Σχολικές καταλήψεις και... «εθνικές» αλήθειες

Οι παραδοσιακές ετήσιες καταλήψεις των δημόσιων Γυμνασίων και Λυκείων έχουν φέτος μια ιδιαιτερότητα: τα «αιτήματα» των μαθητών είναι εθνικά. Πριν προλάβει ο δεκατετράχρονος να αποκτήσει στοιχειώδεις ιστορικές γνώσεις, οργανώνει «εθνικούς» αγώνες, στους οποίους βρέθηκε γιατί κάποιοι από την (δεξιά ή αριστερή) οικογένεια του είπαν ότι είναι μια ανώτερη μορφή πάλης. Οι μαθητές, με αρωγό τον νεανικό ενθουσιασμό, μετατρέπονται σε θύματα εθνοκάπηλων ή πολιτικής στρατολόγησης.

Ας συνειδητοποιήσουμε ότι οι επαναλαμβανόμενες διαχρονικά καταλήψεις σχολείων είναι μια αποτελεσματικότατη εκπαιδευτική διαδικασία. Μαθαίνει στους νέους μας ότι τα δημόσια κτίρια μπορούν να καταλαμβάνονται όταν έχεις αιτήματα (χωρίς να έχει και μεγάλη σημασία ποια είναι αυτά). Γιατί να σταματήσουν αύριο στην πύλη του Υπουργείου ή σε οποιοδήποτε κρατικό κτίριο, όταν κρίνουν ότι αδικούνται; Έτσι έμαθαν παιδιόθεν. Όμως φέτος τα αιτήματα ξέφυγαν από τα συνήθη των τελευταίων δεκαετιών κι επεκτάθηκαν στην επαλήθευση της Ιστορίας.

Η Ιστορία είναι συχνά επικίνδυνη

Διάβαζα ένα άρθρο του καθηγητή Κ. Μελά, όπου ανέφερε ότι «η ιστορία είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα προϊόντα που παρήγαγε ο ανθρώπινος εγκέφαλος, αν χρησιμοποιηθεί ιδεολογικά. Κάνει τους ανθρώπους να ονειρεύονται, τους δημιουργεί ψευδοαναμνήσεις, καθιστά υπερβολικά τα ανακλαστικά τους, διατηρεί ανοικτές τις παλιές πληγές, τους απομακρύνει από την πραγματικότητά τους, στερώντας τους τη δυνατότητα να πράξουν όπως οι πραγματικές ανάγκες επιβάλλουν».

Ισχύει απόλυτα και στην περίπτωση των καταλήψεων. Βέβαια οι μαθητές μας ακολουθούν την εγχώρια μόδα, η οποία υπαγορεύει η Ιστορία να χρησιμοποιείται -όλο και πιο συχνά- για πολιτικές αντιπαραθέσεις. Στόχος είναι ο αντίπαλος να παρουσιαστεί «ανιστόρητος» ή -ακόμη καλύτερα- «προδότης». Μετά απορούμε για τα χαμηλά ποσοστά ανοχής της διαφορετικότητας από νέους ανθρώπους που μεγαλώνουν σε έναν κόσμο στον οποίο θα έχουν ανάγκη αυτό το εφόδιο.

Ένα παράδειγμα

Έβλεπα ένα βίντεο μιας πολιτικής ομάδας που αποδίδει στον εαυτό της τον φιλόδοξο τίτλο «Ομάδα Αλήθειας», να αποκαλύπτει άλλον έναν «αμόρφωτο» βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ (Κ. Παυλίδης) σαν αρνητή του κρυφού σχολειού. Ατυχώς για αυτούς, επιστημονικά δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι δεν υπήρξαν κρυφά σχολειά επί Τουρκοκρατίας.

Πρόκειται για μύθο που δημιουργήθηκε σταδιακά, όπως και το τραγουδάκι «φεγγαράκι μου λαμπρό» που μαθαίναμε στο Δημοτικό. Γιατί όμως να χαλάσουμε μια ωραία ιστορία για χατίρι της ιστορικής αλήθειας, ειδικά όταν εκθέτουμε τους πολιτικούς μας αντιπάλους (οι οποίοι γίνονται εύκολα θύματα, όταν μπερδεύουν την πολιτική με την επιστημονική έρευνα).

Αυτές οι τακτικές δεν έχουν βοηθήσει τη Νέα Δημοκρατία από τη μεταπολίτευση μέχρι σήμερα, συνεπώς οι εκπρόσωποί της οφείλουν να είναι προσεκτικότεροι. Ο κ. Βορίδης θεωρεί τις καταλήψεις προϊόν «πατριωτικής ευαισθησίας», όταν έχουν σαν κύριο σύνθημα «Η Μακεδονία είναι ελληνική - αλήτες, προδότες πολιτικοί». Μάλλον ο ίδιος έχει ελλείψεις ευαισθησίας.

(Σκίτσο του Γιάννη Δερμεντζόγλου)

Επιστροφή στο παρελθόν (όπως βολεύει τον καθένα)

Αντιμετωπίζουμε εθνικά θέματα με διχαστικές τακτικές. Έχουμε σταδιακά επαναφέρει τον Εμφύλιο στην επικαιρότητα, ενώ κινδυνεύουμε να απομονωθούμε διεθνώς με αφορμή το «Μακεδονικό». Το χειρότερο είναι ότι οι νέες γενιές στα σχολεία της υποχρεωτικής εκπαίδευσης διδάσκονται ανεπαρκώς την Ιστορία, τόσο τη δική μας όσο και την παγκόσμια.

Πρόσφατες έρευνες αποκαλύπτουν ότι οι νέοι Έλληνες διαφέρουν σημαντικά από τους συνομήλικούς τους σε σχέση με άλλες δυτικές ευρωπαϊκές χώρες σε θέματα ανοχής μεταναστών, προσφύγων, ομοφυλόφιλων, Εβραίων, αλλόθρησκων κ.λπ.

Η διαμόρφωση εθνικής συνείδησης ενάντια στους τρίτους είναι το καλύτερο περιβάλλον για να τοκίζουν μίσος πατριδοκάπηλοι ελλαδέμπορες, αλλά και για να δικαιολογούν τις θεωρίες τους κάποιοι που υποτίθεται ότι μάχονται τον φασισμό. Τα μαθητικά αντιφασιστικά (αντι)συλλαλητήρια είναι ασκήσεις στο κενό. Οι μαθητές που διαδηλώνουν ενάντια στην «προδοσία της Μακεδονίας» δεν είναι φασίστες. Αντιγράφουν πλήθος πολιτικών (πέραν των νεοναζιστών) που χρησιμοποιούν οπορτουνιστικά το θέμα από τη θέση της αντιπολίτευσης.

Ο εθνικισμός εξαφανίζει τον πατριωτισμό

Όταν το μίσος για τους άλλους έρχεται πρώτο, η αγάπη για την πατρίδα μας σταματάει στα σύνορα. Δυστυχώς υπάρχουν πολλοί τρόποι για να φυτρώσει το εθνικιστικό μίσος σε μια χώρα ταπεινωμένη από τη χρεοκοπία και ανήμπορη να ξεφύγει από τα τελματώδη της προβλήματα.

Εύκολα προκύπτει το ερώτημα: Μήπως φταίνε οι Άλλοι; Κάποιοι χτίζουν πολιτική καριέρα απαντώντας
(λανθασμένα) το ερώτημα• βρίσκονται οριζόντια σε όλο το φάσμα από τα Αριστερά μέχρι τη Δεξιά.

Διαθέτουμε και άφθονους μητροπολίτες (κρατικά χρηματοδοτούμενους), οι οποίοι κηρύσσουν το μίσος εναντίον των «αντεθνικών στοιχείων», ξεχνώντας επιλεκτικά αντίθετα χριστιανικά διδάγματα. 

Όπως γράφει ο δημοσιογράφος Παντελής Μπουκάλας: «Εθνικισμός είναι να πιστεύεις και να κηρύσσεις δόγματα ανέρειστα, αστήριχτα. Για παράδειγμα, πως η πατρίδα σου έχει παντού και πάντα δίκιο, και δεν έχει φταίξει ποτέ και σε τίποτε. Το δίκιο της μάλιστα δεν το επικυρώνει μόνο η Ιστορία, αυτοπροσώπως και ιδιοχείρως, αλλά και οι ουράνιες δυνάμεις, που εκδηλώνουν ποικιλοτρόπως την εύνοιά τους..... Εθνικισμός είναι να πιστεύεις και να κηρύσσεις ότι περνούν οι αιώνες, πολλά αλλάζουν, ένα όμως μένει σταθερό: οι εναντίον σου σκευωρίες από έθνη και λαούς που αρνούνται να υποκλιθούν στην υπεροχή σου. Πονηροί με ποικίλα ονόματα συνωμοτούν αδιάκοπα εις βάρος σου, είτε επειδή εποφθαλμιούν τα πλούτη και τα εδάφη σου είτε επειδή ζηλεύουν τη δόξα σου και εναντιώνονται στην ουρανόπεμπτη πρωτοκαθεδρία σου….. Εθνικισμός είναι να πιστεύεις σε μύθους και θρύλους που ο αντιιστορικός και αντεπιστημονικός χαρακτήρας τους έχει αποδειχθεί προ πολλού. Ας πούμε για τις λέξεις της ελληνικής, που μετριούνται λέει με εκατομμύρια. Ή για το ότι από τη γλώσσα μας γεννήθηκαν σχεδόν όλες οι υπόλοιπες γλώσσες του πλανήτη» («Ο "εριστικός πατριωτισμός" και ο ανέρειστος εθνικισμός», «Καθημερινή», 11.2.2018)

Το μέλλον της χώρας

Συχνά επισημαίνεται το «έλλειμμα παιδείας» και οι επιπτώσεις που έχει στην οικονομία και την (υπ)ανάπτυξη της Ελλάδας. Δεν είμαι όμως σίγουρος πόσο θέλουμε να διαμορφώσουμε τους νέους μας σε αυτούς που θα πραγματοποιήσουν τις αλλαγές που χρειάζεται η χώρα. Οι καταλήψεις τούς εκπαιδεύουν στα ίδια μονοπάτια που μας οδήγησαν στο σημερινό αδιέξοδο. Το σωστό ερώτημα δεν είναι σε «ποια χώρα θα αφήσουμε στα παιδιά μας;» αλλά «σε τι είδους παιδιά θα αφήσουμε τη χώρα;».

* Ο Κώστας Μαρκάζος είναι οικονομολόγος, συγγραφέας του βιβλίου «ΑΝΤΙΠΑΛΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ» (εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη)