκε στις 8 Φεβρουαρίου ότι «οι ρωσικές δυνάμεις είχαν ήδη ξεκινήσει την επόμενη μεγάλη τους επίθεση», επικαλούμενο στοιχεία για «επιχειρήσεις τουλάχιστον τριών μεγάλων ρωσικών μεραρχιών» γύρω από την πόλη Κρεμίνα στο Λουχάνσκ (στην περιοχή του Ντονμπάς). Το επιβεβαίωσε αυτό και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ στις 13 Φεβρουαρίου, λέγοντας: «Πράγματι, έχουμε δει την έναρξη» νέας ρωσικής προώθησης στην Ουκρανία.

Υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι της Ουκρανίας και της Δύσης ανέφεραν επίσης ότι η Ρωσία ετοιμάζεται να εξαπολύσει επίθεση μεγαλύτερης κλίμακας, πιθανώς τις επόμενες μέρες. Αυτοί οι ισχυρισμοί έρχονται εν μέσω αναφορών ότι Ρώσοι επίστρατοι που εκπαιδεύονται στη Ρωσία, τη Λευκορωσία και την κατεχόμενη Ουκρανία έχουν πλησιάσει την πρώτη γραμμή και τα ουκρανικά σύνορα τις τελευταίες μέρες, μαζί με μεγάλες ποσότητες στρατιωτικού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένων αεροσκαφών. Τον τελευταίο μήνα, οι ρωσικές δυνάμεις σχεδόν περικύκλωσαν τη στρατηγική πόλη Μπαχμούτ και έχουν αυξήσει τις επιθέσεις κατά μήκος του μετώπου. Συνολικά προκύπτει ότι η επίθεση της Ρωσίας για την οποία προειδοποιούσαν επί μήνες οι Ουκρανοί έχει ξεκινήσει.

Η Ρωσία επιτίθεται με σκοπό να ανακόψει τις προετοιμασίες της Ουκρανίας για τη δική της επίθεση και να αποκτήσει πιο προχωρημένες θέσεις πριν την παράδοση όπλων από τη Δύση, ώστε να προστατεύσει τον χερσαίο διάδρομο της Κριμαίας και να προσεγγίσει έναν κύριο πολεμικό της στόχο, την κατάληψη του Ντονμπάς. Βέβαια, είναι απίθανο να επιτύχει πλήρως αυτούς τους στόχους.

Τις τελευταίες εβδομάδες κάνει επιθέσεις όχι μόνο στην Κρεμίννα, αλλά και πιο νότια, στο Βουγκλεντάρ και σε διάσπαρτα σημεία κατά μήκος του μετώπου. Είναι πιθανότατα μια προσπάθεια να δοκιμάσει πολλαπλά τους ουκρανικούς σχηματισμούς, ώστε να μην μπορούν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους ή να συγκεντρωθούν εκεί όπου αναμένονται οι μεγαλύτερες ρωσικές επιχειρήσεις. Ωστόσο, επί του παρόντος υπάρχουν λίγες πληροφορίες σχετικά με το εάν και πού συγκεντρώνει τεθωρακισμένα η Ρωσία.

Η Μόσχα πιστεύει ότι η Ουκρανία έχει κίνητρο να επιτεθεί νωρίτερα παρά αργότερα, δηλαδή προτού εδραιωθούν πιο βαθιά τα ρωσικά στρατεύματα. Κινείται λοιπόν ώστε να ωθήσει την πρώτη γραμμή βαθύτερα στην Ουκρανία και να εδραιώσει τις θέσεις της. Κι αυτό γιατί ότι ο χερσαίος διάδρομος της Κριμαίας - το μόνο πραγματικό έπαθλο της Ρωσίας από την εισβολή μέχρι στιγμής - εξακολουθεί να είναι πολύ κοντά στα μεγάλης εμβέλειας συστήματα κρούσης που έχει λάβει η Ουκρανία από τους δυτικούς συμμάχους της. Ο επιπλέον χώρος, λοιπόν, θα φανεί πολύτιμος για την προστασία του διαδρόμου και τη διασφάλιση της στρατηγικής βιωσιμότητάς του. Εξίσου σημαντικό, το Κρεμλίνο θα πλησιάσει τον κύριο εναπομείναντα πολεμικό στόχο του - να «απελευθερώσει» το Ντονμπάς (ιδιαίτερα αφού απέτυχε να «αποστρατιωτικοποιήσει» και «αποναζιστικοποιήσει» την Ουκρανία - τους μείζονες στόχους της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης» που έθεσε αρχικά ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν).

Τέλος, η Ρωσία θα προτιμούσε να αποκτήσει πλεονέκτημα προτού φτάσουν στο μέτωπο μεγαλύτερες ποσότητες νέου εξοπλισμού, όπως τα σύγχρονα άρματα μάχης που υποσχέθηκε πρόσφατα η Δύση στην Ουκρανία. Στις προσπάθειές της ελπίζει να αξιοποιήσει και το πλεονέκτημά της σε ανθρώπινο δυναμικό, ώστε να φθείρει τις δυνάμεις που χρειάζεται η Ουκρανία για τη δική της επίθεση.

Ο Πούτιν πιθανότατα θα καταστήσει σαφέστερες τις προθέσεις του για το μέλλον του πολέμου σε προσεχή ομιλία του, στην οποία δεν αποκλείεται και να εξαγγείλει νέο γύρο επιστράτευσης. Μήνες πριν από την πρόσφατη έξαρση των μαχών, οι ρωσικές δυνάμεις και οι μισθοφόροι της ομάδας Wagner ξεκίνησαν εκστρατεία για να περικυκλώσουν την πόλη Μπαχμούτ της ανατολικής Ουκρανίας, ισχυριζόμενοι στις 12 Φεβρουαρίου ότι κατέλαβαν το κοντινό χωριό Κράσνα Χόρα. Η επιμονή για το Μπουχμούτ πιθανότατα καθοδηγείται από την επιθυμία του Κρεμλίνου να δείξει ότι υπάρχει πρόοδος στις επιχειρήσεις, πριν από την ετήσια ομιλία του Πούτιν στους Ρώσους βουλευτές στις 21 Φεβρουαρίου και την πρώτη επέτειο του πολέμου στις 24 Φεβρουαρίου.

Τα μηνύματα Πούτιν

Στην τελευταία ομιλία του στη Βουλή, τον Σεπτέμβριο, ο Πούτιν ισχυρίστηκε ότι προσάρτησε τέσσερις επαρχίες της Ουκρανίας (καμία από τις οποίες δεν ελέγχει πλήρως). Κατά τη διάρκεια της ομιλίας στο Βόλγκογκραντ για τον εορτασμό της 80ής επετείου από τη Μάχη του Στάλινγκραντ, στις 2 Φεβρουαρίου, συνέκρινε τη σημερινή σύγκρουση για την Ουκρανία με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, υπαινισσόμενος πόλεμο με τη Δύση, ενώ επανέφερε την πυρηνική απειλή. Εάν κάνει περαιτέρω παραλληλισμούς με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στην ομιλία του στις 21 Φεβρουαρίου, θα είναι σαν να προετοιμάζει για κλιμάκωση και για μεγαλύτερες θυσίες του ρωσικού λαού στο μέλλον. Αυτό επίσης θα ερχόταν σε αντίθεση με την τρέχουσα επίμονη επιχειρηματολογία του Κρεμλίνου ότι η «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» δεν είναι πόλεμος και ότι εξελίσσεται σύμφωνα με το σχέδιο, ενώ οι παραδόσεις όπλων από τη Δύση δεν είναι σε θέση να αλλάξουν την έκβαση της σύγκρουσης. 

Τους επόμενους μήνες, η Ρωσία θα επικεντρωθεί στην εδραίωση των εδαφικών κερδών της στην ανατολική Ουκρανία και θεωρείται απίθανο να προχωρήσει σε ριψοκίνδυνες επιχειρήσεις σε άλλα μέρη της χώρας με χαμηλότερη στρατηγική αξία. Αν και η εισβολή δεν εξελίσσεται όπως είχε αρχικά προγραμματιστεί, η Μόσχα συνεχίζει να πιστεύει ότι η δυτική στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία θα εξασθενήσει με τον καιρό, ενώ προετοιμάζεται όλο και περισσότερο για παρατεταμένη σύγκρουση που πιστεύει ότι τη συμφέρει.

Επιπλέον, η Ρωσία κατέχει ήδη αρκετά εδάφη - και, το πιο σημαντικό, τον χερσαίο διάδρομο της Κριμαίας - ώστε οι ρωσικές ελίτ και το ευρύ κοινό να θεωρούν επιτυχημένη την εισβολή. Επομένως, οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν καμία ανάγκη να συμμετάσχουν σε πιο επικίνδυνες ενέργειες έντασης πόρων, για παράδειγμα ανοίγοντας δεύτερο μέτωπο εξαπολύοντας επίθεση από τη Λευκορωσία. Για παρόμοιους λόγους, σχετικά απίθανη θεωρείται μια νέα -αμφίβολης επιτυχίας- ρωσική επίθεση στο Χάρκοβο. Αντίθετα, είναι πιο πιθανό να συγκεντρώσει τους ανθρώπινους και υλικούς πόρους της για τη διατήρηση των κερδών της στην ανατολική περιοχή του Ντονμπάς.

Στο επόμενο στάδιο του πολέμου, ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της Ρωσίας θα είναι να καταλάβει το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ — τις μεγαλύτερες πόλεις του Ντονμπάς που εξακολουθούν να βρίσκονται υπό ουκρανικό έλεγχο. Οι πόλεις απέχουν μόλις 40 χιλιόμετρα από την πρώτη γραμμή — που σημαίνει ότι η Ρωσία θα χρειαστεί να προωθηθεί μόνο 15 χιλιόμετρα για να τις θέσει εντός εμβέλειας του πυροβολικού της, με στόχο και να αμβλύνει για τους Ουκρανούς την αξία υπεράσπισης του υπόλοιπου Ντονμπάς. Το Μπαχμούτ είναι το κατώφλι προς το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ, γι' αυτό και η ώθηση του ομίλου Wagner γύρω από το Μπαχμούτ είναι σημαντική. Σε περίπτωση πτώσης της πόλης, τα στρατεύματα της Ουκρανίας πιθανότατα θα διατηρήσουν τις αμυντικές γραμμές πολύ κοντά ώστε να ελαχιστοποιήσουν τις στρατηγικές επιπτώσεις της απώλειας.

Η ουκρανική κίνηση

Η Ουκρανία θα πραγματοποιήσει τη δική της επίθεση αργότερα την άνοιξη, η επιτυχία της οποίας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις παραδόσεις δυτικών πυρομαχικών. Παρά την πρόσφατη ανακοίνωση της αυξημένης στρατιωτικής υποστήριξης από πλευράς Δύσης, τεχνικές και επιμελητειακές δυσκολίες μπορεί να απαιτήσουν τρεις ή περισσότερους μήνες μέχρι τα άρματα μάχης και τα απαραίτητα πυρομαχικά να φτάσουν στο μέτωπο. Το Κίεβο ανησυχεί ότι η δυτική στρατιωτική υποστήριξη δεν θα είναι αρκετά μεγάλη, δεν θα έρθει αρκετά γρήγορα και/ή δεν θα περιλαμβάνει τον τύπο εξοπλισμού που απαιτείται για να διωχθούν τα ρωσικά στρατεύματα από τον χερσαίο διάδρομο της Κριμαίας — άρα η Ουκρανία θα χάσει το παράθυρο ευκαιρίας για ανακατάληψη της στρατηγικής περιοχής, τη στιγμή που η Δύση δείχνει σημάδια κόπωσης και η Ρωσία εδραιώνεται έτι περαιτέρω. Καθίσταται επιτακτική, λοιπόν, η ουκρανική επίθεση στα τέλη της άνοιξης.

Η επιτυχής αντιμετώπιση της τρέχουσας επίθεσης της Ρωσίας, με κατά το δυνατόν ελάχιστες απώλειες ανδρών, εδαφών και εξοπλισμού, είναι σημαντική προϋπόθεση για την επίθεση της Ουκρανίας τους επόμενους μήνες. Αλλά μακράν ο πιο σημαντικός παράγοντας για τον καθορισμό της επιτυχίας της θα είναι η ποσότητα, η ποιότητα και η χρονική στιγμή των δυτικών παραδόσεων όπλων στην Ουκρανία. Τα τανκς και τα μαχητικά αεροσκάφη ήταν κύριο θέμα σε πρόσφατες ανακοινώσεις και πρωτοσέλιδα, δεδομένου ότι το Κίεβο επιδιώκει να ξεκινήσει επίθεση αφού αποκτήσει τα όπλα που θα του δώσουν αέρα επιτυχίας. Ακόμη πιο κρίσιμες θα είναι οι επαρκείς παραδόσεις πυρομαχικών, για τις οποίες αξιωματούχοι της Ουκρανίας και του ΝΑΤΟ σημαίνουν συναγερμό όλο και περισσότερο.

Η παράδοση σύγχρονων δυτικών αεροσκαφών στην Ουκρανία δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί πριν από το δεύτερο εξάμηνο του έτους, ωστόσο η εν λόγω καθυστέρηση δεν θα αποτρέψει το σχέδιο του Κιέβου για επίθεση την άνοιξη. Στις 8 Φεβρουαρίου, η Βρετανία ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει εκπαίδευση Ουκρανών πιλότων σε αεροσκάφη προτύπων του ΝΑΤΟ. Αυτό προοιωνίζεται ότι η Ουκρανία τελικά θα λάβει σύγχρονα δυτικά αεριωθούμενα, παρά τις πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και του Γερμανού καγκελαρίου Όλαφ Σολτς περί του αντιθέτου. Σύμφωνα με αναφορές, ορισμένοι αξιωματούχοι του Πενταγώνου έχουν ήδη υποστηρίξει την απευθείας αποστολή μαχητικών F-16 στην Ουκρανία ή, τουλάχιστον, την έγκριση της μεταφοράς τους από άλλες χώρες.

Τα δυτικά αεριωθούμενα είναι απαραίτητα για την Ουκρανία ώστε να προστατεύσει τους αιθέρες της μακροπρόθεσμα. Επειδή τα αεροσκάφη θα μπορούσαν να βοηθήσουν σημαντικά τη χώρα να αμυνθεί από τις συνεχείς επιθέσεις με ρωσικούς πυραύλους και drones, θα ήταν στρατηγικά σκόπιμο για τη Δύση να τα παράσχει αφού εκπαιδευτούν οι Ουκρανοί πιλότοι. Βρετανοί αξιωματούχοι ανέφεραν ότι το εκπαιδευτικό πρόγραμμα μπορεί να διαρκέσει από τέσσερις έως έξι μήνες, πιθανώς μέσα στο παράθυρο για την επικείμενη ουκρανική επίθεση. Ωστόσο, τα σύγχρονα δυτικά αεροσκάφη δεν είναι απολύτως απαραίτητα ώστε η Ουκρανία να πραγματοποιήσει επιτυχείς επιθέσεις κατά της Ρωσίας τους επόμενους μήνες, επομένως το σχέδιο του Κιέβου δεν θα εκτροχιαστεί εάν ληφθούν τα νέα αεριωθούμενα μετά την έναρξη της επίθεσης. Βέβαια, τα δυτικά άρματα μάχης θα είναι πιο αποτελεσματικά όταν θα έχουν αεροπορική υποστήριξη από σύγχρονα μαχητικά.