H εταιρική κοινωνική ευθύνη των managers

Από χρόνια τώρα, αρκετές επιχειρήσεις των ΗΠΑ –που καλύπτουν και ένα ευρύ γεωγραφικό φάσμα– έχουν θεσπίσει και εφαρμόζουν προγράμματα κατάρτισης με αντικείμενο την επιχειρηματική ηθική και με στόχο την αποθάρρυνση εταιρικών ενεργειών που θα μπορούσαν να έχουν νομικές περιπλοκές.

Ως γνωστόν δε, οι τελευταίες είναι ικανές να δημιουργήσουν σοβαρά προβλήματα ηθικής τάξεως και να θέσουν σε κίνδυνο πολιτικές εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

Θα πρέπει όμως να δεχθούμε ότι, στην παρούσα φάση του επιχειρείν στις ΗΠΑ και όχι μόνον, ακόμα και αν έχουν γίνει με τις καλύτερες προθέσεις, τα παραπάνω προγράμματα κατάρτισης έχει διαπιστωθεί ότι συχνά αφήνουν αναπάντητα ηθικά διλήμματα που καθημερινά αντιμετωπίζουν οι εταιρικές ηγεσίες.

Το να ενεργεί κανείς με ακεραιότητα και ηθική δεν επιτυγχάνεται απλώς μέσω της προσκόλλησης σε ένα έτοιμο σύστημα ελέγχων και ισορροπιών. Αποτελεί μία πολύ πιο περίπλοκη διαδικασία, που απαιτεί τόσο το να τιμά κανείς τις προσωπικές αλλά και τις εταιρικές αξίες, όσο και να λαμβάνει υπ' όψιν του τις μακροπρόθεσμες συνέπειες και επιπτώσεις των διαφόρων ενεργειών.

Για παράδειγμα, όταν ο άνθρωπος που βρίσκεται στην κορυφή της ιεραρχίας δεν δέχεται να λογοδοτήσει για τις πράξεις και τις επιπτώσεις των αποφάσεων που έχουν ληφθεί σε όλα τα επίπεδα της επιχείρησης –όπως παρατηρήσαμε να γίνεται στην περίπτωση της αποποίησης κάθε ευθύνης από τον Μέρντοχ σχετικά με το σκάνδαλο υποκλοπών της News Corp.– στέλνει ένα μήνυμα σε ολόκληρη την επιχείρηση σχετικά με την σημασία τού να ενεργεί κανείς με ακεραιότητα.

Το γεγονός ότι οι πολιτικοί ιθύνοντες θέτουν σε κίνδυνο την πιστοληπτική ικανότητα των ΗΠΑ ενδίδοντας σε κοκορομαχίες που εξυπηρετούν μόνον τα στενά κομματικά συμφέροντα, ρίχνει έναν εκτυφλωτικό προβολέα στην συρρίκνωση της ακεραιότητας του αμερικανικού πολιτικού συστήματος, την στιγμή που η χώρα διασύρεται στα μάτια της παγκόσμιας κοινότητας.

Οι διοικητές των επιχειρήσεων, όσο και οι πολιτικοί ηγέτες, πρέπει να προχωρούν πέραν των προκαθορισμένων «ναι» και «όχι» της πολιτικής ηθικής που ακολουθεί ένας οργανισμός και να θέτουν στους εαυτούς τους τα ακόλουθα ερωτήματα:

1.Ειναι αρκετά σαφείς οι προθέσεις μου; : Οι εργαζόμενοι πρέπει να σπαταλούν πολύ χρόνο ψάχνοντας για κρυφές ατζέντες, ώστε να καταφέρουν να αποκωδικοποιήσουν τις προθέσεις της διοίκησης. Ως διοίκηση, πρέπει να δημιουργήσετε ένα όραμα στο οποίο μπορούν να πιστέψουν όλοι. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργήσετε ένα κλίμα ασφάλειας, προβλεψιμότητας και εμπιστοσύνης μέσα στο οποίο οι εργαζόμενοι μπορούν να αποδώσουν τα μέγιστα. Όταν λειτουργείτε χωρίς οι προθέσεις να είναι ξεκάθαρες, γίνεστε ο αλχημιστής του χάους.

Η εμπειρία της Ρουθ αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Εργάστηκε ως ανώτερο στέλεχος της διοίκησης μιας αναπτυσσόμενης εταιρείας, θυγατρικής μεγάλου ιδιωτικού ομίλου. Ο ιδρυτής της επιχείρησης την είχε προσλάβει καθιστώντας της σαφές ότι το όνειρό του ήταν να επενδύσει στην εν λόγω εταιρεία και να την καταστήσει ανταγωνιστική απέναντι στις κορυφαίες του κλάδου. Εντός 18 μηνών από τον διορισμό της, η Ρουθ είχε προσλάβει και θέσει σε πλήρη ενεργοποίηση μία εξαιρετική ομάδα συνεργατών. Κατάρτισε στρατηγικές και υπέβαλε σχέδια για υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις και πήρε το πράσινο φως για να προχωρήσει. Ωστόσο, αυτό που ακολούθησε ήταν μία απογοητευτική χρονιά, στην οποία δεν σημειώθηκε ιδιαίτερη πρόοδος.

Παρά τις επανειλημμένες υποσχέσεις από τον ιδρυτή ότι θα υποστήριζε πλήρως τα σχέδιά της, δεν το έπραξε ποτέ. Στην πραγματικότητα, ήθελε από εκείνην να ενδυναμώσει ένα παραπαίον πάγιο στοιχείο ώστε να το προετοιμάσει για πώληση. Μαθαίνοντας ότι είχαν εξαπατηθεί από τον εργοδότη τους, η Ρουθ και τα καλύτερα στελέχη της ομάδας αποξενώθηκαν συναισθηματικά από το όραμά τους. Παραιτήθηκαν όλοι από την εταιρεία πριν προλάβουν να συνειδητοποιήσουν τα σχέδια του ιδρυτή της.

Το σύγχρονο ασταθές επιχειρηματικό περιβάλλον έχει ωθήσει τις μεγάλες εταιρείες να υιοθετούν μία ευέλικτη στάση απέναντι στις εξελίξεις κα να είναι προετοιμασμένες κάθε στιγμή για αναμόρφωση. Ωστόσο, οι διοικητές πρέπει να αναρωτιόμαστε ποιο είναι το όραμα που επιδιώκουμε και πώς κάθε δράση μας εξυπηρετεί το όραμα αυτό. Επικοινωνούμε με ειλικρίνεια και σαφήνεια με τους εργαζόμενούς μας; Θέτουμε ρεαλιστικές προσδοκίες από το εργατικό δυναμικό;

2.Είναι το κίνητρό μου διάφανο και καθαρό; : Οι μεγάλοι ηγέτες επικεντρώνονται στο ύψιστο καλό και όχι σε πρακτικές «ο θάνατός σου, η ζωή μου». Η προσωπική επιτυχία ή η επιτυχία μιας επιχείρησης δεν χρειάζεται να επέλθει σε βάρος των άλλων. Η συνεργασία που βασίζεται στην καθαρότητα του κινήτρου θα παίξει σημαντικό ρόλο στην εταιρική ανάπτυξη και την βιωσιμότητα, καθώς η αντίληψή μας για την κοινότητα επεκτείνεται πέραν των ορίων των εθνικών συνόρων. Οι ηγέτες δεν μπορούν να συνάψουν αποδοτικές συνεργασίες με άλλες χώρες και οργανισμούς ή με τους ίδιους τους εργαζόμενούς τους, αν δεν έχουν όλοι μερίδιο στα λάφυρα. Την ίδια στιγμή, οι ηγέτες δεν θα πρέπει να ζητούν από τους μεμονωμένους παίκτες να θυσιάσουν τις πεποιθήσεις και τις αξίες τους κατά την προσπάθειά τους να επιτύχουν τους εταιρικούς στόχους.

Ως διοικητές ή ηγέτες, δεν χρειάζεται να ψάξετε πολύ για την απόδειξη (ή την απουσία της) ότι η εταιρεία λειτουργεί με ξεκάθαρο κίνητρο. Σκεφτείτε, για παράδειγμα, την πολιτική του πλουραλισμού που ακολουθεί η εταιρεία μας. Ο τρόπος που λειτουργεί η εταιρεία σας δηλώνει μία αδιαμφισβήτητη πίστη στην διαφορετικότητα και τον πλουραλισμό, ή προσέχετε το ζήτημα αυτό λόγω των εθνικών κανονισμών και του νομικού πλαισίου; Αξιοποιείτε και τιμάτε την ποιότητα της πληροφορίας που εισέρχεται στην επιχείρηση μέσω της διατύπωσης διαφορετικών απόψεων και τολμάτε να ενσωματώσετε πραγματικά τις απόψεις αυτές στις επιχειρηματικές σας αποφάσεις, ή επιβάλλετε την σιωπή στις μεμονωμένες φωνές; Αν έχετε υιοθετήσει ένα πρόγραμμα πλουραλισμού και διαφορετικότητας τα τελευταία 20 χρόνια και παρόλα αυτά δεν υπάρχει σημαντική αύξηση του πλήθους των γυναικών και των μειονοτήτων στην κορυφή της εταιρικής ιεραρχίας, δεν υπάρχει ισότητα στις αμοιβές, ασχέτως φύλου ή φυλής, για το ίδιο επίπεδο εργασίας, δεν υπάρχουν παραδείγματα τα οποία μπορείτε να επικαλεστείτε όπου οι διαφορετικές γνώμες έδωσαν την βέλτιστη επιχειρηματική λύση –τότε έχετε την απάντησή σας.

3.Επιδεικνύει ακεραιότητα δράσης; : Οι ενέργειές σας ως επικεφαλής αποτελούν το σημείο διεπαφής της πρόθεσης με την επιρροής σας. Δεν έχει ιδιαίτερη σημασία τί είπατε, υποστηρίξατε ή γράψατε, εάν οι ενέργειές σας δεν συνάδουν με τις προθέσεις σας.

Σκεφτείτε την τελευταία διαπραγμάτευση σύμβασης με έναν προμηθευτή που προσέφερε υπηρεσίες με αναλογική ποσοτική τιμολόγηση και στον οποίο αργότερα επιστρέψατε την σύμβαση ζητώντας την μισή ποσότητα με την ίδια έκπτωση τιμής. Επρόκειτο για έναν μικρό εργολάβο και ήσασταν σίγουροι ότι θα υπογράψει, γιατί στις σύγχρονες δύσκολες οικονομικές συνθήκες μία δουλειά είναι καλύτερη από καμμία. Όλα αυτά τα εκλογικεύσατε όταν λάβατε τις υπηρεσίες σε εξαιρετικά μειωμένες τιμές, αλλά τί λέει αυτό για εσάς και την εταιρεία σας; Τί λέει για την ακεραιότητά σας;

Σήμερα, η αεροπορική βιομηχανία βρίσκεται αντιμέτωπη με μία κρίση ακεραιότητας δράσης. Όταν η FAA έκλεισε τον Ιούλιο και δεν μπόρεσε να συλλέξει ομοσπονδιακούς φόρους, αεροπορικές εταιρείες όπως η Delta, η US Airways, η United Continental Holdings και η JetBlue άρχισαν να βάζουν στις τσέπες τους εκατομμύρια δολλάρια, όταν αναπροσάρμοσαν προς τα πάνω τον ναύλο τους για να εξισωθεί με τις τιμές των εισιτηρίων, όταν αυτά επιβαρύνονταν με ένα ποσοστό φόρου που δεν υποβαλλόταν πλέον.

Εκτιμάται ότι αυτή η αναπροσαρμογή για τις αεροπορικές αντιστοιχεί σε 30 εκατ. δολλάρια ημερησίως. Σε αντίθεση με τις ανταγωνίστριές τους, η Virgin America, η Spirit Airlines και η Alaska Airlines μετακύλησαν το όφελος από την περικοπή του φόρου στους πελάτες τους. Σε έναν κλάδο που ήδη αγωνίζεται για την διατήρηση της αφοσίωσης των πελατών του και την συνέχιση της καλής εμπορικής φήμης, οι πράξεις φωνάζουν πιο δυνατά από τις λέξεις.

*Πρόεδρος της εταιρείας Purpose Linked Consulting. Αναγνωρισμένη σύμβουλος, ομιλήτρια και συγγραφέας για θέματα Ηγεσίας. Συμμετείχε στην συγγραφή του βιβλίου «The Purpose Linked Organization: How passionate leaders inspire winnig teams and great results» (εκδ. McGraw-Hill, 2009)