Το έργο ενός οποιουδήποτε υπουργού της κυβέρνησης δεν είναι ποτέ εύκολο, δεδομένων των κοινωνικών και άλλων συνθηκών που έχουν επικρατήσει στην ελληνική κοινωνία (*).

Η περίπτωση του υφυπουργού Μεταφορών κ. Αναστάσιου Νεράτζη, όμως, είναι ιδιαιτέρως περίπλοκη, διότι πρέπει να ”βγάλει τα κάστανα απ’ τη φωτιά” σε μια αγορά εξαιρετικά ανταγωνιστική, στην οποία επικρατούν συνθήκες πλήρους αναρχίας, έχοντας ταυτόχρονα απέναντί του το σύνολο των Ευρωπαίων εταίρων μας, που λοιδορεί τη δακτυλοδεικτούμενη Ελλάδα για την υπερβολική καθυστέρηση στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών.

Το νέο νομοθετικό πλαίσιο, οι συνθήκες που πρέπει να δημιουργηθούν για να μπορέσει επιτέλους η χώρα μας να ακολουθήσει το τρένο της τεχνολογικής ανάπτυξης, αλλά και η ανάγκη εξυγίανσης του ΟΤΕ είναι μερικά από τα θέματα που ανέπτυξε ο υφυπουργός και δεσμεύθηκε να κάνει το καλύτερο δυνατό για την επίλυσή τους.

Συνέντευξη στον Σταμάτη Ζαχαρό

- Εδώ και μήνες προετοιμάζετε το νέο σχέδιο νόμου για τις τηλεπικοινωνίες. Η χώρα μας είναι από τις τελευταίες στην εναρμόνιση της νομοθεσίας με τις κοινοτικές επιταγές. Ποια ήταν τα αίτια που οδήγησαν σε μια τόσο μεγάλη καθυστέρηση;

Η χώρα μας όφειλε να είχε ενσωματώσει στη νομοθεσία της τις πέντε κοινοτικές οδηγίες για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες το αργότερο μέχρι τον Ιούλιο του 2003. Η προηγούμενη κυβέρνηση, όμως, του ΠΑΣΟΚ, παραβίασε αυτή την εθνική μας υποχρέωση και καθυστέρησε ασυγχώρητα (παρά τις προειδοποιητικές επιστολές τις οποίες απηύθυνε η Ε.Ε. από τον Οκτώβριο του 2003) να συμμορφωθεί στις κοινοτικές αυτές οδηγίες. Έτσι, η Ε.Ε. παρέπεμψε τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Το προκλητικό είναι ότι τα ίδια εκείνα φυσικά πρόσωπα που τότε, ως μέλη της κυβέρνησης ή πολιτικοί διαχειριστές του υπουργείου Μεταφορών (ΥΜΕ), οδήγησαν σ’ αυτό τον διασυρμό της χώρας, τολμούν να ελέγχουν εμάς για καθυστέρηση. Η απάντησή μας δόθηκε αποστομωτικά στη Βουλή.

Από την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του ΥΜΕ εμείς βρήκαμε ένα σχέδιο νόμου με πολλές ελλείψεις και άστοχες εμπνεύσεις. Έτσι, το σχέδιο τούτο δεν ενσωμάτωνε πλήρως τις κοινοτικές οδηγίες, αλλά και δεν αντιμετώπιζε κρίσιμα ζητήματα, που αφορούν στην ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών (π.χ., δικαιώματα διέλευσης, συνεγκατάσταση, διαχωρισμό μη κρατικών δικτύων από τα κρατικά, διαχείριση δορυφορικών τροχιών και συστημάτων κ.λπ.).

Συστήσαμε μικτή ομάδα εργασίας, από στελέχη της ΕΕΤΤ, του ΥΜΕ καθώς και νομικούς και ειδικούς επιστήμονες. Η επιτροπή συνέταξε ένα σχέδιο νόμου, το οποίο παρέδωσε στο ΥΜΕ περί τα τέλη Αυγούστου. Το σχέδιο αυτό επεξεργάστηκε άλλη ολιγομελής επιτροπή υπό την προεδρία μου, η οποία εξέτασε, και πολιτικά, το σχέδιο. Η δεύτερη αυτή επιτροπή ολοκλήρωσε το έργο της προ ημερών και ήδη σκοπεύουμε τις αμέσως προσεχείς ημέρες να το θέσουμε σε τελική διαβούλευση, προκειμένου εντός του Ιανουαρίου να κατατεθεί στη Βουλή.

- Πόσο αποτελεσματικά θα μπορέσει -θεωρείτε- το νέο νομοθετικό πλαίσιο να ”ρυθμίσει” επιτέλους μια αγορά σαν αυτή των τηλεπικοινωνιών, η οποία κατά γενική ομολογία υστερεί σε σχέση με την ανάπτυξη των υπόλοιπων χωρών-μελών και χαρακτηρίζεται από μια μόνιμη γκρίνια και ”δικομανία” των συμμετεχόντων;

Η αλήθεια είναι ότι το νομοθετικό πλαίσιο δεν θα μπορούσε να αποτελέσει το μαγικό ραβδί, το οποίο μέσα σε μία μέρα θα ”μεταμορφώσει” την αγορά των τηλεπικοινωνιών της χώρας μας. Καταβάλλουμε όμως προσπάθειες στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο να ρυθμιστούν προβλήματα που χρονίζουν στην αγορά (όπως δικαιώματα διέλευσης, συνεγκατάστασης κ.λπ.), θέτοντας τις βάσεις για ανάπτυξη.

Στόχος μας είναι να ξεκινήσει αμέσως η πλήρης εφαρμογή του νόμου (έτσι ώστε να αποφύγει η χώρα μας τις περαιτέρω δυσμενείς συνέπειες από την παραπομπή της στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο) και αυτό να αποτελέσει τον κινητήριο μοχλό για την ενίσχυση των επενδύσεων, αλλά και εφαλτήριο διά της χρήσεως του οποίου η χώρα θα πάψει, επιτέλους, να αποτελεί τον φτωχό συγγενή.

- Έχοντας ως δεδομένο ότι η ύπαρξη του σωστού νομοθετικού πλαισίου για τις τηλεπικοινωνίες είναι αναγκαία όχι όμως και ικανή συνθήκη, ποια άλλα μέτρα νομίζετε ότι πρέπει να ληφθούν προκειμένου να δημιουργηθούν συνθήκες για ορθή ανάπτυξη της αγοράς;

Το νομοθετικό πλαίσιο είναι και αναγκαία και ικανή συνθήκη, όχι όμως και αποκλειστική. Το βασικότερο όλων είναι η ευρυζωνική πρόσβαση, που σήμερα χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλά ποσοστά διείσδυσης. Είναι αναγκαίο να στηρίξουμε με κάθε τρόπο τη διάδοση της ευρυζωνικότητας, ώστε αυτή να καταστεί ιμάντας για την ανάπτυξη της χώρας.

Παράλληλα, σημαντικότατο ρόλο για την ορθή ανάπτυξη της αγοράς διαδραματίζει η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), η οποία ως ανεξάρτητη αρχή έχει την ευθύνη για τη ρύθμισή της. Η ενίσχυση του ρόλου της ΕΕΤΤ, υπό την ιδιότητά της ως ρυθμιστικής αρχής, είναι βασικό μέτρο για την ορθή ανάπτυξη της αγοράς. Το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο και η σωστή πολιτική κατεύθυνση θα δώσουν τη δυνατότητα στην ΕΕΤΤ να εφαρμόσει σωστά τους κανόνες της αγοράς.

Η διασφάλιση του αποτελεσματικού (αλλά όχι αθέμιτου) ανταγωνισμού και η συνεχής απελευθέρωση της αγοράς, καθώς επίσης και η θέσπιση κινήτρων που θα προσελκύσουν επενδύσεις σε υποδομές νέων τεχνολογιών είναι μέτρα που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη των επικοινωνιών.

Τέλος θα πρέπει να υπάρξει επιτάχυνση εκδίκασης των σχετικών διαφορών, τόσο σε επίπεδο ρυθμιστικών αρχών όσο και δικαστηρίων, ώστε να μη χρονίζουν δικαστικές αποφάσεις και λειτουργούν ως τροχοπέδη στον ρυθμό ανάπτυξης της αγοράς.

- Η έλλειψη υποδομών δημιουργεί ένα χαρακτήρα μονοπωλίου για τον ΟΤΕ, ιδίως στην παροχή του σε κάποιες απομακρυσμένες περιοχές. Εκτός από τις δράσεις που αναφέρονται στα κοινοτικά πλαίσια στήριξης, τι μέτρα περιλαμβάνει το νομοσχέδιο για τη διευκόλυνση δημιουργίας υποδομών;

Το νομοσχέδιο ηλεκτρονικών επικοινωνιών, μεταξύ άλλων, ρυθμίζει και θέματα διευκόλυνσης δημιουργίας υποδομών σε απομακρυσμένες περιοχές. Δίνει τη δυνατότητα στη ρυθμιστική αρχή (ΕΕΤΤ) να υποχρεώσει επιχειρήσεις με σημαντική ισχύ στην αγορά (όπως ο ΟΤΕ) να διασυνδέουν τα δίκτυά τους, εφόσον αυτό είναι απαραίτητο για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα τελικής διασύνδεσης.

Ειδικότερα, η ΕΕΤΤ μπορεί να επιβάλει στους φορείς εκμετάλλευσης με σημαντική ισχύ στην αγορά (όπως ο ΟΤΕ) την παροχή, σε τρίτους, πρόσβασης σε καθορισμένα στοιχεία ή/και ευκολίες του δικτύου, συμπεριλαμβανομένης της αδεσμοποίητης πρόσβασης στον τοπικό βρόχο, τη χορήγηση ανοικτής πρόσβασης σε τεχνικές διεπαφές, πρωτόκολλα ή άλλες βασικές τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για τη διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών ή των υπηρεσιών εικονικού δικτύου και την παροχή πρόσβασης σε συστήματα λειτουργικής υποστήριξης ή παρόμοια συστήματα λογισμικού, απαραίτητα για την εξασφάλιση ισότιμου ανταγωνισμού στην παροχή των υπηρεσιών.

- Η χώρα μας ”φιγουράρει” στην τελευταία θέση από πλευράς υιοθέτησης ευρυζωνικών συνδέσεων, οι επόμενες όμως τεχνολογίες ήδη έρχονται. Τι πρέπει να γίνει για να πλησιάσουμε στο θέμα των ευρυζωνικών τον μέσο όρο και τι για να μην υστερήσουμε στην υιοθέτηση των επόμενων τεχνολογιών;

Σχετικά με τα ευρυζωνικά δίκτυα υπήρχε πλήρης έλλειψη στρατηγικής. Η παραμέληση του σημαντικότατου έργου για την ανταγωνιστικότητα του κλάδου (που αποτελεί έναν ακόμη άθλιο ”άθλο” των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ) φαίνεται με τον πιο γλαφυρό τρόπο από τα στοιχεία που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπου η πατρίδα μας (τον Ιούλιο 2004) εμφανίζεται απόλυτος ουραγός στη διείσδυση των σταθερών ευρυζωνικών συνδέσεων με ποσοστό μόλις 0,2%!

Η κατάσταση γίνεται ακόμη χειρότερη εάν ληφθεί υπόψη η παρεχόμενη ταχύτητα πρόσβασης και η ποιότητα υπηρεσιών που απολαμβάνουν οι (ελάχιστοι) χρήστες ευρυζωνικών υπηρεσιών.

Η απαράδεκτη αυτή κατάσταση οφείλεται στην απουσία συντονισμένης πολιτικής βούλησης για την προώθηση των ευρυζωνικών υποδομών και υπηρεσιών. Η συντήρηση αντικινήτρων για νέες επενδύσεις, ο περιορισμένος ανταγωνισμός στη διάθεση των υπηρεσιών και στη διάθεση των αναγκαίων επιμέρους υποδομών συνέβαλαν αποφασιστικά στην καθήλωση της ευρυζωνικότητας σε ένα πολύ μικρό ποσοστό νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Σε αντιδιαστολή, παρατηρούμε ότι σε όλες τις άλλες χώρες γίνεται μια πραγματική ψηφιακή κοσμογονία στις υποδομές και στο περιεχόμενο, που μεγαλώνει το χάσμα.

Είναι πολύ σημαντικό για όλους μας να καταλάβουμε ότι η δημιουργία ευρυζωνικού δικτύου θα βάλει τη χώρα μας σε τροχιά ψηφιακής ανάπτυξης, αύξησης της παραγωγικότητας, οικονομικής άνθησης και θα αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούμε το Διαδίκτυο. Περαιτέρω δε, η ανάπτυξη του ευρυζωνικού εθνικού δικτύου θα δώσει τη δυνατότητα δόμησης πάνω σε αυτό και συναρμογής περιφερειακών τεχνολογικών εξελίξεων.

Η κινητή τηλεφωνία, τα αυτόνομα τοπικά δίκτυα, τα ασύρματα δίκτυα και το δορυφορικό Internet χρειάζονται έναν σκελετό ευρυζωνικότητας για να μπορέσουν να αναπτυχθούν και στη χώρα μας και να αξιοποιηθούν οι νέες εφαρμογές τους. Πάνω σε αυτόν θα γίνει η συνένωση όλων αυτών των ”μικρών θαυμάτων” της τεχνολογίας και θα δημιουργήσουν έναν κόσμο και μία καθημερινότητα πολύ διαφορετική από τη σημερινή.

Η παρούσα πολιτική ηγεσία του υπουργείου μας έχει αναλάβει το βαρύ φορτίο να προλάβει η χώρα μας το τρένο της ανάπτυξης. Ετοιμάζουμε την πρότασή μας, με την οποία, λαμβάνοντας υπόψη βασικούς κανόνες του ανταγωνισμού, θα προχωρήσουμε στην αξιοποίηση των κοινοτικών κονδυλίων για την ανάπτυξη των ευρυζωνικών δικτύων, αυξάνοντας τον δείκτη απορροφητικότητας, βγάζοντας τη χώρα μας από τη δυσχερέστατη θέση που μας κληροδοτήθηκε από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και συμβάλλοντας με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο στην ανάπτυξη των τηλεπικοινωνιών στην υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών.

”ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΤΕ, ΑΛΛΑ ΧΩΡΙΣ ΒΙΑΙΕΣ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ”

- Το καλοκαίρι του 2005 το Ελληνικό Δημόσιο θα κατέχει ένα σχεδόν πλειοψηφικό ποσοστό του ΟΤΕ. Επηρεάζει κατά τη γνώμη σας μια τέτοια εξέλιξη την πορεία της απελευθέρωσης της αγοράς; Πώς μπορεί κανείς να πεισθεί ότι η αγορά ”αποκρατικοποιείται”, όταν οι τρεις από τις πέντε μεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοινωνιών (ΟΤΕ, CosmOTE, Tellas) ανήκουν στο Δημόσιο;

Η απόκτηση ενός ποσοστού του ΟΤΕ από το Ελληνικό Δημόσιο, ακόμα κι αν τείνει να γίνει σχεδόν πλειοψηφικό, δεν επηρεάζει αναγκαία την πορεία απελευθέρωσης της αγοράς. Όταν υπάρχει ρυθμιστικό πλαίσιο και εφαρμόζονται σωστά οι κανόνες ανταγωνισμού από την ΕΕΤΤ, η αγορά δεν κινδυνεύει. Νομίζω άλλωστε ότι το παράδειγμα της κινητής τηλεφωνίας επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς μου.

Η σωστή εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού που διέπουν την κινητή τηλεφωνία, έχουν συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη όλων των εταιρειών στο πλαίσιο του υγιούς ανταγωνισμού, με τον καλύτερο τρόπο και προς όφελος του τελικού χρήστη.

Όσον αφορά στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, ότι τρεις από τις πέντε μεγαλύτερες εταιρείες τηλεπικοινωνιών ανήκουν στο Δημόσιο, η απάντηση είναι απλή. Σε καμία από τις εταιρείες αυτές το Δημόσιο δεν κατέχει την πλειοψηφία των μετοχών. Απλώς, μετέχει σ’ αυτές με διαφορετικό, κατά περίπτωση, ποσοστό (π.χ. στον ΟΤΕ με 33%).

Η έλλειψη ρυθμιστικού πλαισίου και τα ιδιαίτερα χαμηλά ποσοστά διείσδυσης στον τομέα της ευρυζωνικής πρόσβασης δεν βοήθησαν στην ενίσχυση των επενδύσεων. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που στις εταιρείες αυτές συμμετέχει με πλειοψηφικά πακέτα το Δημόσιο.

Το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη των ευρυζωνικών δικτύων και τη δημιουργία κινήτρων για ενίσχυση των επενδύσεων, φιλοδοξούμε να αλλάξει σύντομα την αγορά των τηλεπικοινωνιών στη χώρα μας.

- Μπορείτε να μου πείτε τη γνώμη σας για τα μέτρα που προτίθεται να λάβει η διοίκηση του ΟΤΕ και τα οποία σχετίζονται με την περικοπή του κόστους και την αναδιοργάνωση;

Είναι γνωστό σε όλους ότι ο ΟΤΕ αποτελεί ανώνυμη εταιρεία, διεπόμενη, κατά βάση, από τον νόμο περί ανωνύμων εταιρειών. Το Ελληνικό Δημόσιο συμμετέχει σ’ αυτή διά του υπουργού Οικονομικών.

Η ουσιαστική κατάσταση, αλλά και η εικόνα του έχουν υποστεί κύρια και καίρια πλήγματα από την κακοδιοίκηση και τις απροκάλυπτες (ωμές) κομματικές παρεμβάσεις των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ.

Η διοίκηση του ΟΤΕ, ως αρμόδια για τη διαχείριση των εσωτερικών υποθέσεων και της περιουσίας της εταιρείας, στοχεύει σε προγράμματα για την εξυγίανση και την ανάπτυξή της, στο πλαίσιο της ελεύθερης και ανταγωνιστικής αγοράς, ελληνικής και διεθνούς. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού επεξεργάζεται αναπτυξιακό σχέδιο για τον ΟΤΕ, μέρος του οποίου αποτελεί η αναδιοργάνωση των υπηρεσιών του.

Το Ελληνικό Δημόσιο, διά του εκπροσώπου του, θα λάβει γνώση του αναπτυξιακού σχεδίου όταν αυτό ολοκληρωθεί και πριν ακόμα υλοποιηθεί, ώστε να ασκήσει τα δικαιώματά του ως κύριος μέτοχος της εταιρείας.

Για την αναδιοργάνωση της εταιρείας και την προσαρμογή της στις νέες τεχνολογικές και επιχειρησιακές εξελίξεις απαιτείται η αναδιοργάνωση και του ανθρώπινου δυναμικού της, σε καμία όμως περίπτωση αυτή δεν θα προκύψει μέσα από μαζικές απολύσεις ή βίαιες ανατροπές συλλογικών συμβάσεων.

Πρόθεση αποτελεί η συμπεφωνημένη εθελουσία έξοδος. Είναι προφανές ότι η εφαρμογή του μέτρου της εθελουσίας εξόδου του προσωπικού θα απαιτήσει οικονομικούς πόρους και αυτό εξετάζεται τόσο από την κυβέρνηση όσο και από τη διοίκηση της εταιρείας.

(*) Η συνέντευξη αποτελεί αναδημοσίευση από το φύλλο της εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ με ημερομηνία 7 Ιανουαρίου 2005.