Stratfor: Οι μεγάλες προκλήσεις για την Ευρώπη το 2020

Καθώς το Συντηρητικό Κόμμα, το οποίο είναι αποφασισμένο να υλοποιήσει το Brexit, ελέγχει πλειοψηφία εδρών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, το Βρετανικό Κοινοβούλιο θα εγκρίνει μια συμφωνία για το Brexit και το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση στις αρχές του 2020. Υπό τους όρους της συμφωνίας εξόδου, το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει στην ενιαία αγορά της ΕΕ το υπόλοιπο έτος, που σημαίνει πως τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις δεν θα βιώσουν σημαντικές οικονομικές διαταραχές το 2020.

Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ευρωπαϊκή Ένωση ενδιαφέρονται να διατηρήσουν τους στενούς εμπορικούς τους δεσμούς και θα περάσουν το 2020 διαπραγματευόμενες μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Όμως οι διαπραγματεύσεις θα είναι περίπλοκες, διότι οι Βρυξέλλες θα πιέσουν ώστε τα βρετανικά προϊόντα να ακολουθούν τους νόμους και τους κανόνες της ενιαίας αγοράς, ιδέα στην οποία το Λονδίνο θα αντισταθεί, ελπίζοντας να αναπτύξει δικούς του κανονισμούς. Αφού αντιπροσωπεύουν τον «πυρήνα» της οικονομίας της χώρας, το Ηνωμένο Βασίλειο θα πιέσει ώστε να συμπεριληφθούν όσο το δυνατόν περισσότερες υπηρεσίες στη συμφωνία. Το Λονδίνο θα θελήσει να συμπεριληφθεί ο υπερ-ανταγωνιστικός τομέας των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών του στη συμφωνία, ωστόσο η ΕΕ, που ελπίζει να αναπτύξει τον δικό της χρηματοοικονομικό τομέα, θα είναι απρόθυμη να συμφωνήσει.

Λόγω της περιπλοκότητας των διαπραγματεύσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο πιθανότατα δεν θα υπογράψουν και επικυρώσουν μια ολοκληρωμένη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που θα καλύπτει τα περισσότερα αγαθά και υπηρεσίες μέχρι το τέλος της περιόδου εφαρμογής του Brexit τον Δεκέμβριο του 2020. Για να αποφύγουν το ενδεχόμενο να χρειαστεί οι εμπορικές τους συναλλαγές να γίνονται με δασμούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου το 2021 (κάτι που θα καταστήσει το εμπόριο ακριβότερο και για τις δυο πλευρές), το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε μια περιορισμένη συμφωνία που θα καλύπτει τα περισσότερα αγαθά, αλλά λίγες μόνο υπηρεσίες, και η οποία θα μεταθέτει για αργότερα τις συμφωνίες σε άλλους τομείς της διμερούς σχέσης. Αν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις για μια περιορισμένη εμπορική συμφωνία, τότε το Λονδίνο και οι Βρυξέλλες πιθανότατα θα συμφωνήσουν να παρατείνουν την εφαρμοστική περίοδο μέχρι και το 2021, κρατώντας το Ηνωμένο Βασίλειο στην ενιαία αγορά για περισσότερο απ’ όσο σχεδιάζονταν αρχικά. Εν τω μεταξύ, καθώς θα «τραβάνε» οι διαπραγματεύσεις ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου, το Λονδίνο θα συζητά μια εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ. Και αυτές οι διαπραγματεύσεις θα είναι περίπλοκες και πιθανότατα θα διαρκέσουν πέραν του 2020.

Γερμανία

Η Γερμανία θα βιώσει μια χαμηλή οικονομική ανάπτυξη το 2020 λόγω ενός συνδυασμού εξωτερικών και εσωτερικών παραγόντων, περιλαμβανομένων της παγκόσμιας αβεβαιότητας για το εμπόριο και των χαμηλών επιπέδων των κυβερνητικών δαπανών. Τα μέλη του κυβερνητικού συνασπισμού της Γερμανίας θα είναι διαιρεμένα ως προς το ποια θα πρέπει αν είναι η αντίδραση σ’ αυτή τη βραδεία ανάπτυξη. Η συντηρητική Χριστιανοδημοκρατική Ένωση θα αντισταθεί σε οποιαδήποτε μέτρα θα μπορούσαν να απειλήσουν την πολιτική του ισοσκελισμένου προϋπολογισμού, ενώ το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα θα πιέσει για μεγαλύτερες δημόσιες δαπάνες. Η γερμανική κυβέρνηση θα είναι εύθραυστη λόγω των εσωτερικών της διαφορών, και η απειλή πρόωρων εκλογών θα συνεχίσει να υπάρχει.

Οι διαφορές αναφορικά με τη δημοσιονομική πολιτική θα αποτρέψουν τη γερμανική κυβέρνηση από το να εφαρμόσει ένα μεγάλο πακέτο οικονομικών μέτρων για να τονώσει την εγχώρια κατανάλωση και την ανάπτυξη. Αντιθέτως, η κυβέρνηση πιθανότατα θα εφαρμόσει συγκεκριμένα μέτρα όπως επενδυτικά προγράμματα συνδεδεμένα με περιβαλλοντικές πολιτικές, όχι όμως στο σημείο που να απειλούν την πολιτική μηδενικών ελλειμμάτων της Γερμανίας. Οι αποφάσεις πολιτικής του Βερολίνου θα διατηρήσουν την ιδιωτική κατανάλωση σε επίπεδο χαμηλότερο των δυνατοτήτων της, η χώρα θα συνεχίσει να έχει μεγάλο εμπορικό πλεόνασμα και υψηλά επίπεδα αποταμίευσης και οι δημόσιες επενδύσεις θα είναι μέτριες. Οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της Γερμανίας πιθανότατα θα επιβαρύνουν χώρες που βρίσκονται στην βιομηχανική αλυσίδα προμηθειών της, οι περισσότερες εκ των οποίων βρίσκονται στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Θα χρειαστεί μια μακρά, βαθιά ύφεση ή μια σημαντική αλλαγή στην ιδεολογική σύνθεση της γερμανικής κυβέρνησης –όπως γενικές εκλογές από τις οποίες θα προκύψει μια αριστερή κυβέρνηση- για να εγκαταλείψει η Γερμανία τη δημοσιονομική ουδετερότητά της και να αποδεχθεί σημαντικά μέτρα τόνωσης, κάτι που το Stratfor δεν αναμένει πως θα συμβεί το 2020.

Ευρωπαϊκή Ένωση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιδιώξει να παίξει έναν πιο ενεργό ρόλο στα παγκόσμια τεκταινόμενα και να υπερασπιστεί καλύτερα τα συμφέροντά της. Προς τον σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εμφανιστεί πιο ενεργητική ως προς την πάταξη της μονοπωλιακής συμπεριφοράς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το εκτελεστικό σώμα του μπλοκ θα πιέσει επίσης ώστε να επανενεργοποιηθούν εμπορικές διαπραγματεύσεις ανά τον κόσμο, θα αυξήσει την πίεση σε χώρες εκτός ΕΕ να προσφέρουν στις εταιρείες της Ευρωπαϊκής Ένωσης την ίδια αντιμετώπιση που προσφέρουν σε τοπικές εταιρείες και θα είναι έτοιμη να προβεί σε αντίποινα έναντι των εμπορικών πιέσεων από τις ΗΠΑ και αλλού. Ωστόσο, η Κομισιόν θα δυσκολευτεί να εφαρμόσει προτάσεις που απαιτούν σημαντικές αλλαγές στους υφιστάμενους κανονισμούς, όπως μια ολοκληρωμένη μεταναστευτική μεταρρύθμιση και η εισαγωγή ενός πανευρωπαϊκού ψηφιακού φόρου ή η δημιουργία κοινής, ενοποιημένης φορολογικής βάσης.

Ένα κατακερματισμένο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και κυβερνήσεις με αντικρουόμενα εθνικά συμφέροντα θα πρέπει να συμφωνήσουν σε τέτοιου είδους αλλαγές, κάτι που δεν αναμένεται να συμβεί το 2020.η Γαλλία, η Γερμανία και άλλοι θα χρησιμοποιήσουν το Brexit ως ευκαιρία για να πιέσουν για βαθύτερη συνεργασία στην ΕΕ σε ζητήματα που κυμαίνονται από την άμυνα μέχρι τα οικονομικά, ωστόσο οι αντικρουόμενες απόψεις μεταξύ των κρατών μελών θα αποτελέσουν τροχοπέδη για την πρόοδο. Οι Βρυξέλλες θα κρατήσουν επίσης «ζωντανές» τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με υποψήφιες χώρε, σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν το ενδεχόμενο παράγοντες εκτός ΕΕ, όπως η Ρωσία και η Κίνα, να αποκτήσουν περισσότερη επιρροή σε περιοχές όπως τα Δυτικά Βαλκάνια. Όμως το μπλοκ δεν θα δεχθεί νέα μέλη στο προβλέψιμο μέλλον, κάτι που θα μειώσει την αξιοπιστία της ΕΕ σε κάποιον βαθμό.

Εν τω μεταξύ, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα εφαρμόσει επεκτατικές νομισματικές πολιτικές σε μια προσπάθεια να δώσει ώθηση στον πληθωρισμό και στην οικονομική δραστηριότητα στο μπλοκ. Κάποια κράτη μέλη, ιδιαίτερα στη Βόρεια Ευρώπη, μπορεί να διαμαρτυρηθούν για τις πολιτικές αυτές, όμως τελικά θα τις ανεχθούν λόγω της χαμηλής ανάπτυξης και του μέτριου πληθωρισμού στην ευρωζώνη, αλλά και επειδή οι ενέργειες της ΕΚΤ θα αντισταθμίσουν σε κάποιον βαθμό την απροθυμία των κυβερνήσεων αυτών να εισάγουν πιο επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές. Η τράπεζα θα υπερασπιστεί επίσης πιο σθεναρά τις υψηλότερες δημόσιες δαπάνες στην ευρωζώνη, ωστόσο η μεταρρύθμιση των στόχων της ΕΕ για το χρέος και το έλλειμμα δεν θα έρθει το 2020. Αντί της αλλαγής των στόχων αυτών, η νέα Κομισιόν, που έχει αναλάβει τα καθήκοντά της από την 1η Δεκεμβρίου του 2019, θα δείξει μεγαλύτερη ευελιξία σε ότι αφορά την επιβολή, επιτρέποντας σε κυβερνήσεις να δαπανούν περισσότερα, όταν αντιμετωπίζεται οικονομική επιβράδυνση στην Ευρώπη.

Ιταλία

Ο κυβερνητικός συνασπισμός της Ιταλίας, που απαρτίζεται από κόμματα με διαφορετικές ιδεολογίες και πολιτικούς στόχους, θα βρίσκεται διαρκώς σε κίνδυνο κατάρρευσης. Ως αποτέλεσμα, η Ρώμη θα έχει περιορισμένο περιθώριο να εισαγάγει μεταρρυθμίσεις για να αντιμετωπίσει τα διαρθρωτικά προβλήματα της Ιταλίας, που περιλαμβάνουν τη χαμηλή ανάπτυξη, τα τεράστια επίπεδα χρέους και ένα σχετικά υψηλό έλλειμμα. Η Ρώμη θα κινηθεί επίσης παρασκηνιακά για να πιέσει για μεταρρυθμίσεις στους κανόνες της ΕΕ για το χρέος και το έλλειμα, όμως η επιτυχία που θα σημειώσει θα είναι μέτρια. Την ίδια ώρα, η ευρωσκεπτικιστική αντιπολίτευση στην Ιταλία θα παραμείνει δημοφιλής, αναγκάζοντας νοικοκυριά, επιχειρήσεις και επενδυτές να συνυπολογίσουν την πιθανότητα εξόδου της Ιταλίας από την ευρωζώνη στην περίπτωση που αναλάβει την κυβέρνηση η λαϊκιστική δεξιά. Αν και η συμμετοχή της Ιταλίας στην ευρωζώνη δεν θα τεθεί σε κίνδυνο το 2020, ωστόσο τα περισσότερα διαρθρωτικά οικονομικά ζητήματα θα παραμείνουν άλυτα, κάτι που σημαίνει πως θα διατηρηθεί ο οικονομικός και πολιτικός κίνδυνος στη χώρα.

Ημερομηνίες-κλειδιά

-31η Ιανουαρίου: Η ημέρα του Brexit
-Φεβρουάριος: Το Ελληνικό Κοινοβούλιο επιλέγει τον επόμενο Πρόεδρο της Δημοκρατίας της χώρας
-15ης Μαρτίου: Διενέργεια δημοτικών εκλογών στη Γαλλία
-Μάιος: Διενέργεια προεδρικών εκλογών στην Πολωνία
-Μάιος: Διενέργεια τοπικών εκλογών στο Ηνωμένο Βασίλειο
-1η Ιουλίου: Η Γερμανία αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ
-31η Δεκεμβρίου: Λήξη περιόδου εφαρμογής της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ