Η χαμένη τιμή του Έλληνα επιχειρηματία

Ούτε η διαπόμπευση των επιχειρηματιών από το επίσημο κράτος, ούτε οι επενδυτές-«σωτήρες» από το εξωτερικό θα φέρουν την ανάπτυξη αν δεν καταφέρουμε να διατηρήσουμε ό,τι δημιουργήθηκε εδώ και δεκαετίες.

Δημοσιεύθηκε: 1 Μαρτίου 2013 - 07:48

του Κων/νου Μαρκάζου*

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σημάδια της κρίσης είναι ότι σπάει η ιστορική συνέχεια. Το παρόν δεν μοιάζει σαν φυσική συνέχεια του χθες, οι βεβαιότητες για το πώς θα εξελιχθεί το μέλλον χάνονται και το αύριο δεν είναι μια καλύτερη προβολή του παρελθόντος, αλλά μια θολή σκοτεινή εικόνα.

Αρχίζουν να συμβαίνουν γεγονότα αδιανόητα μόλις χθες. Δεν είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε προβεβλημένους επιχειρηματίες να συλλαμβάνονται. Στα χρόνια της κρίσης, χιλιάδες επιχειρηματίες έχουν συλληφθεί, μερικοί κατ’ επανάληψη(!) και αρκετοί έχουν καταλήξει σε κρατητήρια ή και στη φυλακή, η πλειονότητα για χρέη προς το Δημόσιο.

Συνειρμικά με κάθε σύλληψη-διαπόμπευση για φορολογικά χρέη, μου έρχεται στο μυαλό μια παιδική μνήμη, από αυτές τις βαθιά εντυπωμένες, που όλοι σέρνουμε στον υπόλοιπο βίο μας.

Μέσα στο βαθύτερο σκοτάδι της χούντας, στο 71ο δημοτικό Αθηνών, ο διευθυντής έχει συλλάβει μαθητή που υπέγραψε αντί του κηδεμόνα του και τον περιφέρει σε όλες τις τάξεις με μια ταμπέλα στο στήθος που γράφει «Είμαι Ψεύτης-Πλαστογράφος-Φτύστε με». Δεν ήταν φίλος μου, δεν τον συμπαθούσα ιδιαίτερα, ήταν και σε άλλο τμήμα και αντίπαλος στο ποδόσφαιρο. Παρότι αρκετές συμμαθήτριες τον έφτυσαν, μαζί με μερικούς άλλους αρνηθήκαμε, παρά το υποχρεωτικό της ποινής.

Είχα πάρει το πιο σύντομο και δυνατό μάθημα για την έννοια της διαπόμπευσης. Το σημερινό ελληνικό κράτος χρησιμοποιεί τη διαπόμπευση με την αυτόφωρη σύλληψη για χρέη ως ποινή, ακόμα και όταν χρωστά σε αυτόν που συλλαμβάνει.

Ο στόχος δεν είναι η είσπραξη φόρων, όπως πολύ καλά γνωρίζει από τον απολογισμό του ταμείου, αλλά -όπως ευθέως ομολογούν κρατικοί υπάλληλοι- ο εκφοβισμός των υπόλοιπων χρεωστών.

Ανομολόγητα προσφέρει «αίμα στην αρένα» για ανακούφιση της υποφέρουσας πλειονότητας, που παρακολουθεί μεγαλοσχήμονες του χθες με χειροπέδες, δείχνοντας ότι υπάρχουν και χειρότερα, και μάλιστα για πρώην άρχοντες.

Το να δημοσιοποιούνται τα φορολογικά χρέη επιχειρήσεων και ιδιωτών απλώς για διαπόμπευση είναι μία αποτυχημένη μέθοδος και το μόνο που κατέδειξαν ήταν το άλλοθι ενοχικών κυβερνώντων στο να εισπράξουν φόρους από χρεοκοπημένους ή υπέρογκα πρόστιμα από εξαφανισμένους.

Ακόμα και στην (πιθανή) περίπτωση όπου ο επιχειρηματίας έχει αφανή περιουσία, αυτό δεν δικαιολογεί τη φυλάκιση, αλλά την αναζήτηση της περιουσίας. Θα πρέπει παράλληλα να υπάρχει διάκριση ανάμεσα στον απατεώνα που έχει ζημιώσει ή έχει κλέψει το δημόσιο και στον επιχειρηματία που απέτυχε και χρεοκόπησε. Αυτό θέτει και τα όρια στο τι πρέπει να δημεύεται και τι όχι.

Οι οριστικές οικονομικές αποτυχίες αφήνουν σχεδόν πάντα χρέη. Στις περιπτώσεις ιδιωτών αυτά αφορούν συνήθως κάποιο δάνειο σε τράπεζα και ίσως μια μικρή οφειλή στην εφορία.

Στις επιχειρήσεις το αντίστοιχο αφήνει χρέη σε πιστωτές, εργαζόμενους και στο Δημόσιο, ευθέως ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης. Τα χρέη προς τις τράπεζες μπορεί να είναι δεκάδες εκατομμύρια και προς το ΙΚΑ και την εφορία μικρότερα μεν, αλλά πάντως εκατομμύρια. Είναι βάναυσο το να στείλεις έναν επιχειρηματία στη φυλακή λόγω της αποτυχίας του, γνωρίζοντας ότι η φυλάκισή του δεν θα αποφέρει έσοδα.

Ο ρόλος των επιχειρηματιών

Οι σύγχρονες κοινωνίες τιμωρούν, αλλά δεν εκδικούνται. Αν επικρατήσει η υποκριτική τακτική των δημόσιων συλλήψεων, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να αποθαρρύνουμε την επιχειρηματικότητα, η οποία ενέχει κινδύνους από τη φύση της.

Πυροβολώντας κάποια περιστέρια στο δένδρο, θα φύγουν και τα υπόλοιπα. Φυσικά και δεν είναι όλοι οι Έλληνες επιχειρηματίες αθώες περιστερές, και φέρουν μερίδιο της ευθύνης γι' αυτό που συμβαίνει στη χώρα και για την ίδια τη δαιμονοποίησή τους.

Γι' αυτό απουσιάζουν από τον δημόσιο διάλογο, στον οποίο συμμετέχουν μόνο με μοιρολόγια και θρήνους για λουκέτα. Δεν βοηθάει όμως η διατήρηση του στερεότυπου του αδίστακτου επιχειρηματία, ο οποίος ενδιαφέρεται μόνο για το κέρδος. Δεν ήταν όλοι οι επιχειρηματίες κρατικοδίαιτοι και βουτηγμένοι στη διαπλοκή. Υπήρξε -και ακόμα υπάρχει- μία πειρατική τάξη επιχειρηματιών που λεηλάτησε τη χώρα και δεν μετάνιωσε γι' αυτό. Όπως υπάρχουν και άλλες επιχειρήσεις που προσπαθούν να λειτουργήσουν στη χώρα μας και είναι άδικο να χαρακτηρίζονται a priori λαμόγια.

Η βασική προτεραιότητα

Είναι άμεση η προτεραιότητα να υποστηριχθούν οι βιώσιμες και δυναμικές επιχειρήσεις από το τραπεζικό σύστημα, το οποίο στην πλειονότητά του πλέον (έστω εν δυνάμει) ανήκει στο κράτος.

Είναι ο μόνος τρόπος για να οδηγηθεί η οικονομία στην έξοδο από την κρίση. Γιατί ψάχνουμε ξένους σωτήρες-επενδυτές όταν δεν μπορούμε να διατηρήσουμε ό,τι έχει δημιουργηθεί σε μια μακρά οικονομική περίοδο;

Δεν είναι λύση η αγορά των δανείων υπερχρεωμένων επιχειρήσεων από hedge funds-κοράκια, γιατί θα αγοράσουν με μετρητά μερικά σεντς του ευρώ περιουσιακά στοιχεία αδιαφορώντας για την οικονομική συνέχεια. Το ίδιο, ίσως και χειρότερο, μπορεί να συμβεί αν τα δάνεια των νοικοκυριών αγοραστούν με έκπτωση, διεκδικώντας εν συνεχεία το 100% των χρεών.

Η χώρα δεν είναι προετοιμασμένη για τις οικονομικές και κυρίως για τις κοινωνικές επιπτώσεις τέτοιων σεναρίων, ειδικά σε περίπτωση μαζικών ρευστοποιήσεων εμπράγματων εξασφαλίσεων, που στην πλειονότητα αφορούν ακίνητα.

Ας μη συγκρίνουμε τι γίνεται σε άλλες ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες ή πέρα από τον Ατλαντικό, γιατί εκεί οι διορθώσεις των τιμών γίνονται σε άλλου τύπου αγορές, μέσα από πυκνές συναλλαγές και όχι σε νηνεμία και έλλειψη εθνικής αυτοπεποίθησης.

Φυσικά και κάποιες επιχειρήσεις πρέπει να αναδιαρθρωθούν ή ακόμη και να κλείσουν, αλλά καμία δημιουργική καταστροφή δεν θα έλθει επειδή έτσι προβλέπει η θεωρία. Αν δεν στηριχθούν όλες εκείνες οι επιχειρήσεις που οι ιδιοκτήτες τους συνεισφέρουν κεφάλαια και κυρίως διάθεση να επιχειρήσουν στο σημερινό καταθλιπτικό περιβάλλον, ας μην περιμένουμε λύσεις από τον ουρανό ή από άλλα σημεία της Γης. Οι επιχειρήσεις που θα επιβιώσουν υλοποιώντας αξιόπιστα σχέδια αναδιάρθρωσης θα καταφέρουν να είναι ελκυστικές και στους ξένους στρατηγικούς επενδυτές, αν και όταν εμφανιστούν.

Όλα αυτά προϋποθέτουν Έλληνες επιχειρηματίες, από αυτούς που διαθέτουμε και όσους εμφανιστούν, και πρέπει να εμφανιστούν. Αλλιώς η μόνη διέξοδος για να επιχειρήσει κάποιος θα είναι να μεταναστεύσει. Όλα τα συστήματα που εφαρμόστηκαν με επιχειρήσεις χωρίς επιχειρηματίες απέτυχαν. Εκτός και αν η Ιστορία μας διδάσκει ότι δεν μπορούμε να διδαχθούμε από την Ιστορία.

Η Ελλάδα ζει μια μακρόσυρτη υποβοηθούμενη χρεοκοπία και υπέστη πολλά χρεοκοπικά επεισόδια με κουρέματα. Το πρώτο μας έριξε στο κρεβάτι της εντατικής με μνημονιακούς ορούς σε δόσεις και το δεύτερο νέκρωσε τον βασικό οικονομικό ιστό των τραπεζών και το αίμα πάγωσε.

Προβλέπεται και τρίτο χρεοκοπικό επεισόδιο με κούρεμα κρατικών χρεών. Όλα αυτά μας δίνουν χρόνο ζωής με πόνο και δεν θα μας θεραπεύσουν αν οι αντιλήψεις για το μέλλον και οι πρακτικές μας σήμερα δεν καταστούν ριζικά διαφορετικές από αυτές που μας οδήγησαν στην καταστροφή.

Οι Έλληνες επιχειρηματίες πρέπει να βρουν τη χαμένη τους τιμή και να λειτουργήσουν επιχειρήσεις με σύγχρονους κανόνες και ανταγωνιστικότητα σε διεθνές επίπεδο. Ο φόβος της δημόσιας διαπόμπευσης θα αποθαρρύνει τους καλύτερους και δεν ενοχλεί τους χειρότερους.

• Ο κ. Κωνσταντίνος Μαρκάζος είναι οικονομολόγος.

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.