Η τραγωδία της Βενεζουέλας

Αυτές τις ημέρες η Βενεζουέλα βιώνει κρίσιμες στιγμές με τον διχασμό που επικρατεί στη διακυβέρνηση της χώρας: Aπό την μία πλευρά ο Μαδούρο συνεχίζει να κατέχει την προεδρία βασισμένος κυρίως στις Ενοπλες Δυνάμεις και την υποστήριξη που έχει στις φτωχογειτονιές και από την άλλη η Αντιπολίτευση με τον Γκουαϊδό του οποίου η αυτοανακήρυξη σε πρόεδρο της χώρας έχει την υποστήριξη των περισσοτέρων χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, της Λατινικής Αμερικής, των ΗΠΑ και της συντριπτικής πλειοψηφίας της μεσαίας τάξης της χώρας του.

Ομως ακόμα πιο σημαντικός από τον κυβερνητικό διχασμό είναι ο διχασμός μεταξύ των πολιτών. «Διχασμός» όχι με την μαθηματική έννοια καθ’ όσον η λαϊκή υποστήριξη προς το Μαδούρο σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις δεν υπερβαίνει το 20%, αλλά με την έννοια της έντασης των αισθημάτων.

Για τους οπαδούς της Αντιπολίτευσης, ο Μαδούρο αντιπροσωπεύει μία κλίκα εγκληματιών και ναρκεμπόρων που μπορεί και επιβιώνει μόνο χάρη στην παρουσία 40000 πραιτοριανών Κουβανών που ελέγχουν τον στρατό. Για τους οπαδούς του Μαδούρο, από την άλλη πλευρά, οι οπαδοί της αντιπολίτευσης απλά είναι «λακέδες της Αυτοκρατορίας» και «εκφραστές» της Ολιγαρχίας.

Πρόκειται για μια δραματική πολιτική κατάσταση που επιδεινώνει την οικονομική και κοινωνική κρίση που βιώνει η χώρα τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον η μαζική έξοδος τριών εκατομμυρίων Βενεζουελάνων στις γειτονικές κυρίως χώρες (Κολομβία Περού και Εκουαντόρ) δημιουργεί νέα κοινωνικά προβλήματα στις χώρες υποδοχής αναβιώνοντας αισθήματα ρατσισμού και ξενοφοβίας.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η οικονομική κρίση της χώρας σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην σχεδόν αποκλειστική εξάρτηση της οικονομίας από τις εξαγωγές πετρελαίου και την συνεχή αύξηση των δημοσίων δαπανών ως του κύριου μοχλού ανάπτυξης τα τελευταία 16 έτη.

Φυσικά στην αρχή το μοντέλο δούλεψε λόγω των υψηλών τιμών πετρελαίων που επικρατούσαν στην διεθνή αγορά. Οταν ο Ούγκο Τσάβες ανέλαβε την εξουσία τον Φεβρουάριο του 1999, η τιμή του πετρελαίου ήταν 8,4 δολάρια το βαρέλι. Το 2012 είχε φτάσει στα 103,5 δολάρια! Οταν ήρθε λοιπόν στην εξουσία, τα ετήσια έσοδα ήταν γύρω στα 18 δισ. δολάρια ετησίως. Το 2012 έφτασαν τα 98 δισ. ετησίως, μία αύξηση 549%!

Αυτά τα έσοδα του επέτρεψαν να αυξήσει τις δημόσιες δαπάνες σε υπερβολικό βαθμό και να δημιουργήσει μία κοινωνία κυριολεκτικά εξαρτημένη από τις κρατικές προσόδους. Οταν λοιπόν αργότερα κατέρρευσαν οι τιμές του πετρελαίου, δεν υπήρχαν άλλες εξαγωγικές βιομηχανίες να πάρουν τη σκυτάλη.

Το μοντέλο κατέρρευσε εν μέσω ενός απίστευτου πληθωρισμού τον οποίο προκαλούσαν οι συνεχιζόμενες υψηλές κρατικές δαπάνες –μόνο που αυτή την φορά δεν προερχόντουσαν από το συνάλλαγμα που απέφεραν οι πωλήσεις πετρελαίου αλλά από τα δάνεια και κυρίως τα χαρτιά που τύπωνε η Κεντρική Τράπεζα της χώρας.

Για όσους αναζητούν τα «παράξενα» στη ροή των γεγονότων, η Βενεζουέλα παρουσιάζει ένα πολύ ενδιαφέρον κοινό στοιχείο με την Ρουμανία του Τσαουσέσκου και την Ελλάδα των «μνημονιακών» κυβερνήσεων: Ηταν πάντοτε ενας εξαιρετικός καλοπληρωτής των εξωτερικών δανείων που είχε συνάψει ακόμα και όταν αυτό ερχόταν σε αντίθεση με την ευημερία των πολιτών της.

Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο οικονομολόγος Asdrubal Oliveros: «Είναι αξιοσημείωτο ότι μέχρι σήμερα το κράτος της Βενεζουέλας και η PDVSA (κρατική εταιρεία πετρελαίων) έχουν εκπληρώσει όλες τους τις υποχρεώσεις στην εξυπηρέτηση των δανείων που έχουν συνάψει αν και αυτό καθιστά την χώρα εξαιρετικά ευάλωτη κοινωνικά».