Γιατί τα δεδομένα είναι κάτι παραπάνω από το «νέο πετρέλαιο»

Διαβάζοντας μία διάλεξη στο μεταπτυχιακό μάθημα «Εισαγωγή στη Διαχείριση «Μεγάλων» Δεδομένων & Συστήματα Επιχειρηματικής Ευφυΐας» του Μεταπτυχιακού στην Αναλυτική των Επιχειρήσεων και την Επιστήμη των Δεδομένων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και με αφορμή ένα πρωτοσέλιδο του Economist το 2017, που αναφέρει «Ο πιο πολύτιμος πόρος στον κόσμο δεν είναι πλέον το πετρέλαιο, αλλά τα δεδομένα», πήρα την απόφαση με αυτό το άρθρο να εκφράσω κάποιες σκέψεις.

Η παραπάνω φράση έγινε διάσημη τα τελευταία χρόνια, προσπαθώντας να τονίσει την σημασία των δεδομένων στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή. Όπως το πετρέλαιο στον 20ο αιώνα, τα δεδομένα θεωρήθηκαν και θεωρούνται ως ένας πόρος με τεράστιες δυνατότητες οικονομικής εκμετάλλευσης. Ωστόσο, η φράση αυτή συζητιέται αρκετά όσον αφορά τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τη σύγκριση του πετρελαίου με τα δεδομένα. Η αντιπαράθεση οδηγεί στα παρακάτω αποτελέσματα.

Πρώτον, τα δεδομένα και το πετρέλαιο έχουν θεμελιώδεις διαφορές στη φύση τους. Τα δεδομένα είναι μία ανανεώσιμη πηγή (παράγονται ασύλληπτες ποσότητες δεδομένων ανά λεπτό) που δεν εξαντλείται με τη χρήση, αντίθετα με το πετρέλαιο, το οποίο είναι πεπερασμένο και εξαντλείται.

Δεύτερον, η συλλογή και η χρήση των δεδομένων εγείρει σοβαρά ηθικά και νομικά ζητήματα. Η προστασία της ιδιωτικότητας και η ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων διαμορφώνουν και απαιτούν ένα πολύπλοκο νομικό πλαίσιο καθώς και ρυθμίσεις, όπως ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία των Δεδομένων (GDPR) στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό διαφοροποιεί τα δεδομένα από το πετρέλαιο, του οποίου η εξόρυξη και εμπορία είναι σχετικά όχι τόσο σύνθετες διαδικασίες από ηθική και νομική άποψη.

Επιπλέον, η αξία των δεδομένων εξαρτάται από την ικανότητα ανάλυσης και ερμηνείας τους. Η εξόρυξη πληροφοριών από δεδομένα απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και τεχνολογίες, όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη και οι αλγόριθμοι Μηχανικής Μάθησης. Η ποιότητα και η ακρίβεια των δεδομένων μπορεί να ποικίλουν, προσθέτοντας μία επιπλέον πρόκληση στην εκμετάλλευσή τους.

Οικονομικά, η αγορά των δεδομένων είναι πολύ διαφορετική από αυτήν του πετρελαίου. Το πετρέλαιο έχει καθορισμένη τιμή στην παγκόσμια αγορά, ενώ η αξία των δεδομένων είναι μεταβλητή και εξαρτάται από το πώς και ποιον χρησιμοποιούνται. Η δυναμική της αγοράς δεδομένων είναι πιο σύνθετη και ενίοτε δεν είναι τόσο εύκολο να ποσοτικοποιηθεί.

Τέλος, η εξόρυξη και χρήση του πετρελαίου έχει σημαντικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο, συμβάλλοντας αρνητικά στην κλιματική κρίση και στη ρύπανση. Αντίθετα, τα δεδομένα μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη τεχνολογιών που μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι «έξυπνες» πόλεις, τα φιλικά προς το περιβάλλον μέσα μεταφοράς κ.λπ.

Συμπερασματικά, η φράση αυτή, βοήθησε στο να αναδειχθεί η σημασία των δεδομένων στην ψηφιακή εποχή, με την πραγματικότητα να είναι πιο σύνθετη. Τα δεδομένα και το πετρέλαιο έχουν σαφώς διαφορετικές φύσεις, αντιμετωπίζουν διαφορετικές προκλήσεις και έχουν διαφορετικό οικονομικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο.

Με βάση αυτό, η απλή αναλογία μεταξύ τους δεν αποδίδει την πλήρη διάσταση της αξίας και της πολυπλοκότητας των δεδομένων στο σύγχρονο κόσμο.

* Μεταπτυχιακός φοιτητής, Αναλυτική των Επιχειρήσεων και Επιστήμη των Δεδομένων, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, BSc Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Συντονιστής Παρατηρητήριου Τουρισμού Κρήτης, ΜΑΙΧ, Ιδρυτής aviationlife.gr και Παρατηρητήριου Αεροπορικού Κλάδου Κρήτης.