Μην περιμένετε ανάκαμψη με capital controls

Ενώ η χώρα τον περασμένο Ιανουάριο έμπαινε στον έκτο χρόνο της χρηματοπιστωτικής της περιπέτειας και της κρίσης χρέους της, το μόνο πράγμα που δεν είχε ανάγκη ήταν πρόωρες εκλογές. Σύμφωνα με όλες τις τότε επίσημες προβλέψεις ιδιωτών και κυβερνήσεων, η Ελλάδα μπορούσε να τα βγάλει πέρα υπό τον όρο ότι θα έκανε ό,τι μπορεί για να προσελκύσει ξένες άμεσες επενδύσεις, δίνοντας παράλληλα έμφαση και σε ένα πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων το οποίο πρακτικά βρισκόταν στα αζήτητα.

Στις αρχές λοιπόν του 2015 προβλεπόταν ανάπτυξη 2,5% για το τρέχον έτος, κάμψη της ανεργίας κατά 2%-3% και έξοδος στις αγορές από το φθινόπωρο. Κύριο δε μέλημα της τότε κυβέρνησης ήταν η εξεύρεση 900 εκατομμυρίων ευρώ, ώστε το πρόγραμμα που εφαρμοζόταν να ανταποκρίνεται στις μνημονιακές υποχρεώσεις της χώρας.

Αντί όλων των παραπάνω σχετικά ευνοϊκών εξελίξεων, η χώρα έμπαινε σε μία πρόωρη εκλογικά περιπέτεια με αφορμή την εκλογή προέδρου της Δημοκρατίας και ξεκινούσε με μία νέα κυβέρνηση να επαναδιαπραγματεύεται συμφωνίες που στην ουσία δεν είχαν σχεδόν κανένα περιθώριο για επανεξέταση. Ακόμα χειρότερα, τον Ιούνιο του 2015, ενώ έληγε το ελληνικό πρόγραμμα, προκηρύχθηκε δημοψήφισμα του οποίου το διακύβευμα ήταν ασαφές και εν μέρει ανύπαρκτο.

Με την πρωτοβουλία της αυτή, η ελληνική κυβέρνηση κυριολεκτικά άνοιγε τον ασκό του Αιόλου, προκαλώντας τραπεζική αργία, ελέγχους κεφαλαίων και δραματική πτώση της ζήτησης -που είναι και ο κινητήρας της ανάπτυξης υπό φυσιολογικές κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.

Με τις τράπεζες σε αργία και την παραγωγική της μηχανή σε δραματική κάμψη, αλλά και κανείς να μη γνωρίζει πού βρίσκεται μέρος της εσωτερικής αποταμίευσης, η ελληνική οικονομία βρίσκεται σήμερα σε φάση ακινησίας, η οποία ταχύτατα μπορεί να γίνει θανατηφόρα γάγγραινα. Η τραπεζική αργία και οι κεφαλαιουχικοί έλεγχοι, πέρα από τα 15 δισ. ευρώ ζημία που έως τώρα έχουν προκαλέσει στην οικονομία, πλήττουν καίρια και την εμπιστοσύνη προς τη χώρα -που στην παρούσα φάση είναι ό,τι χειρότερο μπορούσε να συμβεί. Χωρίς εμπιστοσύνη, ούτε επενδύσεις γίνονται, ούτε η ζήτηση τονώνεται, ούτε η αποταμίευση κινητοποιείται, αλλά ούτε και το ηθικό μιας κοινωνίας ανεβαίνει.

Ακόμα χειρότερα, οκτώ μήνες μετά την αρχή της νέας διαπραγμάτευσης, η χώρα καλείται, υπό δυσμενέστατες συνθήκες, να εφαρμόσει ένα τρίτο μνημόνιο 90 δισ. ευρώ, το οποίο ελάχιστα διαφέρει από τα δύο προηγούμενα, πλην όμως, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως το φθινόπωρο του 2018. Εάν αυτό συμβεί, η χώρα -που τον Ιανουάριο 2015 είχε συνολικό χρέος 315 δισ-. ευρώ- θα οφείλει αισίως 400 δισ. ευρώ και πλέον, από τα οποία το 80% θα είναι κυβερνητικό χρέος, ήτοι θα οφείλονται στις κυβερνήσεις που μας έχουν δανείσει. Αυτό σημαίνει ότι η όποια επαναδιαπραγμάτευση του χρέους θα είναι μία εξαιρετικά δύσκολη πολιτική υπόθεση και οι όποιες περικοπές δεν θα μπορούν να γίνουν παρά μόνον στο 20% του μη κυβερνητικού χρέους.

Η κατάσταση αυτή, με δεδομένη την πορεία της οικονομίας στο τέλος του 2014, καθιστά ολέθριες τις ενέργειες που οδήγησαν στην τραπεζική αργία και τους κεφαλαιουχικούς ελέγχους, γιατί με την εφαρμογή τους επλήγη άμεσα και πολύ σοβαρά το κυκλοφορικό σύστημα της οικονομίας, που είναι η ροή χρήματος και άρα η παροχή ρευστότητας από τις τράπεζες. Την ίδια στιγμή θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από τον καθένα ότι, όσο διαρκούν οι κεφαλαιουχικοί έλεγχοι, ουσιαστικά η Ελλάδα βρίσκεται τόσον εκτός ευρωζώνης όσο και εκτός της ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης.

Με άλλα λόγια, τα περίφημα capital controls υποδηλώνουν ότι η χώρα βρίσκεται με το ένα πόδι στον δρόμο της εξόδου από την Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) και όσο η κατάσταση ενός πιθανού Grexit διαρκεί, είναι περιττό να περιμένει κανείς ανάπτυξη και ανάκαμψη.

Είναι λοιπόν καιρός να σοβαρευτούμε και, αν έχουμε κουκούτσι μυαλό, ας διδαχθούμε από τους αδελφούς Κυπρίους το πώς αυτοί αντιμετώπισαν παρόμοια κατάσταση αλλά σήμερα έχουν εκ νέου βγει στις αγορές.

* Ο κ. Νίκος Καραγεωργίου είναι πρόεδρος του Ελληνικού Συνδέσμου Βιομηχανιών επωνύμων Προϊόντων.