Οι επενδύσεις και τα κρίσιμα διδάγματα του... 1962

Το 1962, όταν ξέσπασε η πυραυλική κρίση στην Κούβα, ο κόσμος ήταν έτοιμος για έναν ακόμα παγκόσμιο πόλεμο. Γιατί όχι; Περίπου κάθε 20 χρόνια οι άνθρωποι ξεχνούσαν και ριχνόταν με δύναμη σε έναν καταστροφικό για την ανθρωπότητα πόλεμο. Πρώτος, Δεύτερος, ήταν ώρα για τον Τρίτο.

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εμπειρίες της ζωής μου ήταν όταν το 2001 γνώρισα σε ένα συνέδριο ναυτικής ιστορίας τον Markus Wolf. Ο Wolf ήταν ο επιχειρησιακός διευθυντής της Στάζι, της ανατολικογερμανικής μυστικής υπηρεσίας, για 35 χρόνια. Για τους λάτρεις του John Le Carre ήταν ο Karla, ο μυθικός αρχικατάσκοπος και ανταγωνιστής στις ιστορίες του πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα. Ήταν τρομερά ενδιαφέρον να τον ακούω να αναλύει πως ο Τρίτος Παγκόσμιος παραλίγο να ξεκινήσει από την Κούβα το 1962 και απετράπη τελευταία στιγμή από συνεννόηση μεταξύ της CIA και της KGB. Οι δύο αιώνιοι εχθροί, οι βασικοί πολεμιστές ενός 45ετούς Ψυχρού Πολέμου ήρθαν σε συνεννόηση για να σώσουν την ανθρωπότητα.

Τι είχε μεσολαβήσει για να τους ωθήσει να το κάνουν αυτό; Οι δύο πυρηνικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Οι μνήμες από την καταστροφή ήταν ακόμα νωπές. Κανένα κέρδος δεν θα μπορούσε να υπάρξει σε ένα πυρηνικό πόλεμο.

Τι σχέση έχει αυτή η ιστορία με τις μετοχές και τα ομόλογα; Κρύβει ένα σημαντικό μάθημα για τους επενδυτές. Επειδή κάτι έχει γίνει στο παρελθόν δεν είναι απαραίτητο ότι θα γίνει στο μέλλον. Ιδιαιτέρως όταν έχει μεσολαβήσει κάτι τόσο ριζοσπαστικό, όπως η ατομική βόμβα.

Όπως οι κάτοικοι του Μαιάμι το 1962, οι επενδυτές μετά από 10 χρόνια περιμένουν την επόμενη κρίση το 2019. Ανάμεσα στις προσπάθειες του Τράμπ να διαλύσει την αμερικανική οικονομία και το διεθνές εμπόριο, τις αυξήσεις επιτοκίων της Fed, την Ιταλία, την Κίνα, το Brexit και την μείωση των παγκοσμίων ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης, η επόμενη κρίση είναι σίγουρα εδώ.

Το 2019 δεν φείδεται κινδύνων. Όμως, όπως με την απειλή πυρηνικών, καλό είναι να σκεφτόμαστε ότι στην παγκόσμια οικονομία υπάρχει πλέον σοβαρά η πιθανότητα των κεντρικών τραπεζών να «τυπώσουν» τόσο χρήμα ώστε να καλύψουν οποιαδήποτε τρύπα. Η ποσοτική χαλάρωση μεγέθους $15 τρισ. από το 2008 και έπειτα, είναι αρκετή για οποιονδήποτε επενδυτή σκέφτεται να επενδύσει στην πτώση. Κανένας και πουθενά δεν έχει αρκετή ρευστότητα για να αντιμετωπίσει μια κεντρική τράπεζα – που βασικά είναι το νόημα των κεντρικών τραπεζών.

Αμφιβολίες υπήρχαν και υπάρχουν για την καινούρια σύνθεση της Fed, της ντε φάκτο παγκόσμιας κεντρικής τράπεζας. Αρχικά, έδειξε μια διάθεση να επικεντρωθεί στα αμερικανικά μεγέθη, αγνοώντας τις συνέπειες του ισχυρότερου δολαρίου για τις άλλες χώρες. Όμως μετά την χρηματιστηριακή υποχώρηση του Δεκεμβρίου, σχεδόν 20%, υποχώρησε και έκλεισε το μάτι στους επενδυτές, λέγοντας ότι θα είναι «υπομονετική» με τα επιτόκια. Αμέσως ακολούθησε ένα ριμπάουντ, με τους επενδυτές να ανακτούν το 50% των απωλειών τους.

Όταν η Fed βοηθάει τις αγορές, κανείς δεν έχει το δικαίωμα να είναι απαισιόδοξος, αυτό είναι το μάθημα της τελευταίας δεκαετίας. Ενώ δεν περιμένω μεγάλα πράγματα το 2019, δεν προετοιμάζομαι για την καταστροφή. Η πιθανότητα όλων των ρίσκων να συμβούν συνδυαστικά είναι μικρή. Και κανένα από αυτά τα ρίσκα δεν είναι αρκετό για να πανικοβάλλει τους επενδυτές, ιδιαιτέρως τώρα που αυτοί νιώθουν ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι στο πλευρό τους.

Αυτό είναι λοιπόν; Ποτέ ξανά bear market όσο υπάρχει Fed; Όχι απαραίτητα, αλλά η τεράστια ρευστότητα βοηθάει στο να μην υποχωρήσουν σημαντικά οι τιμές των μετοχών.

Η περίοδος που πρέπει να μας παραδειγματίσει είναι το 2014-2015. Για δύο χρόνια οι μετοχικές αγορές ήταν σχεδόν στάσιμες. Ο κύκλος είχε ουσιαστικά τελειώσει μαζί με την αμερικανική ποσοτική χαλάρωση. Και μετά, από τα μέσα του 2016, ξανάρχισε το ράλι. Ας μην φοβόμαστε λοιπόν ότι ο κύκλος έχει κρατήσει 10 χρόνια και κάπου στη γωνία μας περιμένει μια καινούρια Lehman Brothers. Δεν αποκλείεται, αλλά τίποτα δεν το προοιωνίζει αυτή τη στιγμή.

Το μόνο πράγμα που απειλεί το «πυρηνικό οπλοστάσιο» των κεντρικών τραπεζών ίσως είναι μια απαξίωση του χρέους παγκοσμίως, αφού πολεμάμε το χρέος με ακόμα περισσότερο τύπωμα χρήματος. Αλλιώς, το πραγματικό ρίσκο είναι οι ίδιες οι κεντρικές τράπεζες να νίψουν τας χείρας τους από τις αγορές.

Οι τελευταίες κινήσεις της Fed δείχνουν ότι αυτό δύσκολα θα συμβεί. Όσο υπάρχει η απειλή για περαιτέρω ποσοτική χαλάρωση δύσκολα επέρχεται η καταστροφή.

Οι επενδυτές καλύτερα, ας περιμένουν 1-2 χρόνια μεταβλητότητας και πλευρικών κινήσεων πριν τον επόμενο κύκλο. Ας μην βιάζονται να αγοράσουν τις πτώσεις μονομιάς, και ας χτίζουν σιγά-σιγά θέσεις όπου βρίσκουν φτηνές ευκαιρίες. Δεν είναι χρονιά για να φοβηθεί κανείς την πτώση, όσο για να την εκμεταλλευτεί.

* Ο Γιώργος Λαγαρίας είναι Οικονομικός Αναλυτής και εργάζεται στο Λονδίνο.