Αλ. Αγγελόπουλος: Κινδυνεύει το θετικό μομέντουμ στον τουρισμό

Για όλα τα κρίσιμα θέματα του τουρισμού που συνδέονται άμεσα με τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας αλλά και τις διεθνείς εξελίξεις μίλησε στο Euro2day.gr ο Αλέξανδρος Αγγελόπουλος, αντιπρόεδρος του ξενοδοχειακού ομίλου Aldemar Resorts. Έχει, άλλωστε, πλήρη εικόνα των καυτών θεμάτων της εθνικής οικονομίας καθώς είναι μέλος των Δ.Σ. του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) και του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΞΕΕ) και Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης Επιχειρηματιών (ΕΕΝΕ).

Ο Αλ. Αγγελόπουλος θεωρεί πως η σημερινή εικόνα του ελληνικού τουρισμού έχει έντονα συγκυριακά χαρακτηριστικά. Προειδοποιεί, ταυτόχρονα, για τον ορατό κίνδυνο να εισέλθει ο κλάδος σε ύφεση αν δεν υπάρξει ρεαλισμός και δεν εμπλουτιστεί και δεν διαφοροποιηθεί άμεσα το τουριστικό προϊόν της χώρας.

Χαρακτηρίζει τροχοποπέδη για τις επενδύσεις το φορολογικό καθεστώς, ενώ κάνει λόγο για επιλεκτικές παρεμβάσεις του κράτους.

Θεωρεί πως οι Έλληνες επιχειρηματίες του τουρισμού υποτίμησαν τις υφεσιακές τάσεις που εκδηλώθηκαν στη Ρωσία, ήδη από πέρυσι, και αποδίδει εν μέρει την πτώχευση ρωσικών τουρ οπερέιτορ στο γεγονός ότι πολλοί από αυτούς λειτούργησαν με τη λογική της πυραμίδας.

Καλεί τους επιχειρηματίες του τουρισμού να αλλάξουν στρατηγική υιοθετώντας τη λογική των συνεργασιών ως απαραίτητη άμυνα για την επιβίωση των επιχειρήσεων στις νέες δύσκολες συνθήκες.

Καταθέτοντας τις εκτιμήσεις του για την εξέλιξη της επόμενης τουριστικής χρονιάς εκφράζει ανησυχία λόγω της οικονομικής κατάστασης στην Ευρώπη αλλά και της διαφαινόμενης ανάκαμψης ανταγωνιστριών χωρών, όπως η Αίγυπτος.

Για δεύτερη χρονιά οι επιδόσεις αφίξεων και εσόδων του τουρισμού εμφανίζονται εντυπωσιακές. Πού οφείλονται, όμως, τα ρεκόρ;

«Αφήνοντας κατά μέρος τη συζήτηση για την ακρίβεια των στατιστικών και τον τρόπο εξαγωγής αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων, η χρονιά τουλάχιστον για τους μήνες αιχμής κρίνεται επιτυχημένη. Οι κύριες αγορές με εξαίρεση τη Ρωσία και την Ουκρανία είχαν θετικό πρόσημο ως αποτέλεσμα επτά κυρίως παραγόντων:

- Η Ελλάδα παρουσιάζει για δεύτερη χρονιά μια σταθερή εικόνα ασφάλειας και κοινωνικής ειρήνης.

- Η χώρα μας παραμένει ελκυστική ως προορισμός διακοπών «ήλιου και θάλασσας».

- Η Βόρεια Αφρική συνεχίζει να ταλανίζεται από αστάθεια και χαρακτηρίζεται διεθνώς ως «εμπόλεμη ζώνη», καίτοι δείχνει σημάδια ανάκαμψης.

- Η Ελλάδα πια είναι φθηνός, στο μεγαλύτερο μέρος του, προορισμός, ενώ κινείται όλη τη χρονιά με προσφορές στις ήδη χαμηλές τιμές.

- Υπάρχει διεθνής αναγνώριση της προσπάθειας της χώρας μας που υποσυνείδητα λειτουργεί θετικά στην επιλογή της ως τόπου διακοπών.

- Μετά από χρόνια παρατηρεί κανείς πολιτική συνέπεια και συντονισμό με την ιδιωτική πρωτοβουλία στην ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών (USPs) των περιοχών της Ελλάδας.

- Τέλος, παρατηρείται σημαντική αύξηση στην κίνηση των μεγαλουπόλεών μας και μικρά δείγματα διαφοροποίησης από το παραδοσιακό μοντέλο διακοπών».

Η αγορά της Ρωσίας αποδείχθηκε ευλογία πέρυσι, αλλά «μαύρη τρύπα» φέτος για τον ελληνικό τουρισμό καθώς συνδυάστηκε με την πτώχευση αρκετών τουρ οπερέιτορ. Πώς το εξηγείτε;

«Δυστυχώς ήταν μια πολύ κακή χρονιά για τη Ρωσία, αλλά και μια εξίσου κακή χρονιά για τις ρωσοευρωπαϊκές ισορροπίες. Κατ' αρχάς, η ρωσική οικονομία παρουσιάζει έντονες υφεσιακές τάσεις από πέρσι, γεγονός που υποτιμήθηκε τόσο από τους Έλληνες επιχειρηματίες του τουρισμού, όσο και από τους ίδιους τους Ρώσους. Φυσικά και δεν θα μπορούσε να αφήσει ανέπαφο το ρεύμα των ταξιδιωτών. Έπειτα, με την ουκρανική κρίση και τη συνεπακόλουθη επιβολή εκατέρωθεν κυρώσεων, η Ελλάδα επλήγη σοβαρά τουριστικά, όπως και όσοι (τουρ οπερέιτορ) έκαναν πρόγραμμα στην Ελλάδα. Το κύριο όμως αίτιο της κατάρρευσης, όπως εξελίχθηκε, είναι πιο απλό. Όπως συνέβη παλαιότερα και στη Γερμανία και στην Αγγλία και στη Γαλλία, ήρθε η στιγμή ενός ξεκαθαρίσματος στην αγορά. Πολλοί λειτούργησαν με λογική πυραμίδας και δημιούργησαν συσσωρευμένες ζημίες τις οποίες, εν μέσω κρίσης, δεν μπόρεσαν να απορροφήσουν. Πάντως το συγκεκριμένο συμβάν βρήκε και υποστηρικτές σε συγκεκριμένους τοπικούς πράκτορες που υπέπεσαν σε σφάλματα χρήζοντα διερεύνησης, ενώ ταυτοχρόνως ερμηνεύονται πολλαπλώς».

Ποιες είναι, όμως, οι πρώτες ενδείξεις για το 2015 από τις κύριες αγορές-αιμοδότες του ελληνικού τουρισμού και πώς θα επιδράσουν οι προβλέψεις για τις οικονομίες των χωρών της ευρωζώνης αλλά και η ανάφλεξη στον ευρύτερο γεωγραφικό περίγυρο της Ελλάδας;

«Είναι παρακινδυνευμένο να κάνουμε εκτιμήσεις αυτήν τη στιγμή. Η Αγγλία είναι η μόνη αγορά που παρουσιάζει κινητικότητα. Προσωπικά με ανησυχεί τόσο η θεώρηση των πραγμάτων και η τελματωμένη οικονομική πολιτική της Ευρώπης, όσο και η γενικευμένη ρευστότητα και αναταραχή που επικρατεί στο παγκόσμιο σκηνικό. Δεν βλέπω το εισόδημα του μέσου Ευρωπαίου να αυξάνεται, ενώ και η απασχόληση συνεχίζει να κινείται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Στον αντίποδα, αλλά εξίσου ανησυχητικό, είναι και το γεγονός ότι η Αίγυπτος ανακάμπτει με ταχύτατους ρυθμούς, ενώ και το χειμερινό της πρόγραμμα δείχνει να πηγαίνει πολύ καλά».

Οι διεθνείς εξελίξεις διαμορφώνουν ένα ρευστό έως εύφλεκτο περιβάλλον για τον ελληνικό τουρισμό. Το ερώτημα είναι αν υπάρχει ένας ασφαλής χάρτης πλοήγησης για τις ελληνικές τουριστικές επιχειρήσεις. Πώς θα πρέπει να κινηθούν και να οργανώσουν την άμυνά τους;

«Έχει έρθει πλέον ο καιρός να δείξουμε ρεαλισμό. Πέραν της διεθνούς οικονομικής συγκυρίας και της γενικότερης αναταραχής, υπάρχει και το ασφυκτικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί για τις επιχειρήσεις, με την παράλογη φορολογία, το υψηλό κόστος χρήματος και την αδυναμία εύρεσης πόρων για εκσυχρονισμό εγκαταστάσεων και υπηρεσιών. Έτσι στην περίοδο της άνθησης, βιώνουμε παράλληλα και τον μαρασμό που αναπόφευκτά θα οδηγήσει σε ύφεση και των μεγεθών του τουρισμού. Βλέποντάς το σαν σκαρίφημα περισσότερο, και όχι σαν χάρτη πλοήγησης, θα έλεγα ότι πρέπει να επαναξιολογηθεί στο σύνολό της η επιχείρηση ως προς την απόδοσή της -και αυτό συνεπάγεται στροφή από το «έχω» στο «είμαι»-, να ανακτηθεί ή να αναπτυχθεί μια λογική συνεργειών, αφού θα χρειαστούμε όλοι βοήθεια για να προσαρμοστούμε στις νέες ισορροπίες, και να αναδείξει τοπικά και όχι κεντρικά τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες του κλάδου. Είναι άλλο τόσο αυτονόητο όσο και δυσνόητο -φαίνεται- ότι π.χ. η Σάμος και η Κρήτη έχουν άλλες δομές ως κοινωνίες, ως οικονομίες, ως προοπτική. Επιτέλους ας το αποδεχτούμε και ας προσαρμόσουμε τα μοντέλα ανάπτυξής μας στις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής, προφανώς ενταγμένες σε ένα γενικότερο πλαίσιο».

Το momentum μοιάζει ιδανικό για τον ελληνικό τουρισμό. Πώς μπορεί, όμως, να κλειδώσει η ανοδική πορεία στα επόμενα χρόνια;

«Δεν θα κλειδώσει. Είναι ένας διαρκής αγώνας. Το momentum ήδη χάθηκε και μόνο μερικώς αξιοποιήθηκαν οι ευκαιρίες που μας δόθηκαν. Πάντως, να μην παραγνωρίζουμε ότι σε ένα ασταθές παγκόσμιο περιβάλλον δεν μπορεί ο πλέον εξωστρεφής κλάδος της ελληνικής οικονομίας να ανθεί. Η σημερινή εικόνα έχει έντονα συγκυριακά χαρακτηριστικά και απαιτείται άμεσα εμπλουτισμός του προϊόντος και διαφοροποίηση για να κρατηθεί στα επίπεδα που είναι και σταδιακά να ανέβει. Σε micro επίπεδο πρέπει άμεσα να ολοκληρωθεί η ιδιωτικοποίηση των περιφερειακών αεροδρομίων και η αύξηση του πτητικού έργου προς την Ελλάδα με κάθε κόστος. Η απώλεια εσόδων από την έλλειψή τους είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη του όποιου κόστους. Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες υποδομές που από μόνες τους αποτελούν όλο το marketing που χρειάζεται η Ελλάδα. Τόσα χρόνια συζητάμε για το marketing, ενώ υστερούμε στην υπηρεσία, πρωτίστως».

Οι εντυπωσιακές επιδόσεις πυροδότησαν τη συζήτηση για την ανάγκη επίσπευσης των επενδύσεων. Τι ι είδους επενδύσεις χρειάζεται ο ελληνικός τουρισμός και πόσο ρεαλιστική είναι η άμεση υλοποίησή τους. Είναι σήμερα ελκυστικό το real estate στον χώρο του τουρισμού;

«Ξεκινώντας από το τέλος, οι επενδύσεις στον ελληνικό τουρισμό είναι ελκυστικές σε ό,τι αφορά την αξία των ακινήτων ή της γης, αλλά καθόλου όταν αναμιγνύεται το κράτος ως τροχοπέδη και όχι ως ρυθμιστής. Στις περισσότερες των περιπτώσεων, είτε με το ασταθές και παράλογο φορολογικό καθεστώς, είτε με επιλεκτική παρεμβατική πολιτική εμποδίζει και αποθαρρύνει. Οι λόγοι γνωστοί, αν και ευελπιστώ ότι οι λίγοι κάποτε θα σεβαστούν τους πολλούς. Άλλωστε σε μια χώρα με 30% ανεργία θα έπρεπε να δημιουργούμε ευκαιρίες και όχι να τις περιορίζουμε. Το μεταρρυθμιστικό έργο στο οποίο αδιαμφισβήτητα γίνεται ο διάλογος μεταξύ επιχειρηματιών-κράτους- και των δυνάμεων της εργασίας έχει ακόμη να διανύσει μεγάλη διαδρομή».

Η διετής άνοιξη του τουρισμού συνδυάστηκε με όργιο αδήλωτης και απλήρωτης, επί μήνες, εργασίας. Ακόμα και με μείωση θέσεων πλήρους απασχόλησης σε δημοφιλείς προορισμούς που προκάλεσε την παρέμβαση του υπουργού Εργασίας. Αρκετοί κάνουν λόγο για συνθήκες εργασιακού μεσαίωνα σε πολλές επιχειρήσεις του χώρου. Αυτήν την επιχειρηματικότητα χρειάζεται ο τουρισμός τα επόμενα χρόνια;

«Ούτε κατά διάνοια. Ο μεσαίωνας δεν έρχεται από τους μισθούς, όπως συχνά διαβάζουμε, αλλά από τη μαύρη και αδήλωτη εργασία, και τελικά από το κόστος ζωής που ξεπερνάει τις δυνατότητες της ελληνικής οικονομίας. Για το μεν πρώτο, πέρα από τις εξαγγελίες, ακόμη και σήμερα γίνεται επιλεκτικά ο έλεγχος, ενώ και το κράτος συνεχίζει να εισπράττει παράλογα υψηλό ποσοστό επί του μισθού ως εισφορά, ενώ δεν παρέχει υπηρεσίες αντίστοιχου επιπέδου. Αυτό παραμένει μια μαύρη τρύπα που επιβαρύνει τον εργοδότη και τον εργαζόμενο ομοίως με τα όποια φαινόμενα καταγράφονται σήμερα. Ως προς το δεύτερο, ας αναλογιστούμε την αλυσίδα...Τι μισθούς αντέχει η επιχείρηση – ειδικά μετά τη φοροκαταιγίδα και το κόστος χρηματοδότησης -, άρα με τι εισόδημα μπορεί να ζει ένας εργαζόμενος, άρα πού πρέπει να βρίσκονται ενοίκια, βασικές ανάγκες, ρεύμα, νερό, υγεία... Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει διορθώσεις, αλλά δεν έχουμε ακόμη εξορθολογήσει το σύνολο των δαπανών».