Ο ηθικός μαρασμός αρχίζει από το σχολείο

Φίλτατοι, καλή σας ημέρα!

Εάν αναζητούμε απαντήσεις για την έξαρση που παρουσιάζουν εσχάτως η ενδοσχολική βία και η νεανική εγκληματικότητα ή ακόμη και εγκληματικές ενέργειες όπως οι γυναικοκτονίες, έρευνα που δημοσιοποίησε πρόσφατα το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) θα φανεί, κατά πάσα βεβαιότητα, χρήσιμη.

Όταν διαχρονικά η μία γενιά κατηγορεί την επόμενη για ηθική κατάπτωση και καταβαράθρωση αρχών και αξιών, ερμηνεύοντας και με αυτόν τον τρόπο τις όποιες κοινωνικές εξελίξεις, επιστημονική έρευνα καταδεικνύει ότι πλέον το φαινόμενο καταγγέλλεται ακόμη και από τους ίδιους τους μαθητές. Η συγκεκριμένη έρευνα, η οποία φέρει την υπογραφή της ερευνήτριας του ΚΕΠΕ Ειρήνης Λεριού, καταδεικνύει ότι η απουσία ηθικής διάστασης στη σχολική εκπαίδευση, όπως μετρήθηκε για το σχολικό έτος 2022-2023, είναι η εντονότερη της τελευταίας πενταετίας και ότι βαίνουμε από το κακό στο χειρότερο.

Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά στα συμπεράσματα της συγκεκριμένης έρευνας, «αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι αυτή η ανησυχητική αύξηση συντελείται σε μια περίοδο κατά την οποία από τη μία η βία μεταξύ των ανηλίκων έχει οξυνθεί δραματικά και από την άλλη οι γυναικοκτονίες αυξάνονται με καλπάζοντες ρυθμούς. Μέσα σε ένα τέτοιο ασφυκτικό κοινωνικό κλίμα, κάποιος θα μπορούσε να αναμένει ότι το σχολείο θα είχε περισσότερο ευαίσθητα και γρήγορα αντανακλαστικά, προκειμένου να ανατραπούν από τα θεμέλιά τους αυτά τα κακώς κείμενα. Όμως, αυτό όχι μόνο δεν ισχύει αλλά επιπλέον οι μαθητές αισθάνονται, σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας, ότι το σχολείο κάνει ακόμα μικρότερες προσπάθειες σε σχέση με πριν, αναφορικά με την καλλιέργεια της ηθικής τους παιδείας».

Για την ακρίβεια, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, ποσοστό 61% των ερωτηθέντων μαθητών και μαθητριών εκτιμά ότι το σχολείο δεν διδάσκει ηθικές ή κοινωνικές αξίες, ενώ συνολικά σε τομείς όπως οι κοινωνικές αξίες, η ενσυναίσθηση και η κοινωνική αλληλεγγύη, το ποσοστό των μαθητών που απαντά ότι δεν λαμβάνει τα απαραίτητα διδάγματα από το σχολείο υπερβαίνει το 50%.

Εάν όμως είναι όντως έτσι τα πράγματα, τότε πώς μπορεί να τεθεί φραγμός στην καθόλα επιταχυνόμενη ηθική κατάπτωση; Απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα δίδουν οι ίδιοι οι μελετητές, που προτείνουν την αναμόρφωση των μαθημάτων για όλες τις σχολικές βαθμίδες, «ούτως ώστε οι μαθητές να διδάσκονται περισσότερα για το πώς μπορούν να είναι ωραίοι εσωτερικά ως άνθρωποι». Για παράδειγμα προτείνεται να ενταχθεί ως βασικό μάθημα σε όλες τις τάξεις η ενσυναίσθηση.

Αρκεί, όμως, η αναμόρφωση της διδακτέας ύλης για την αντιστροφή αυτού του φαινομένου; Το ίδιο διδακτικό προσωπικό, το οποίο επί σειρά ετών έχει τμήμα της ευθύνης για το τι μαθαίνουν τα παιδιά στο σχολείο, δεν θα κληθεί να διδάξει και τη νέα ύλη; Δεν απαιτείται μία συνολικότερη «επανεφεύρεση» τόσο του περιεχομένου όσο και της διδακτικής διαδικασίας, για την αναμόρφωση ενός συστήματος το οποίο ξεκάθαρα δεν αποδίδει τα «συμπεφωνημένα»;

Τόσο ριζικές πολιτικές, όμως, πώς είναι δυνατόν να τεθούν σε εφαρμογή όταν το εκπαιδευτικό προσωπικό εξακολουθεί να εναντιώνεται τόσο σθεναρά ακόμη και στη διαδικασία της αξιολόγησής του; Πώς είναι δυνατόν να υπάρξουν ποιοτικά άλματα, όταν δεν μπορούμε καν να βάλουμε το ένα πόδι μπροστά από το άλλο;

Όσα με επιστημονικό τρόπο κατέδειξε η πρόσφατη μελέτη του ΚΕΠΕ αποτελούν, ατύπως, κοινό τόπο στην κοινωνία μας εδώ και πολλά χρόνια. Αρχές και αξίες θα λάβει ένα παιδί στο σπίτι του και στο σχολείο. Εάν το σπίτι αδυνατεί, τότε το σχολείο οφείλει να έχει βαρύνοντα ρόλο στην ηθική εκπαίδευση των νέων και σε αυτόν τον ρόλο, σήμερα, εμφανίζεται να αποτυγχάνει.

*Η σχετική έρευνα του ΚΕΠΕ επισυνάπτεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".