Fitch: Παραμένει μακριά η επενδυτική βαθμίδα για την Ελλάδα

Ο Michele Napolitano, Ανώτερος Διευθυντής και Επικεφαλής της Fitch Ratings για τις αξιολογήσεις των χωρών της Δυτικής Ευρώπης, μιλά στο Euro2day.gr και εξηγεί τι θα μπορούσε να επηρεάσει την αξιολόγηση της χώρας μας, πόσο μακριά χρονικά είναι η επενδυτική βαθμίδα και ποια θα είναι η δυνητική επίδραση στην οικονομία από το Ταμείο Ανάκαμψης της Ε.Ε.

Παράλληλα, ο κ. Napolitano, ο οποίος θα συμμετάσχει ως ομιλητής στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών που  πραγματοποιείται 10-15 Μαΐου, αναλύει τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, εξηγεί γιατί η χώρα αξιολογείται με «ΒΒ» και σταθερό outlook, τον ρόλο των τραπεζών στην πραγματική οικονομία και γιατί η άσκηση βιωσιμότητας του χρέους θα είναι καθοριστικής σημασίας.

Η βαθμολογία της Fitch Ratings για την Ελλάδα είναι στη βαθμίδα BB/Stable. Τι θα μπορούσε να προκαλέσει μια απροσδόκητη αναβάθμιση και σε πόσο καιρό θα μπορούσε να επιτευχθεί το ορόσημο της επενδυτικής βαθμίδας;

Η βαθμολογία της Ελλάδας αντικατοπτρίζει την αδυναμία των δημόσιων (και εξωτερικών) λογαριασμών και το αδύναμο αναπτυξιακό δυναμικό της ελληνικής οικονομίας. Αυτό εξισορροπείται από το υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα, το οποίο υπερβαίνει κατά πολύ άλλες χώρες με αξιολόγηση «BB» και «BBB», όπως επίσης και δείκτες διακυβέρνησης πολύ υψηλότερους από χώρες με παρόμοιες αξιολογήσεις. Η εκτίμησή μας για τη βιωσιμότητα του χρέους της Ελλάδας θα είναι καθοριστικής σημασίας για πιθανές αλλαγές στην αξιολόγηση ή στο outlook. Το σταθερό outlook δείχνει ότι το επίπεδο αξιολόγησης είναι πιθανό να παραμείνει αμετάβλητο για ένα έως δύο χρόνια. Σε αυτή τη βάση, η προοπτική επενδυτικής βαθμίδας παραμένει κάπως μακριά. Ωστόσο, υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να δημιουργήσουν μια θετική δυναμική στην αξιολόγηση. Θα μπορούσε να υπάρξει θετική αξιολόγηση, εάν ήμασταν βέβαιοι ότι το δημόσιο χρέος θα επέστρεφε σε μια καθοδική πορεία από το 2022. Η ευελιξία δημοσιονομικής χρηματοδότησης -αποτέλεσμα του υψηλού μέρους του χρέους με ευνοϊκά επιτόκια και πολύ μεγάλη μέση διάρκεια- μετριάζει τους κινδύνους από το υψηλότερο χρέος, αλλά έχει ήδη ληφθεί υπόψη στην εκτίμησή μας και δεν οδηγεί από μόνη της σε θετική δράση αξιολόγησης.

Εάν η εφαρμογή του σχεδίου αποκατάστασης της ΕΕ και οι περαιτέρω εσωτερικές μεταρρυθμίσεις επρόκειτο να οδηγήσουν σε μια βελτίωση στην εκτίμησή μας για τη μεσοπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική, αυτό θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε θετική αξιολόγηση. Ανανεωμένη πρόοδος στη βελτίωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων από τις συστηματικές ελληνικές τράπεζες, μετά την ολοκλήρωση συναλλαγών τιτλοποίησης και χαμηλότερες προβλέψεις για απομείωση δανείων είναι επίσης στοιχείο για θετική αξιολόγηση.

Ποια είναι η μόνιμη, εάν υπάρχει, επίδραση της Covid-19 στα δημόσια οικονομικά, στον τραπεζικό τομέα και στη μεσοπρόθεσμη δυναμική της οικονομίας; Πώς συγκρίνεται η Ελλάδα με τις άλλες χώρες της ΕΕ;

Κατά την άποψή μας, είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εκτιμήσουμε ποια θα είναι τα πιο μόνιμα αποτελέσματα της πανδημίας στην οικονομία, στα δημόσια οικονομικά και στον τραπεζικό τομέα. Η απάντηση θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το χρονοδιάγραμμα και τη δύναμη της ανάκαμψης. Αναμένουμε σημαντική οικονομική ανάκαμψη από το δεύτερο εξάμηνο φέτος, με βάση την υπόθεση της σημαντικής ανακούφισης της κρίσης στην υγεία, μετά την έναρξη των προγραμμάτων εμβολιασμού και την προκαταρκτική απορρόφηση των πόρων που διατίθενται μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ. Έτσι, το πραγματικό ΑΕΠ θα αρχίσει να ανακάμπτει έντονα από το δεύτερο εξάμηνο φέτος του 2021, αν και το αδύναμο αποτέλεσμα από το 2020 και οι περιορισμοί κοινωνικής απόστασης σημαίνουν ότι οι προβλέψεις μας για την αύξηση του ΑΕΠ φέτος είναι μόνο 3,0%. Αναμένουμε ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα επιταχυνθεί στο 7,6% το 2022, με μια ισχυρότερη μεταφορά και αύξηση από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, προτού υποχωρήσει προς τη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη του 1%, καθώς το κενό παραγωγής εξαλείφεται και τα οφέλη των κονδυλίων της ΕΕ εξαφανίζονται. Η πρόβλεψη της οικονομικής ανάκαμψης για τα επόμενα δύο χρόνια θα οδηγήσει σε μείωση του ελλείμματος στο 9,0% του ΑΕΠ το 2021 και 4,0% το 2022. Οι προβλέψεις μας υποθέτουν ότι οι «ουλές» της πανδημίας θα είναι περιορισμένες.

Υπάρχουν όμως κίνδυνοι για τις προβλέψεις μας. Ο κύριος κίνδυνος για τις μακροοικονομικές προβλέψεις μας σχετίζεται με την κατάσταση της υγειονομικής περίθαλψης, αμφότερα στην Ελλάδα και στους κύριους εμπορικούς της εταίρους. Ένα άλλο εμπόδιο, για παράδειγμα, θα μπορεί να οφείλεται σε μία από τις παραλλαγές του ιού που καθιστά τα εμβόλια λιγότερο αποτελεσματικά, θα επιβραδύνει την ανάκαμψη του τουρισμού και της οικονομικής δραστηριότητας ευρύτερα, με αρνητικές συνέπειες για τα δημόσια οικονομικά επίσης. Ένας άλλος κίνδυνος είναι η αργή απορρόφηση κεφαλαίων της ΕΕ, που θα επιβραδύνει την ανάπτυξη των επενδύσεων.

Αναμένετε μια σταδιακή ανάκαμψη φέτος και μια ισχυρή ανοδική πορεία στην οικονομία το επόμενο έτος. Πόση ανάπτυξη θα προσθέσει το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ στο μείγμα; Πιστεύετε ότι μπορεί να αλλάξει τον μεσοπρόθεσμο ρυθμό ανάπτυξης στην οικονομία;

Κατά την άποψή μας, το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ θα αποτελέσει σημαντικό παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης. Εμείς αναμένουμε ότι η ελληνική ανάπτυξη θα φτάσει το 7,6% το 2022, εν μέρει από την ώθηση των επενδύσεων και από τα κονδύλια της ΕΕ. Έχουμε κάποιες ανησυχίες σχετικά με την εφαρμογή του σχεδίου. Η Ελλάδα, όπως και άλλες αποδέκτριες χώρες, έχει αρκετά αρνητικό ιστορικό στη χρήση και τη δαπάνη και τα επενδυτικά ταμεία στο παρελθόν. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν κίνδυνοι εφαρμογής που θα μπορούσαν να περιορίσουν τα οφέλη ανάπτυξης από τη χρηματοδότηση του NextGen από την ΕΕ, αλλά, κατά την άποψή μας, υπάρχει διαφορά μεταξύ αυτού του πακέτου και των παραδοσιακών ευρωπαϊκών διαρθρωτικών επενδυτικών ταμείων.

Το NextGen έχει πολύ υψηλότερο πολιτικό προφίλ και απολαμβάνει μεγαλύτερη εθνική ορατότητα από ό,τι η παραδοσιακή χρηματοδότηση της ΕΕ και αυτό μπορεί να μετριάσει τους κινδύνους που σχετίζονται με την εφαρμογή. Προς το παρόν, δεν λαμβάνουμε υπόψη τη θετική επίδραση του NextGen στην πιθανή ανάπτυξη. Εμείς θα θέλαμε να έχει μεγαλύτερη ορατότητα σχετικά με την υλοποίηση των έργων και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα συνοδεύουν το σχέδιο. Ωστόσο, αναγνωρίζουμε ότι η γρήγορη και εστιασμένη απορρόφηση των κεφαλαίων του NextGen σε συνδυασμό με την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στις οποίες η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί στο εθνικό σχέδιο αποκατάστασης, μπορεί να δημιουργήσει μια ισχυρή θετική δυναμική ανάπτυξης όχι μόνο βραχυπρόθεσμα αλλά να βελτιώσει και τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας.

Η πρόβλεψή σας για το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι αισιόδοξη σε σύγκριση με το consensus των οικονομολόγων καθώς προβλέπετε ότι ο δείκτης χρέους θα μειωθεί σε 192,5% από 206% στο τέλος του τρέχοντος έτους. Ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες που θα επιβάλουν αυτή την τεράστια θετική αλλαγή, υποθέτοντας ότι το ισοζύγιο της κυβέρνησης θα παραμείνει αρνητικό και για τα δύο χρόνια;

Η βελτίωση του ελλείμματος και η μείωση του χρέους το 2022 είναι κυρίως συνάρτηση της απότομης ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας. Αναμένουμε ότι το ονομαστικό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 9,5% το 2022 και θα υπάρχει επομένως θα υπάρξει μια μεγάλη επίδραση στον παρονομαστή που θα οδηγήσει στη μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ.

Σε πρόσφατες αναφορές, η Fitch τόνισε την πρόοδο στη βελτίωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων από τις συστημικές τράπεζες, σύμφωνα με την ολοκλήρωση των συναλλαγών τιτλοποίησης και τις χαμηλότερες προβλέψεις απομείωσης. Υπάρχουν δυσμενείς εξελίξεις που είναι πιο πιθανές από άλλες;

Πριν από την πανδημία είχαμε δει σημαντικές μειώσεις στον όγκο των μη εξυπηρετούμενων δανείων, 21 δισ. ευρώ το 2020, επίσης λόγω των τιτλοποιήσεων από τις συστημικές τράπεζες. Αναμένουμε αυξημένες εισροές κόκκινων δανείων μετά τη λήξη των αναστολών πληρωμής στις ελληνικές τράπεζες. Ωστόσο, αναμένουμε ότι ο συνολικός δείκτης μειώθηκε σημαντικά καθώς οι τράπεζες εκτελούν προγραμματισμένες τιτλοποιήσεις φέτος και το 2022, κάνοντας χρήση του συστήματος προστασίας περιουσιακών στοιχείων της Hercules (HAPS), το οποίο παρατάθηκε. Κατά την άποψή μας, οι κίνδυνοι εκτελέσεων που συνδέονται με τα σχέδια αποσυμφόρησης παραμένουν, λόγω του μεγέθους των συναλλαγών και τον πιθανό αντίκτυπό τους στα ήδη στενά αποθέματα κεφαλαίων των τραπεζών. Ωστόσο, αυτοί οι κίνδυνοι μετριάζονται με την επέκταση του HAPS και την εφαρμογή των ενεργειών ενίσχυσης κεφαλαίου από τις τράπεζες, ιδίως η αύξηση κεφαλαίου από την Τράπεζα Πειραιώς.

Η ανανεωμένη πρόοδος στη βελτίωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων από τις συστημικές τράπεζες, σύμφωνα με την επιτυχή ολοκλήρωση συναλλαγών τιτλοποίησης και των χαμηλότερων προβλέψεων, θα υποστηρίξει τη βελτιωμένη παροχή πιστώσεων στον ιδιωτικό τομέα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε θετική βαθμολογία για τη χώρα. Αντίθετα, οι δυσμενείς εξελίξεις στον τραπεζικό τομέα αυξάνουν τους κινδύνους για την πραγματική οικονομία, μέσω της δημιουργίας ενδεχόμενων υποχρεώσεων στον κρατικό προϋπολογισμό ή αδυναμία ανάληψης νέων δανείων για τη στήριξη της ανάπτυξης, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αρνητική βαθμολογία.