Πώς οι «υπεύθυνες» επενδύσεις μπορούν να γίνουν mainstream

Η νέα αγορά των λεγόμενων ESG (Environment, Social, Governance), των υπεύθυνων επενδύσεων και των αντίστοιχων ESG Funds, βασισμένων με διάφορες παραλλαγές στο ESG Value Driver Model, πρώτα ακούστηκε από το UN Principles for Responsible Investments (σημειώνεται, ότι η Global Sustain είναι η πρώτη ελληνικών συμφερόντων εταιρεία που έγινε Signatory στο δίκτυο του UN Principles for Responsible Investments). Το σίγουρο είναι ότι κερδίζει έδαφος τα τελευταία χρόνια και έχει γίνεται σταδιακά τάση (trend).

Με απλά λόγια με βάση το ESG Value Driver Model (ανάλογα και με τις διάφορες παραλλαγές του και την ESG επενδυτική στρατηγική του κάθε ESG Fund), δεν αναλύονται μόνο τα θεμελιώδη χρηματοοικονομικά στοιχεία μιας εταιρείας αλλά και τα μη χρηματοοικονομικά (δηλ. αυτά που έχουν σχέση με τα τρία γράμματα ESG, καθότι έχει πλέον επιβεβαιωθεί όχι μόνο ακαδημαϊκά, αλλά και στις αποδόσεις, ότι οι εταιρείες με υγιή και καλά μη χρηματοοικονομικά θεμελιώδη έχουν αφενός λιγότερο ρίσκο, αλλά και πολύ καλές ή και καλύτερες αποδόσεις κυρίως σε περιόδους κρίσεων).

Η αγορά των ESG υπεύθυνων επενδύσεων και ESG Funds αυξάνεται σταδιακά, αλλά σταθερά τόσο σε αξία από την οπτική των υπό διαχείριση assets, όσο και σε σχέση με τον αυξανόμενο αριθμό των σχετικών ESG Funds, τον αυξανόμενο αριθμό των θεσμικών και άλλων επενδυτών, που βάζουν ως όρο στις επενδύσεις τους τα Funds, να έχουν ενσωματώσει ESG KPIs αλλά και τον αυξανόμενο αριθμό διαχειριστών κεφαλαίων (Asset Managers) που ενσωματώνουν ESG KPIs στις επενδυτικές τους στρατηγικές, καθώς και τα όλο και πιο πολλά νέα ESG προϊόντα, ενώ τέλος αυξητικός είναι και ο αριθμός των μελών του UN PRI.

Επιπλέον, οι κυριότεροι παγκόσμιοι και ευρωπαίοι ηγέτες της επενδυτικής βιομηχανίας προσφέρουν πλέον προϊόντα και ESG Funds (ETFs, Fixed Income όπως π.x. ενδεικτικά Allianz Global Investors, Union Investment, Pimco, Shroders, Deutsche Bank Asset Management, RobecoSam, Aviva, Amundi, BNP, Triodos, AXA Investment Partners, Sycomore, Arabesque, Calvert, Trillium και πολλοί ακόμα), καθώς διαβλέπουν την αυξητική τάση της αγοράς. Η ευρωπαϊκή αγορά κατέχει με διαφορά τα σκήπτρα στην εν λόγω ESG αγορά, έπεται η Βόρειος Αμερική (ΗΠΑ, Καναδάς) και ακολουθεί η Ασία με πολύ μεγάλη δυναμική και ραγδαία αύξηση των εν λόγω επενδύσεων στην κινεζική αγορά και από κινεζικά κεφάλαια.

ESG Επενδύσεις VS Mainstream Επενδύσεις

Γιατί να ενσωματώσουμε ESG Metrics στην επενδυτική μας στρατηγική και γιατί η επενδυτική προσέγγιση με βάση το ESG μοντέλο θα μπορούσε ενδεχομένως να έχει και μια καλύτερη επενδυτική απόδοση (ROI);

• Η αγορά ESG Funds από πλευράς υπό διαχείριση assets, αριθμού νέων προϊόντων και funds, αριθμού παικτών και επενδυτών στη νέα αυτή αγορά αυξάνεται αλματωδώς τα τελευταία χρόνια και υπάρχει μια συνεχιζόμενη θετική τάση.

• Τα ESG Funds παρουσιάζουν γενικά και κατά μέσο όρο ικανοποιητικές αποδόσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν καλύτερες επιδόσεις σε σύγκριση με τα mainstream funds, κυρίως σε περιόδους κρίσεων και σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

• Από πολιτικής πλευράς σε επίπεδο ΕΕ (πρόσφατη νομοθετική πρόταση για τη ρύθμιση της αγοράς και τη στήριξη της υιοθέτηση κριτηρίων ESG από περισσότερα επενδυτικά funds) αλλά και σε εθνικό επίπεδο (σχετικές εθνικές πρωτοβουλίες σε Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο, κ.λπ.) υποστηρίζεται το κίνημα και η νέα αγορά των ESG υπεύθυνων επενδύσεων. Μάλιστα οι εθνικές αρχές χρηματοπιστωτικής εποπτείας σε διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ (π.χ. Γερμανία) ξεκίνησαν ήδη εσωτερικές τεχνοκρατικές δημοσκοπήσεις με τις οποίες ζητούν από επενδυτές, ασφαλιστικές εταιρείες, διαχειριστές κεφαλαίων στοιχεία για τι πόσες από τις επενδύσεις τους είναι ESG επενδύσεις.

• Το μοντέλα ESG δίνουν τη δυνατότητα εντοπισμού ρίσκων όπως κενά στην εταιρική διακυβέρνηση, κενά περιβαλλοντικά, κοινωνικά, κλαδικά κλπ. αλλά και ευκαιρίες καθώς επίσης δίνουν την ευκαιρία να αξιολογηθούν και να αναλυθούν ορθά οι μη χρηματοοικονομικοί δείκτες KPI μιας εταιρείας.

• Η πράξη μέχρι τώρα έχει δείξει, ότι οι επενδυτικές στρατηγικές ESG είναι περισσότερο για μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα και περισσότερο για σχετικά συντηρητικού επενδυτές.

Μετά το θετικό μήνυμα της Συμφωνίας του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή από τη μεγάλη πλειοψηφία των κρατών και παρά τα αρνητικά μηνύματα της νέας αμερικανικής κυβέρνησης Trump για το θέμα, η πολιτική εν γένει, ειδικά στην ΕΕ, είναι διατεθειμένη να υποστηρίξει και μάλιστα νομοθετικά πλέον το θέμα των ESG υπεύθυνων επενδύσεων.

Αλλά πώς θα επηρεάσει αυτή η νέα νομοθετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την αγορά και τις επενδυτικές τάσεις; Είναι το νέο προτεινόμενο ρυθμιστικό πλαίσιο της Επιτροπής επαρκές ως προϋπόθεση για την ενίσχυση της αγοράς των ESG υπεύθυνων επενδύσεων ή χρειάζεται κάτι περισσότερο από αυτό;

Η Επιτροπή παρουσίασε πρόσφατα μια νέα νομοθετική πρόταση για τη ρύθμιση και στήριξη της αγοράς των ESG υπεύθυνων επενδύσεων ως συνέχεια του σχεδίου δράσης της για τη χρηματοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Η δέσμη περιλαμβάνει δέσμη προτάσεων με τους ακόλουθους στόχους:

• Ένα ενιαίο σύστημα ταξινόμησης (Taxonomy / Ταξινόμηση των Funds) των σχετικών ESG επενδυτών και διαχειριστών κεφαλαίων για την ίδρυση ενιαίου συστήματος ταξινόμησης της ΕΕ για την ταξινόμηση των βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων, το οποίο θέτει τη βάση για τη θέσπιση κοινών προτύπων.

• Υποχρεώσεις και Reporting επενδυτών και διαχειριστών κεφαλαίων για ESG επενδύσεις.
To προτεινόμενο κοινοτικό νομοθετικό πλαίσιο, θα εισαγάγει τη συνέπεια και τη σαφήνεια σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι θεσμικοί επενδυτές και διαχειριστές κεφαλαίων θα πρέπει να ενσωματώνουν τα κριτήρια ESG στις επενδυτικές αποφάσεις τους, στις στρατηγικές ρίσκου, τον τρόπο με τον οποίο οι επενδύσεις τους σχετίζονται με κριτήρια ESG και θα πρέπει να εξηγούν τον τρόπο συμμόρφωσής τους με τα κριτήρια ESG.

• Εισαγωγή αποτυπώματος άνθρακα για επενδυτές και διαχειριστές κεφαλαίων, κάτι που ήδη ισχύει ως κανόνας εν μέρει στη Γαλλία. δημιουργώντας μια νέα κατηγορία κριτηρίων που θα βοηθήσει τους επενδυτές να συγκρίνουν το αποτύπωμα άνθρακα των επενδύσεών τους.

• Ενημέρωση και παροχή συμβουλών στους πελάτες (κυρίως στους ιδιώτες) σχετικά με τα κριτήρια ESG όσον αφορά την επενδυτική διαδικασία και τις επενδυτικές στρατηγικές των funds. Στόχος είναι να τροποποιηθεί και να συμπληρωθεί και η MiFID II.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσουν τις προτάσεις της Επιτροπής πριν συμφωνηθούν τα τελικά κείμενα, τα οποία αναμένονται στις αρχές του 2019 και αφού υιοθετηθούν, τα κράτη - μέλη της ΕΕ θα έχουν στη συνέχεια στη διάθεσή τους δύο έτη για την εφαρμογή της προτεινόμενης νομοθεσίας.

Το κενό στην αγορά των ESG Funds

Ακριβώς επειδή η αγορά ESG αυξάνεται σε αξία τόσο από την άποψη των υπό διαχείριση κεφαλαίων αλλά και του αριθμού των ESG Funds κλπ. και επειδή η εν λόγω αγορά των ESG Funds δεν έχει ακόμα ρυθμιστεί και δεν υπάρχουν κοινά αναγνωρισμένα διεθνή πρότυπα σχετικά με τα κεφάλαια και τα προϊόντα που μπορούν να χαρακτηριστούν ως ESG, αυτή τη στιγμή υπάρχει το πρόβλημα, ότι οι εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων μπορούν σχετικά εύκολα να χαρακτηρίσουν ένα προϊόν και ένα fund ως ESG, καθότι δεν υπάρχει κάποιο μητρώο ESG Asset Owners, Asset Managers αλλά ούτε και μητρώο ESG Funds.

Επομένως, υπάρχει σήμερα ένα κενό και ένας κίνδυνος στη βιομηχανία των ESG, που θα πρέπει να επιλυθεί σύντομα, πριν η εν λόγω αγορά μετατραπεί σε μια νέα τύπου “Φούσκα“. Η ιδιότητα του Signatory Member στο UN PRI είναι το ελάχιστο, αλλά δεν μπορεί πλέον να θεωρηθεί ως επαρκής προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό ενός επενδυτή και ενός διαχειριστή κεφαλαίων και των προϊόντων του ως ESG.

Υπάρχει ανάγκη υγιούς ρύθμισης της αγοράς και υιοθέτησης κοινών διεθνών προτύπων. Το προτεινόμενο νομικό πλαίσιο της Επιτροπής έρχεται να καλύψει εν μέρει αυτό το κενό, αλλά πρώτον θα χρειαστεί χρόνος για να υιοθετηθεί και δεν γνωρίζουμε πού θα είναι η αγορά σε δύο χρόνια, δεύτερον θα ισχύει μόνο στην ΕΕ και τρίτον δεν θα λύσει το πρόβλημα των κοινών προτύπων διεθνώς για το ποιά Funds μπορούν να χαρακτηρίζονται ESG, κενά που είναι απαραίτητο να καλυφθούν.

Πρέπει επίσης να συζητηθεί και να αποσαφηνιστεί ποιες από τις υπάρχουσες και εφαρμοσμένες στρατηγικές επενδύσεων που αφορούν τις ESG επενδύσεις, αν όλες ή μερικές μόνο από αυτές θα χαρακτηρίζονται ως ESG (Exclusion Investment Strategy, Inclusion Investment Strategy, Best in Class, ESG Integration Investment Strategy, Norm based Investment Strategy, Themed Sustainability Investment Strategy, Proxy Voting / Shareholder Activism, Impact Investing) δεδομένου, ότι δεν είναι όλες οι ίδιες, δεν ακολουθούν όλες τα ίδια κριτήρια και διαδικασίες ESG και δεν οδηγούν όλα σε ίδια αποτελέσματα. Για παράδειγμα, ένα Fund που ενσωματώνει μόνο τον παράγοντα G (διακυβέρνηση) στην ESG επενδυτική στρατηγική του ή απλώς αποκλείει (επενδυτική στρατηγική αποκλεισμού/Exclusion Strategy) ορισμένους κλάδους (π.χ. άμυνα, βιομηχανίες τυχερών παιχνιδιών klp.) από τις επενδύσεις δεν είναι στην πραγματικότητα στο ίδιο επίπεδο ενσωμάτωσης ESG με ένα Fund που ενσωματώνει αυστηρά και τα 3 κριτήρια ESG στην επενδυτική του στρατηγική και είναι πλήρως ESG. Το πρόβλημα είναι, ότι αυτή τη στιγμή και τα δύο ως άνω Funds θεωρούνται εξίσου ESG.

Εκτός από τις πολιτικές πρωτοβουλίες σε επίπεδο ΕΕ ή και σε εθνικό επίπεδο σε διάφορα κράτη μέλη της ΕΕ αλλά και η καλή απόδοση αρκετών ESG Funds τα τελευταία χρόνια, και οι ίδιες οι τάσεις στην πραγματική οικονομία σε διάφορους κλάδους που αφορούν τα 3 στοιχεία των ESG επενδύσεων επιβεβαιώνουν, ότι υπάρχουν αλλαγές και στην πραγματική οικονομία, που θα μπορούσαν ενδεχομένως να συμβάλουν στη μετάβαση σε μια πιο ESG φιλοσοφία ως προς τις επενδύσεις.

Η μετάβαση στη χρήση περισσότερης καθαρής ενέργειας και λιγότερων ορυκτών καυσίμων, η σταδιακή ανάπτυξη της οικονομίας του διαμοιρασμού, της ηλεκτροκίνησης, η υιοθέτηση της έννοιας των έξυπνων πόλεων από όλο και περισσότερες πόλεις, η ψηφιοποίηση των πόλεων κλπ. (E), ο θετικός ακτιβισμός των μετόχων υιοθετείται ολοένα και περισσότερο, καθώς και η σταδιακή κατανόηση από τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και τις τράπεζες, ότι ένα εύρυθμο σύστημα εταιρικής διακυβέρνησης είναι σημαντικό για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων, την αύξηση της απόδοσης και της ανάπτυξης κλπ. (G) και το ίδιο ισχύει και για την εταιρεία ως καλός και φιλικός εργασιακός χώρος για τους εργαζόμενους, η εταιρεία θεωρείται πλέον ως μέρος της κοινωνίας και πρέπει να σκεφτεί όχι μόνο την αξία των μετόχων αλλά της αξίας των συμμετεχόντων / From Shareholders Value to Stakeholders Value (S) επιβεβαιώνουν τα παραπάνω.

Συμπερασματικά η νέα αγορά και θετική τάση των ESG υπεύθυνων επενδύσεων δείχνει, ότι δεν είναι ένα απλό παροδικό Trend, μπορεί υπό όρους να γίνει από Niche, Mainstream, ωστόσο για να μην μετατραπεί σε μια πιθανή „Φούσκα“, θα πρέπει να ρυθμιστεί προσεκτικά και όχι υπερβολικά αλλά και να υιοθετηθούν κοινά πρότυπα για το ποιά Funds θα μπορούν να χαρακτηρίζονται ESG.

Η ελληνικών συμφερόντων Global Sustain Group / Global Sustain GmbH (https://globalsustaingroup.com/) διοργανώνει για τρίτη συνεχή χρονιά σε συνεργασία με το Forum for Responsible Investment (FNG – Ο Σύνδεσμος για επενδύσεις ESG σε Γερμανία, Αυστρία, Ελβετία, Lichtenstein), την Investment Bank Berlin (IBB) και το International Bankers Forum (IBF), το 3ο ESG Responsible Investments, Green Finance & Brands Forum 2018 (http://sustainabilityforum.de/) στο Βερολίνο στις 26.9.2018 με το Motto φέτος "ESG Investments, From Niche to Mainstream?", όπου θα συναντηθούν και θα μιλήσουν τράπεζες και funds από Γερμανία, Αγγλία, Γαλλία και Λουξεμβούργο για την αγορά και τις τάσεις.

Πηγές:

- “ESG, From Niche to Mainstream?”, ESG Market Report & Benchmark Analysis by Global Sustain, 2018, http://globalsustain.org/en/story/12943

- European Commission, Sustainable Finance Initiative & proposed legislative package, 2018.(https://ec.europa.eu/info/publications/180524-proposal-sustainable-finance_en).

- Eurosif, European SRI Study, 2016.

- Forum for Responsible Investment, Market Report 2017.

* Ο Γιάννης Σαλαβόπουλος, ΜΒΑ , είναι CEO, Global Sustain GmbH & Group Head. Int. Affairs, ESG Investments & Green Finance Experts (Signatory, UN Principles for Responsible Investments), https://globalsustaingroup.com/.

CEO, CAPITALS Circle Group GmbH & Lecturer, Berlin Int. Management University