To ελληνικό μοντέλο, η ανάγκη και το… φιλότιμο

Η φούσκα έσκασε: ελεύθερη πτώση της οικονομίας, τρομακτική ανεργία, αλματώδης αύξηση φορολογίας. Είναι φανερό ότι η ανάκαμψη δεν θα προέλθει από τους ίδιους τομείς που "έσκασαν", ούτε θα χρηματοδοτηθεί με δανεικά.

Η ανάγκη για μείωση της ανεργίας και δημιουργίας παραγωγικού εισοδήματος είναι επείγουσα, καθώς υπάρχει κίνδυνος η χώρα να καταλήξει ως αποτυχημένο κράτος (failed state). Για το λόγο αυτό, δεν αρκούν οι απλές μεταρρυθμίσεις. Χρειάζεται ριζική και οραματική μεταστροφή του οικονομικού υποδείγματος (paradigm shift).

Αυτό το νέο υπόδειγμα θα βασίζεται στη μετάλλαξη αδυναμιών σε συγκριτικά πλεονεκτήματα - "to make a silk purse out of a sow's ear" - ή αλλιώς να "κάνουμε την ανάγκη φιλότιμο".

Για παράδειγμα, αφού δεν έχουμε πια τη δυνατότητα να αγοράσουμε εισαγόμενα αυτοκίνητα ας κατασκευάσουμε περισσότερα ποδήλατα - φτιάχνουμε ήδη εξαιρετικά. Αν φτάσουμε μόνο στον ευρωπαϊκό μέσο όρο χρήσης (1 στους 8) ο ετήσιος τζίρος θα δεκαπλασιαστεί σε 500 εκατ. ευρώ και θα δημιουργηθούν τουλάχιστον 25.000 θέσεις εργασίας.

Πιο σημαντική είναι η ενέργεια. Εισάγουμε 70% της συνολικής ενέργειας που καταναλώνουμε και πληρώνουμε τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ το χρόνο για πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Αν αντικαταστήσουμε μόλις το 20% με ηλιακή/θερμική και αιολική ενέργεια, που διαθέτουμε σε αφθονία, θα φτάσουμε τη... Ρουμανία στη χρήση ανανεώσιμων πηγών. Η εγχώρια παραγωγή θα αυξηθεί 2 δισ. ευρώ τουλάχιστον και θα δημιουργηθούν 100.000 θέσεις εργασίας.

Ακόμα ένα παράδειγμα: το δημόσιο ασφαλιστικό σύστημα είναι χρεοκοπημένο - το αναλογιστικό έλλειμμα για το 2050 υπολογίζεται σε 500 δισ. ευρώ με σημερινές τιμές. Ακόμα και με δραματικές περικοπές, το έλλειμμα θα είναι τουλάχιστον 250 δισ. ευρώ.

Ο μόνος τρόπος για να καλυφθεί είναι να δημιουργηθούν επαγγελματικά, εταιρικά και ατομικά συμπληρωματικά συνταξιοδοτικά προγράμματα τα οποία θα είναι υπό ανεξάρτητη ενεργή διαχείριση. Υπολογίζοντας την αμοιβή και τα κόστη διαχείρισης, έχουμε δυνητικό τζίρο 1,25 δισ. ευρώ και 30.000 υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα σαν τα παραπάνω. Απλώς ας εξετάσουμε όλες μας τις αδυναμίες με άλλο μάτι. Μπορούμε να κάνουμε τα "κουσούρια" μας ευκαιρίες για πραγματική, βιώσιμη ανάπτυξη και να ξεπεράσουμε τη σημερινή κρίση με δικές μας δυνάμεις.

Το όραμα του νέου οικονομικού μοντέλου είναι η εντοπιότητα, και σκοπός του η προστιθέμενη αξία να παράγεται στην Ελλάδα. Είναι διατηρήσιμο, αναπτύσσει εγχώρια τεχνογνωσία και εξισορροπεί το βιοτικό επίπεδο με το παραγόμενο εισόδημα. Θεμελιακή αρχή του είναι η ανάπτυξη, και όχι η απλή μεγέθυνση.

Όλες οι οικονομικές θεωρίες που έχουν εφαρμοστεί από τον 18ο αιώνα και μετά επιβάλλουν τη μεγέθυνση ως αυτοσκοπό. Ο Σμιθ, ο Κέινς και ο Φρίντμαν δεν αναγνωρίζουν ως μετρήσιμα κόστη την τελική εξάντληση πόρων, τη νκλιματική αλλαγή, την περιβαλλοντική υποβάθμιση και το γεωστρατηγικό ρίσκο. Όμως, αυτή η προσέγγιση αγγίζει, πλέον, σκληρά όρια.

Σε συνδυασμό με την καθιέρωση του σημερινού νομισματικού συστήματος (fiat currency), η παγκόσμια οικονομία γίνεται ολοένα και πιο επιρρεπής σε καταστροφικούς κύκλους-φούσκες. Καθώς πλησιάζει τα όρια, το σύστημα γίνεται επικίνδυνα ασταθές, με μικρές αλλαγές στην ισορροπία να προξενούν πολύ μεγάλες αποκλίσεις. Για παράδειγμα, η Ελλάδα αποτελεί μόλις το 2% του ΑΕΠ της Ε.Ε., αλλά ο κίνδυνος χρεοκοπίας της δημιούργησε παγκόσμιο παροξυσμό πέρυσι.

Για να το εκφράσω επιγραμματικά, οικονομολόγοι και πολιτικοί πρέπει να κατανοήσουν άμεσα τις βασικές αρχές της θερμοδυναμικής, και κυρίως την έννοια της εντροπίας. Αυτή ορίζει ότι η φύση τείνει μονίμως προς την αταξία (χάος) και ότι μόνο πρόσκαιρα μπορούμε να αντιστρέψουμε αυτήν τη τάση, και μόνο με τη συνεχή εισαγωγή ενέργειας.

Εύκολα καταλαβαίνει κανείς, λοιπόν, ότι η συνεχής μεγέθυνση της οικονομίας είναι θεωρητικά αδύνατη, και επομένως κάθε οικονομικό μοντέλο που θεωρεί τη συνεχή αύξηση του ΑΕΠ αυτοσκοπό είναι, εκ προοιμίου, λανθασμένο.

* Ο κ. Κώστας Χαραμής υπήρξε ιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της Χαραμής Cox A.E., της πρώτης ελληνικής εταιρίας διατραπεζικής διαμεσολάβησης (inter-dealer brokers). Έχει σπουδάσει χημικός μηχανικός.

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο;

Τι γνώμη έχετε;To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.