Xέρι στις καταθέσεις ή στις τράπεζες;

Η Κύπρος δεν ήταν ειδική περίπτωση. Όλα δείχνουν ότι οι καταθέτες θα αναλαμβάνουν μέρος του κόστους σε μελλοντικές διασώσεις τραπεζών στην ΕΕ. Ίσως φαντάζει αδιέξοδο, όμως υπάρχει εναλλακτική.

Δημοσιεύθηκε: 27 Μαρτίου 2013 - 07:53

Dr Money

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι περισσότερες χώρες δεν είχαν συστήματα εγγύησης των τραπεζικών καταθέσεων.

Η συνηθισμένη πρακτική ήθελε το κράτος να εγγυάται τις καταθέσεις στις τράπεζες που έπεφταν έξω για να μην προκληθεί πανικός.

Ηταν κάτι σαν μια άγραφτη συμφωνία.

Όμως, το τοπίο έχει αλλάξει ριζικά από τότε μέχρι σήμερα.

Πολλές χώρες έχουν εθνικά συστήματα εγγύησης των καταθέσεων είτε για όλο το ποσό της κατάθεσης είτε μέχρι κάποιο όριο, π.χ. 100.000 ευρώ στην ευρωζώνη.

Σκοπός των εγγυήσεων είναι να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των αποταμιευτών στις τράπεζες και να αποτραπούν οι μαζικές αποσύρσεις καταθέσεων σε περίπτωση κρίσης.

Όμως, η εγγύηση των καταθέσεων δεν ενέχει μόνο θετικά στοιχεία.

Ενέχει επίσης ένα αρνητικό αφού όλοι οι εμπλεκόμενοι αισθάνονται ότι προστατεύονται από την εγγύηση των καταθέσεων με αποτέλεσμα να ενεργούν πιο ριψοκίνδυνα σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Πρόκειται για το επιχείρημα του «ηθικού κινδύνου» που προτάσσουν π.χ. οι γερμανοί.

Για παράδειγμα, ένας καταθέτης ίσως προτιμήσει μια τράπεζα που του δίνει πολύ υψηλότερο επιτόκιο από μια άλλη πιο σίγουρη, γιατί θεωρεί σίγουρο ότι θα αποζημιωθεί από την εγγύηση, αν κάτι δεν πάει καλά για τον κίνδυνο που ανέλαβε.

Για να μην ενθαρρυνθεί αυτή η συμπεριφορά, μερικοί προτείνουν να υποστούν απώλειες οι μη ασφαλισμένοι καταθέτες σε περίπτωση που μια τράπεζα πέσει έξω ώστε να πάρουν όλοι το μάθημά τους και να είναι πιο προσεκτικοί.

Όμως, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο πρόκλησης πανικού και της μαζικής απόσυρσης καταθέσεων σε ένα τέτοιο πείραμα.

Πανικός που θα μπορούσε να μεταφερθεί στο σύνολο του τραπεζικού συστήματος της χώρας και εκείνου των γειτονικών κρατών.

Φυσικά, η δυνατότητα εγγύησης του συνόλου των καταθέσεων τίθεται επίσης σε αμφιβολία από την στιγμή που οι καταθέσεις ξεπερνούν κατά πολύ το ΑΕΠ, όπως συμβαίνει στη Κύπρο κι αλλού, ή/και τα κρατικά έσοδα.

Υπενθυμίζεται ότι οι καταθέσεις ανέρχονταν σε 68 δισ. ευρώ ενώ το ΑΕΠ της Κύπρου ήταν 17 δισ. ευρώ.

Όμως, όλα δείχνουν ότι στο μυαλό του κ. Σόιμπλε, του προέδρου του eurogroup κ.Ντάιζελμπλουμ και άλλων, οι απώλειες των καταθετών για ποσά άνω των 100 χιλ. ευρώ μπορούν να είναι μέρος ενός πακέτου για την αναδιάρθρωση του τραπεζικού κλάδου.

Πρώτον, γιατί αναδεικνύεται ο ηθικός κίνδυνος με την εγγύηση των καταθέσεων που αναφέραμε πιο πάνω.

Δεύτερον, γιατί «σπάει» η σχέση δημοσιονομικής και τραπεζικής κρίσης που ευθύνεται κατά πολλούς για την τωρινή κατάσταση.

Η σχέση είναι λίγο-πολύ γνωστή.

Όταν υπάρχει δημοσιονομική κρίση λαμβάνονται μέτρα λιτότητας που πλήττουν την οικονομία, υπονομεύοντας την αξία των δανείων και των ομολόγων που κατέχουν οι τράπεζες.

Οι τελευταίες συνήθως προχωρούν σε απομόχλευση, περιορίζοντας τα δάνεια που χορηγούν στον ιδιωτικό τομέα.

Το αποτέλεσμα είναι συνήθως η αποδυνάμωση της οικονομικής δραστηριότητας, η μείωση των κρατικών εσόδων και η διεύρυνση του δημοσιονομικού ελλείμματος που φέρνουν νέα μέτρα λιτότητας κ.τ.λ.

Η επανακεφαλαιοποίηση των πιστωτικών ιδρυμάτων είναι φυσικό επακόλουθο.

Όταν όμως γίνεται με νέα κρατικά δάνεια, π.χ. Ελλάδα, Ιρλανδία κ.τ.λ., ο δεσμός του κράτους με τις τράπεζες ενισχύεται, δυσχεραίνοντας την επίλυση της κρίσης χρέους.

Αν λοιπόν η επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών γίνει από τους μετόχους και πιστωτές τους, όπως πλέον προκρίνει η Γερμανία και οι δορυφόροι της, η διασύνδεση μεταξύ του κράτους και των τραπεζών δεν θα υφίσταται όπως πριν, συμβάλλοντας στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της κρίσης.

Από την άλλη πλευρά, ο σκεπτικισμός για τις επιπτώσεις από το «κούρεμα» των ανασφάλιστων καταθετών παραμένει.

Υπο αυτές τις συνθήκες, ένας άλλος δρόμος είναι να αποφευχθεί μεν το «κούρεμα» των καταθέσεων αλλά να μπουν όρια τόσο στο μέγεθος των τραπεζών, όσο και στο ρίσκο που θα μπορούν να παίρνουν μαζι τους οι αντισυμβαλλόμενοι με αυτές.

Βάζοντας ανώτατα όρια στο μέγεθος των τραπεζών, το κράτος μπορεί να αποφύγει τα ζητήματα που γεννά το κούρεμα των καταθέσεων και να σπάσει ευκολότερα τον φαύλο κύκλο που συνδέει τα δημοσιονομικά με τις τράπεζες.

Δεν θα είναι εύκολο.

Όμως, αν δεν γίνει είτε αυτό (όρια), είτε υπάρξει απευθείας χρηματοδότηση των τραπεζών από το ESM αργότερα- κάτι που μάλλον εγκαταλείπεται προς το παρόν- το κούρεμα των μη ασφαλισμένων καταθέσεων θα γίνει πραγματικότητα.

Με όλους τους κινδύνους που αυτό εμπεριέχει.

Είτε λοιπόν οι υπεύθυνοι θα βάλλουν χέρι στις καταθέσεις μ’ ότι αυτό συνεπάγεται, είτε θα πρέπει να αλλάξει η δομή των τραπεζών για να βρουν λύση που αποσυνδέει το κράτος από τις τράπεζες.

Dr. Money

*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.