Πώς μπορούν οι μέτοχοι να στραφούν κατά μελών του Δ.Σ.

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, μας απασχόλησε η υποχρέωση του ΔΣ να προβεί σε άσκηση της εταιρικής αγωγής, σε περίπτωση θεμελίωσης ευθύνης μελών του ΔΣ. Η άσκηση της σχετικής αγωγής εμπίπτει, κατ' αρχάς, στη διαχειριστική αρμοδιότητα του τελευταίου (ΔΣ).

Το ΔΣ υποχρεούται να την ασκεί κατά τρόπο που συνάδει προς το εταιρικό συμφέρον. Τι συμβαίνει, ωστόσο, σε περίπτωση ολιγωρίας ή αδικαιολόγητης άρνησής του; Ποια η εξουσία των μειοψηφούντων και ποια των πλειοψηφούντων μετόχων; Περί αυτών, το παρόν!

Σκοπός της ρύθμισης

Όπως, ήδη, σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, επισημάναμε, σκοπός του νομοθέτη είναι να διασφαλιστεί η πραγμάτωση των αξιώσεων της εταιρείας, που γεννώνται από παράβαση καθήκοντος μέλους ΔΣ. Δεν θα αποδεικνυόταν όμως αρκετή η εν λόγω διασφάλιση, αν οι νομοθετικές ρυθμίσεις επαφίεντο, αποκλειστικά, στην καλή διάθεση του ΔΣ.

Παρέχεται στο πλαίσιο αυτό η δυνατότητα στους μετόχους που κατέχουν μειοψηφικό (1/20 του μετοχικού κεφαλαίου) ή, πολύ περισσότερο, πλειοψηφικό ποσοστό να ενεργοποιήσουν το, ενδεχομένως, αδρανές ΔΣ.

Αίτηση μειοψηφίας μετόχων

• Προϋποθέσεις

Μειοψηφία που εκπροσωπεί το 1/20, και πλέον, του μετοχικού κεφαλαίου έχει δικαίωμα να υποβάλει αίτηση, εγγράφως, στο ΔΣ (ή τον εκκαθαριστή), με αντικείμενο την άσκηση των εταιρικών αξιώσεων. Το ΔΣ αποφασίζει επί του αιτήματος των μετόχων, αφού λάβει υπόψη του τις παρατηρήσεις και εξηγήσεις των εκεί κατονομαζομένων μελών του ΔΣ.

Στο απαιτούμενο ποσοστό της μειοψηφίας υπολογίζονται οι μετοχές κάθε κατηγορίας, ακόμη κι αυτές χωρίς δικαίωμα ψήφου (όχι όμως και εκείνες των οποίων τα δικαιώματα τελούν σε αναστολή λ.χ., όταν επί κοινωνίας επί μετοχών δεν έχει οριστεί κοινός εκπρόσωπος ή διαχειριστής. Σε περίπτωση ενεχύρου επί μετοχών, δικαίωμα υποβολής αίτησης προς το ΔΣ έχει ο ενεχυραστής. Σε περίπτωση επικαρπίας επί μετοχών ο επικαρπωτής -εφόσον δεν υφίσταται διαφορετική συμφωνία.

Πάντοτε, όμως, οι αιτούντες μέτοχοι οφείλουν να αποδείξουν ότι έχουν αποκτήσει τη μετοχική ιδιότητα έξι μήνες, τουλάχιστον, πριν την υποβολή της σχετικής αίτησης.

• Απόφαση ΔΣ

Ύστερα από την υποβολή της κατά τα άνω αίτησης των μειοψηφούντων μετόχων, το ΔΣ καλείται, συγκεκριμένα, να λάβει υπόψη τις εξηγήσεις των φερόμενων ως υπαιτίων. Η απόφαση επί της άσκησης των αξιώσεων της εταιρείας θα ληφθεί με βάση τις αποδεικτικές δυσχέρειες, τις πιθανότητες ευδοκίμησης, το ύψος της δικαστικής δαπάνης, την ενδεχόμενη βλάβη της φήμης της εταιρείας κ.ο.κ.

Τα κατονομαζόμενα (ή συνδεδεμένα αυτών) μέλη του ΔΣ δεν έχουν δικαίωμα ψήφου στη συνεδρίαση του ΔΣ για τη λήψη απόφασης επί του αιτήματος των μετόχων (με βάση και τις ρυθμίσεις για τη σύγκρουση συμφερόντων στην ΑΕ).

Σε περίπτωση που κατονομάζονται στην αίτηση περισσότερα μέλη του ΔΣ, τότε διενεργείται ξεχωριστή, για το καθένα, ψηφοφορία ΔΣ (χωρίς συμμετοχή των λοιπών κατονομαζομένων). Η εσωτερική/ενδοεταιρική ευθύνη είναι ατομική. Κάθε περίπτωση αξιολογείται χωριστά.

Αν, ωστόσο, αδυνατούν να ψηφίσουν τόσα μέλη, ώστε να σχηματίζεται απαρτία για την λήψη της σχετικής απόφασης, το ΔΣ θεωρείται ότι δεν λαμβάνει απόφαση. Οι αιτούντες μέτοχοι είναι δυνατό να αξιώσουν δικαστικά το διορισμό ειδικού εκπροσώπου με σκοπό την άσκηση εκ μέρους του της εταιρικής αγωγής.

Η απόφαση του ΔΣ επί της αιτήσεως, θετική ή αρνητική, καθώς και το γεγονός της ενδεχόμενης αδυναμίας λήψεως αποφάσεως από το ΔΣ, κοινοποιείται στους αιτούντες. Η κοινοποίηση της (απορριπτικής) απόφασης του ΔΣ ή του γεγονότος αδυναμίας λήψης απόφασης, ενεργοποιεί την προθεσμία για την υποβολή αίτησης ενώπιον του Μονομελούς Πρωτοδικείου, με αντικείμενο το διορισμό ειδικού εκπροσώπου.

Αίτηση πλειοψηφίας μετόχων - Προϋποθέσεις

Αντίστοιχη με την προαναφερθείσα, για τους μετόχους μειοψηφίας, δυνατότητα (:υποβολή έγγραφης αίτησης στο ΔΣ ή τον εκκαθαριστή με αντικείμενο την άσκηση των εταιρικών αξιώσεων σε βάρος μελών του ΔΣ) προβλέπεται και για τους κατέχοντες την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου.

Στην τελευταία αυτή περίπτωση το ΔΣ υποχρεούται, κατά δέσμια αρμοδιότητα, να προβεί, αμελλητί, στην άσκηση της εταιρικής αγωγής.

Περιεχόμενο της αίτησης

Η (έγγραφη) αίτηση των μετόχων (μειοψηφίας και πλειοψηφίας) θα πρέπει, περαιτέρω, να αναφέρει τις πληροφορίες που κατέχουν οι αιτούντες μέτοχοι ως προς τα πραγματικά περιστατικά που στοιχειοθετούν, κατά την κρίση τους, την ευθύνη μελών του διοικητικού συμβουλίου και τη ζημία της εταιρείας.

Περαιτέρω, ο νόμος απαιτεί να κατονομάζονται τα πρόσωπα των «υπευθύνων» για τη ζημία της ΑΕ. Θεωρείται, σε διαφορετική περίπτωση, πως η αίτηση στρέφεται κατά όλων των μελών του ΔΣ. Περαιτέρω, το ΔΣ είναι δυνατό να διαφοροποιηθεί από την αίτηση και να στρέψει την εταιρική αγωγή κατά λιγότερων συμβούλων από τους κατονομαζόμενους. Δημιουργείται το έδαφος και στις δύο, αυτές περιπτώσεις, για την άσκηση αίτησης διορισμού ειδικού εκπροσώπου με σκοπό την άσκηση της εταιρικής αγωγής.

Επί υποβολής της αίτησης από μετόχους μειοψηφίας τάσσεται εύλογη προθεσμία (όχι μικρότερη του μηνός), εντός της οποίας το ΔΣ υποχρεούται να αποφασίσει αν η εταιρεία θα ασκήσει αγωγή για τις περιγραφόμενες στην αίτηση αξιώσεις.

Οι μέτοχοι δικαιούνται, εύλογα, να έχουν βαρύνοντα ρόλο όσον αφορά την έγερση της εταιρικής αγωγής σε βάρος μελών του ΔΣ, όταν αυτό (για τους όποιους λόγους) αρνείται ή αδρανεί για την άσκηση εταιρικής αγωγής. Οι μέτοχοι μειοψηφίας δικαιούνται να τη ζητήσουν oι πλειοψηφούντες να την αξιώσουν.

Σε περίπτωση, πάντως, μη ευθυγράμμισης, και πάλι, του ΔΣ, ο δρόμος της δικαιοσύνης παραμένει ανοιχτός. Περί αυτού, πάντως, σε επόμενη αρθρογραφία μας.

* Ο Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner Koumentakis and Associates Law Firm