Το ψηφιακό ευρώ αλλάζει τις συναλλαγές

Το ψηφιακό ευρώ είναι μια κίνηση της ΕΚΤ σε συγχρονισμό και με άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, ορισμένες εκ των οποίων, όπως η κεντρική τράπεζα της Κίνας, έχουν ήδη δρομολογήσει πειραματικά τη λειτουργία του ψηφιακού (digital) νομίσματος σε ορισμένες περιοχές της επικράτειάς τους. Δεν πρόκειται για κρατικό κρυπτονόμισμα, όπως θεωρούν πολλοί, αλλά για την άυλη μορφή ψηφιακού χρήματος του οποίου ο απόλυτος «ηλεκτρονικός» νομισματικός έλεγχος βρίσκεται στα χέρια του Συμβουλίου Νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ.

Η ιδέα για το ψηφιακό ευρώ (digital euro) έπεσε στο τραπέζι του διαλόγου πριν από ένα χρόνο και από τότε προχωρά με γοργούς ρυθμούς. Το 2023 αναμένεται να ληφθούν οι κρίσιμες αποφάσεις που αφορούν τον χρόνο αλλά και το πλαίσιο της υλοποίησής του, με σκοπό το ψηφιακό νόμισμα να κάνει πρεμιέρα το 2025.

Μάλιστα, το τελευταίο διάστημα εντείνεται η συζήτηση για το ψηφιακό ευρώ, καθώς η ΕΚΤ έχει αναλάβει ενεργό δράση για τον περιορισμό της αυξανόμενης χρήσης των κρυπτονομισμάτων, που εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους για τους καταναλωτές.

Όπως διευκρινίζει η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής, ο συνολικός σχεδιασμός θα επανεξεταστεί πριν λήξει η φάση διερεύνησης και τον Οκτώβριο του 2023 το διοικητικό συμβούλιο μπορεί να πάρει την απόφαση για την έναρξη της «φάσης υλοποίησης» του ψηφιακού ευρώ, αναπτύσσοντας και δοκιμάζοντας τεχνικές λύσεις και επιχειρηματικές ρυθμίσεις.

Η συγκεκριμένη φάση μπορεί να διαρκέσει έως τρία χρόνια. Παράλληλα, το πρώτο τρίμηνο του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να δημοσιεύσει πρόταση κανονισμού για τη θέσπιση και τη ρύθμιση βασικών πτυχών του ψηφιακού ευρώ ως νέας μορφής χρήματος κεντρικής τράπεζας.

Πληροφορίες αναφέρουν ότι το ψηφιακό ευρώ θα έχει τη μορφή πορτοφολιού, το οποίο οι πολίτες «θα φορτώνουν» με χρήματα από τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς με σκοπό τη διεκπεραίωση συναλλαγών.

Τα οφέλη

Τα οφέλη του ψηφιακού ευρώ αναμένεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικά καθώς:

• Οι συναλλαγές στο νόμισμα της ΕΚΤ θα διεκπεραιώνονται άμεσα, όπως συμβαίνει σήμερα με τις άμεσες πληρωμές (instant payments) που πραγματοποιούνται σε ελάχιστα δευτερόλεπτα.

• Το ψηφιακό ευρώ θα διακινείται δωρεάν μεταξύ των χρηστών του, χωρίς προμήθειες που επιβάλλουν σήμερα οι τράπεζες στις άμεσες πληρωμές.

• Οι συναλλαγές θα είναι απολύτως ασφαλείς, καθώς θα φέρουν την εγγύηση της κεντρικής τράπεζας της Ευρωζώνης.

Όσον αφορά στα βασικά χαρακτηριστικά του ψηφιακού ευρώ, αυτά περιλαμβάνουν το απόρρητο, το οποίο αποτελεί την πρώτη προτεραιότητα σύμφωνα με το 43% των ερωτηθέντων που συμμετείχαν σε έρευνα της ΕΚΤ. Αυτό, ωστόσο, δεν συνεπάγεται πλήρη ανωνυμία -κάτι που ισχύει για τα μετρητά- όμως θα διασφαλιστεί το επίπεδο του απορρήτου που παρέχεται σήμερα στις ηλεκτρονικές πληρωμές.

Για να μην παρατηρηθεί μαζική μετακίνηση κεφαλαίων από τους αποταμιευτικούς λογαριασμούς των εμπορικών τραπεζών στους λογαριασμούς σε ψηφιακό ευρώ, εξετάζεται η επιβολή πλαφόν της τάξεως των 2.000 ή 3.000 ευρώ, ώστε να χρησιμοποιείται καθαρά ως συναλλακτικό μέσο και όχι ως μέσο συσσώρευσης πλούτου. Προς την ίδια κατεύθυνση, εξετάζεται και η επιβολή αρνητικών επιτοκίων από ένα ύψος κατάθεσης και άνω.

Στόχος είναι το ψηφιακό ευρώ να μη λειτουργήσει ανταγωνιστικά του τραπεζικού συστήματος αλλά και να διατηρηθεί ο πλουραλισμός στα μέσα πληρωμών, συμπεριλαμβανομένων των μετρητών.

Οι τρεις λόγοι για την υλοποίηση

Σύμφωνα με τη κ. Λαγκάρντ, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τρεις είναι οι λόγοι που επιβάλλουν την υλοποίηση του ψηφιακού ευρώ:

1. Η ραγδαία διείσδυση των ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής στη ζωή των πολιτών και των επιχειρήσεων.

2. Οι κίνδυνοι που επιφυλάσσουν για τους πολίτες εναλλακτικά νομίσματα όπως τα κρυπτονομίσματα, για τα οποία δεν παρέχεται κανενός είδους εγγύηση κεντρικής τράπεζας και δεν ενδείκνυνται ως μέσα πληρωμών λόγω της μεταβλητότητας της αξίας τους.

3. Η δυναμική είσοδος των big techs στις πληρωμές, με χαρακτηριστικά παραδείγματα την Apple, τη Google και τη Viber, αλλά και τα μεγάλα σχήματα καρτών. «Ήδη περισσότερα από τα 2/3 των πληρωμών μέσω κάρτας διεκπεραιώνονται από εταιρείες που εδρεύουν εκτός της Ε.Ε.», ανέφερε χαρακτηριστικά η Λαγκάρντ, επισημαίνοντας ότι «Με το δημόσιο ψηφιακό χρήμα, μπορούμε να προλάβουμε αυτές τις εξελίξεις διασφαλίζοντας ότι θα διατηρηθεί η εμπιστοσύνη στο νομισματικό σύστημα προάγοντας ταυτόχρονα την καινοτομία».

«Είμαι πεπεισμένη ότι το να ενώσουμε τις δυνάμεις μας συνεχίζοντας να συνεργαζόμαστε για τον κοινό όραμα του ψηφιακού ευρώ, είναι ο καλύτερος τρόπος για να διαχειριστούμε τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή», δήλωσε εν κατακλείδι η κ. Λαγκάρντ.

Η διαφορά με το «χάρτινο» ευρώ

Η διαφορά με το τρέχον χάρτινο ή μεταλλικό ευρώ, ή ακόμα και με το χρήμα των ηλεκτρονικών πιστωτικών καρτών, το οποίο επίσης βρίσκεται υπό τον έλεγχο των ίδιων θεσμικών οργάνων της ΕΚΤ -πέραν της ψηφιακής βάσης- βρίσκεται στο γεγονός ότι η ΕΚΤ θα έχει άμεση πρόσβαση στο κάθε ευρώ που κυκλοφορεί σε ψηφιακή μορφή, σε αντίθεση με το «χάρτινο», του οποίου η ύπαρξη μπορεί να βρίσκεται στο θησαυροφυλάκιο, στο ταμείο, στην τσέπη ή και... στο στρώμα, πέραν του λογαριασμού στην τράπεζα ή σε κάποιο ταμείο.

Η ΕΚΤ θα μπορεί με μια ηλεκτρονική εντολή να γνωρίζει την ύπαρξή του, τον ιδιοκτήτη του, να το «πολλαπλασιάζει», αν υπάρχει λόγος, ή να το αποσύρει.

Πρέπει να σημειωθεί πάντως ότι ήδη στο περιθώριο των συζητήσεων αυτών κάποιοι συνδέουν την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ με διαδικασίες ενίσχυσης της λειτουργίας της Ε.Ε. σε δύο ή και περισσότερες ταχύτητες, ανάλογα με τις επιλογές των χωρών-μελών.