Το Ποτάμι ανάμεσά μας

Το εγχείρημα της δημιουργίας του νέου πολιτικού σχηματισμού Το Ποτάμι, από τον Σταύρο Θεοδωράκη, μου έφερε στο μυαλό τον τίτλο της γνωστής κινηματογραφικής ταινίας «Το Ποτάμι ανάμεσά μας».

Τι εννοώ; Ότι μέχρι σήμερα, ένα ποτάμι κυλούσε ανάμεσα σε δύο κόσμους: τον κόσμο της πολιτικής και τον κόσμο των επιχειρήσεων. Η μέχρι σήμερα εμπειρία δείχνει ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα μεγάλα κόμματα και όσα συνήθως αντιπροσωπεύονται στη Βουλή στερούνται ανθρώπους που προέρχονται από τον χώρο των επιχειρήσεων.

Για μένα, είναι πάντα ευπρόσδεκτες και θετικές οι νέες προσπάθειες, τα νέα πρόσωπα, ένας νέος πολιτικός λόγος. Εκτός από τα παραπάνω, το Ποτάμι φαίνεται να στελεχώνεται από ανθρώπους που είναι επαγγελματίες και δεν προέρχονται από κρατικοδίαιτες παραφυάδες ή κομματικούς σωλήνες.

Αυτό που μένει να δούμε, όταν τελικά γίνουν γνωστά τα πρόσωπα που θα πλαισιώσουν το Ποτάμι, είναι αν το ποτάμι που χωρίζει τους δύο κόσμους θα συνεχίζει να κυλάει όπως και πριν ή θα δημιουργήσει γέφυρες μεταξύ τους.

Είναι αρνητικά εντυπωσιακό, αλλά όχι ανεξήγητο, το γεγονός ότι το 1/3 περίπου του ενεργού πληθυσμού της χώρας δεν συμμετέχει με «εκπροσώπους» του στο πολιτικό της γίγνεσθαι. Αν σκεφθούμε μάλιστα ότι αυτό το 1/3 αποτελεί εκείνο το κομμάτι της κοινωνίας και της οικονομίας που την κράτησαν και την κρατούν ζωντανή.

Ας σκεφθούμε ακόμη ότι, κατά τεκμήριο, αυτοί οι άνθρωποι αποτελούν το πιο καταρτισμένο, οργανωμένο, δραστήριο, δημιουργικό και παραγωγικό κομμάτι της κοινωνίας μας. Ίσως κάποιοι εκ του πονηρού ή ακόμα και εκ πεποιθήσεως εκφράσουν την άποψη ότι η πολιτική συμμετοχή δεν τους είναι απαραίτητη, γιατί κινούν τα νήματα της πολιτικής στα παρασκήνια και μάλιστα υπέρ των συμφερόντων τους.

Παρότι δεν ζούμε σε έναν κόσμο «ηθικό και αγγελικά πλασμένο», η πλειονότητα των ανθρώπων των επιχειρήσεων ούτε μπορεί ούτε θέλει να κινεί τέτοια νήματα. Εκτός αν πρόκειται για κρατικοδίαιτες επιχειρήσεις ή εργολάβους του Δημοσίου, που ούτως ή άλλως μετέχουν στο πολιτικό σύστημα και όχι σε ένα περιβάλλον ανοιχτής και ανταγωνιστικής αγοράς.

Θα προτιμούσαμε όμως, όλοι πιστεύω, αυτοί που κινούν τα νήματα της πολιτικής να κατανοούσαν την τεράστια εθνική, οικονομική και κοινωνική σημασία της επιχειρηματικότητας και να την υποστήριζαν με κάθε θεμιτό μέσο. Δυστυχώς, η καθημερινή εμπειρία αποδεικνύει ακριβώς το αντίθετο.

Αναζητείται παραγωγική ανασυγκρότηση και ανάπτυξη. Αλλά από ποιους;

Το 25% μόνον των απασχολουμένων ασχολείται με διεθνώς εμπορεύσιμες δραστηριότητες. Αυτό σημαίνει ότι για να εξυγιανθεί το αποτυχημένο παραγωγικό μας μοντέλο ένα 20% των Ελλήνων εργαζομένων θα πρέπει να αλλάξει δουλειά. Η απελευθέρωση αγορών, η ενίσχυση τομέων με εθνικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και ο εξωστρεφής-εξαγωγικός προσανατολισμός, τα οποία θα συνοδεύονται από αυτονόητες μεταρρυθμίσεις, είναι όροι επιβίωσης και εν τέλει ανάπτυξης της χώρας...

Πώς αλλιώτικα θα αντέξει μια κοινωνία με 1.500.000 ανέργους και 3.500.000 πολίτες χωρίς πρόσβαση στο εθνικό σύστημα υγείας;

Κι όμως, βλέπουμε ότι ακόμα και μετά την ουσιαστική μας πτώχευση και την τεράστια οικονομική και κοινωνική κρίση, πολιτικοί, γραφειοκράτες και «τεχνοκράτες» συνεχίζουν να αποφασίζουν για τα της επιχειρηματικότητας, αν και αποδεδειγμένα οι περισσότεροι ούτε σχέση, ούτε εμπειρία, ούτε γνώση έχουν!

Δεν θα ήταν αυτονόητο, άνθρωποι που και σχετική εμπειρία και γνώσεις έχουν και εν τέλει ζουν μέσα στον κόσμο του επιχειρείν όχι μόνον να έχουν γνώμη, αλλά και να αξιοποιούνται σε αυτήν την προσπάθεια;

Γιατί λοιπόν δεν συμβαίνει αυτό, ιδιαίτερα σήμερα, που είναι επιτακτική η ανάγκη εθνικής συστράτευσης και μάλιστα των πιο έμπειρων, ικανών και παραγωγικών ανθρώπων της χώρας;

Το Ποτάμι που μας χωρίζει

(Στελέχη επιχειρήσεων και πολιτικό προσωπικό: Δύο κόσμοι ασύμβατοι)

Αυτό λοιπόν δεν συμβαίνει για τους εξής λόγους:

1.- Το κυρίαρχο αφήγημα της μεταπολίτευσης δεν περιλαμβάνει έννοιες όπως ανοικτή κοινωνία, ανοικτές αγορές, κέρδος και επιχειρηματικότητα, οι οποίες μάλλον αρνητικούς συνειρμούς προκαλούσαν. Αντίθετα, κυριαρχούσαν έννοιες όπως Κράτος, Συνδικαλισμός, Δημόσιες Επιχειρήσεις και προστατευτισμός στο όνομα της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Συμπέρασμα: Κοινωνία, Κράτος, Πολιτικά Κόμματα και Εκπαιδευτικό Σύστημα διαμόρφωσαν μια αρνητική στάση απέναντι στο επιχειρείν.

2.- Το Εκπαιδευτικό μας Σύστημα είναι προσανατολισμένο περισσότερο στην παραγωγή Δημοσίων Υπαλλήλων, παρά στελεχών επιχειρήσεων. Εξ ου και η δομή της ελληνικής οικονομίας και του παραγωγικού μας μοντέλου.

3.- Οι κομματικοί μηχανισμοί είτε δεν θέλουν τους ανθρώπους των επιχειρήσεων, είτε τους αποβάλλουν. Αισθάνονται ανασφάλεια μαζί τους. Έχει αποδειχθεί ιστορικά ότι πολιτικοί που προέρχονται από το χώρο των επιχειρήσεων καταφέρνουν να έχουν μια επιτυχημένη καριέρα στο χώρο της πολιτικής, μόνον εφόσον ενσωματώνονται σε αυτόν, θυσιάζοντας τις «επιχειρηματικού» τύπου ιδιότητές τους και παίζοντας το πολιτικό παιχνίδι με τους δικούς του κανόνες. Αντίθετα, έχουμε παραδείγματα ικανών πολιτικών, με επιχειρηματική προέλευση, που τους απέβαλε το σύστημα. Δεν υπάρχει χαρακτηριστικότερο παράδειγμα από αυτό του Στέφανου Μάνου, του πιο επιτυχημένου ίσως, βάσει έργου, Έλληνα υπουργού της μεταπολίτευσης.

4.- Οι ίδιοι οι άνθρωποι των επιχειρήσεων δεν θέλουν. Δεν έχουν κίνητρα. Σχέδιο, αποτελεσματικότητα, παραγωγικότητα, ταχύτητα, δράση, ρίσκο, ουσία και όχι βερμπαλισμός, αλλά και διαρκής αξιολόγηση, που συνοδεύεται από ανταποδοτικές αμοιβές, είναι έννοιες αυτονόητες για τους ανθρώπους των επιχειρήσεων, αλλά άγνωστες για το πολιτικό σύστημα.

«Outsourcing»: Τι δεν κάνουν ποτέ οι πολιτικοί

Ενδεικτικότερο παράδειγμα για το ορμητικό ποτάμι που χωρίζει τους δύο κόσμους δεν είναι άλλο από το «outsourcing». Αυτονόητο για τους ανθρώπους της «επιχείρησης», αφού συνδυάζει Τεχνογνωσία, Έλεγχο Κόστους, Αποδοτικότητα, Ποιότητα Έργου, Συντήρηση Έργου, Δραματική Μείωση Δαπάνης, Διαφάνεια (ο ελέγχων και ο ελεγχόμενος είναι διαφορετικά πρόσωπα).

Όλος ο πολιτισμένος κόσμος το γνωρίζει. Κι εμείς το γνωρίζουμε. Το Αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος, η Αττική Οδός και το Αττικό Μετρό, που είναι έργα Σ.Δ.Ι.Τ. (σύμπραξη ιδιωτικού και δημόσιου τομέα), μια μορφή outsourcing δηλαδή, αποτελούν αδιάψευστες αποδείξεις.

Το αυτονόητο λοιπόν για τους ανθρώπους των επιχειρήσεων είναι φαίνεται απαγορευτικό για το πολιτικό προσωπικό. Τα σχόλια περιττεύουν. Τα συμπεράσματα δικά σας!

Ο ιδανικός συνδυασμός: Πολιτική κι Επιχειρηματικότητα

Δεν θέλω όμως να είμαι ισοπεδωτικός. Η ισορροπία και η αξιοποίηση των θετικών στοιχείων από κάθε πλευρά αποτελεί τον ιδανικό συνδυασμό. Μια κοινωνία χρειάζεται και πολιτικούς και τεχνοκράτες. Η πρόοδος και η κοινωνική δικαιοσύνη δεν έρχεται ούτε μόνο με τεχνοκρατικά κριτήρια, ούτε μόνο με πολιτικά, αλλά με τον συνδυασμό και των!

Δυστυχώς, ενώ οι «πολιτικοί» (και μόνον αυτοί) περισσεύουν, άνθρωποι από τον επιχειρηματικό κόσμο είναι απόντες.

Γι' αυτό, η νέα μεγάλη ελληνική επανάσταση θα γίνει (αν και όταν θα γίνει) εφόσον υπάρξουν δύο προϋποθέσεις:

1.- Μεταρρύθμιση των θεσμών, που θα εξυγιάνει το πολιτικό σύστημα και θα επηρεάσει θετικά την κοινωνία.

2.- Ανάπτυξη εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας, εκπρόσωποι της οποίας θα είναι παρόντες και ενεργοί στην πολιτική σκηνή.

Γιατί τελικά για να προχωρήσουμε χρειαζόμαστε ικανούς και αποτελεσματικούς ανθρώπους!

* Ο κ. Γιώργος Σταμάτης είναι Σύμβουλος Ανάπτυξης Επιχειρήσεων και Συγγραφέας. Διδάσκει στα Πανεπιστήμια N.Y.C. Τιράνων και Πράγας. Εξέδωσε τελευταία το βιβλίο «Ελληνοπάθεια».