Ο ηγέτης-manager και οι... «οπαδοί» του

Το ερώτημα δεν είναι εύκολο: ο ηγέτης πρέπει να στηρίζει την εξουσία του σε αξιοκρατικά κριτήρια ή να έχει «οπαδούς»; Δηλαδή, τους ανθρώπους του... για κάθε εργασία.

Στην πολιτική, η δεύτερη εκδοχή είναι και η επικρατέστερη –ο ηγέτης πρέπει να πλαισιώνεται από ανθρώπους της εμπιστοσύνης του και, αν αυτοί έχουν και κάποια προσόντα, τόσο το καλύτερο γι αυτόν! Ισχύει όμως το ίδιο και στις επιχειρήσεις, όπου πρέπει να κυριαρχεί η αποτελεσματικότητα;

Στο επίπεδο αυτό τα πράγματα δεν είναι απλά. Διότι, πριν απ' όλα, μία επιχείρηση –και μάλιστα πολυεθνικού χαρακτήρα– δεν είναι πολιτικός ή άλλου τύπου σχηματισμός. Είναι μία οντότητα με πολύπλοκα χαρακτηριστικά, άρα με ποικίλες ιδιαιτερότητες.

Στην σημερινή εταιρική και πολυεθνική δραστηριότητα, τόσο τα ηγετικά στελέχη όσο και τα αντίστοιχα ανώτατα μοιράζονται την δύναμη και την επιρροή τους με ένα εύρος άλλων παικτών, στους οποίους περιλαμβάνονται τα διοικητικά συμβούλια (ΔΣ), οι συνδικαλιστές και οι μέτοχοι. Τα διοικητικά στελέχη πολυεθνικών εταιρειών πρέπει να ελέγχουν τις ενέργειες των υφισταμένων τους, οι οποίοι συχνά βρίσκονται χιλιάδες μίλια μακρυά.

Πλέον, οι εργαζόμενοι με ιδιαιτέρως υψηλές γνώσεις μπορούν να επιλέξουν ανεξάρτητα τις συνεργασίες τους με άλλους φορείς για την εκμετάλλευση της τεχνολογίας –είτε πρόκειται για συναδέλφους και συνεταίρους, είτε για ομολόγους τους σε διαφορετικές εταιρείες και χώρες.

Το αποτέλεσμα θυμίζει τα λόγια του γκουρού του μάνατζμεντ Πήτερ Ντράκερ στο βιβλίο του The Effective Executive, του 1967: «Σε μία εποχή όπου κυριαρχούν οι εργαζόμενοι με ειδίκευση σε γνωστικά αντικείμενα, έναντι των εργαζομένων σε χειρωνακτικές εργασίες, είναι πιθανό –και συχνά συμβαίνει– η ειδίκευση αυτή να μεταβάλλει το καθεστώς της σχέσης ως δείκτης τού ποιος πραγματικά ηγείται και ποιος ακολουθεί».

Από την πλευρά τους, ο Abraham Zaleznik, καθηγητής του Harvard Business School, ο Robert Kelley, καθηγητής του Ιδρύματος Carnegie Mellon, και ο εκπαιδευτής διοικητικών στελεχών Ira Chaleff, υποστηρίζουν, σε διαφορετικούς βαθμούς, το εξής:

«Εάν οι ηγέτες ήταν σε θέση να κατανοήσουν έστω και λίγο το πώς μορφοποιείται η στάση των υφισταμένων τους, θα μπορούσαν να βοηθήσουν σημαντικά τους εαυτούς τους, τους υποστηρικτές τους και τους οργανισμούς στους οποίους ανήκουν». Ο καθένας από τους παραπάνω ερευνητές αναγνώρισε την ανάγκη κατηγοριοποίησης των υφισταμένων σε διαφορετικούς τύπους.

Ενδιαφέρουσα είναι, από την άποψη αυτή, η κατηγοριοποίηση του R. Kelley, που διαχωρίζει τους οπαδούς και τους υφισταμένους του ηγέτη σε πέντε τύπους, αναλόγως με τα επίπεδα Ανεξαρτησίας και Ενεργητικότητάς τους. Τονίζει όμως ότι, μέσα στην επιχείρηση, ο ηγέτης έχει κάθε λόγο να επιλέγει για «οπαδούς» του, και άρα για υποστηρικτές του, ανθρώπους που ενεργούν με ευφυΐα, ανεξαρτησία, θάρρος και αναπτυγμένη αίσθηση της ηθικής.

Τώρα, κατά πόσον αυτό ισχύει στην πραγματικότητα, είναι όντως ένα θέμα που απαιτεί σε βάθος έρευνα –όχι εύκολα πραγματοποιήσιμη.