H ανεπάρκεια του TAΙΠΕΔ και το Treuhand

To TAIΠΕΔ, το ταμείο που είναι υπεύθυνο για τις ιδιωτικοποιήσεις, ιδρύθηκε κατόπιν συστάσεων-απαιτήσεων των δανειστών για να γίνει κάτι σαν το αντίστοιχο γερμανικό Treuhandanstalt της δεκαετίας του 1990.

Το Treuhand ιδρύθηκε το 1990 με στόχο να ιδιωτικοποιήσει χιλιάδες κρατικές επιχειρήσεις της πρώην Ανατολικής Γερμανίας και να πουλήσει γη και άλλα περιουσιακά στοιχεία της μυστικής υπηρεσίας Στάζι κ.τ.λ. To Τreuhand, ο πρώτος επικεφαλής του οποίου δολοφονήθηκε, σταμάτησε να λειτουργεί το 1994.

Στο μεταξύ πρόλαβε να ιδιωτικοποιήσει 8.500 πρώην κρατικές επιχειρήσεις, που απασχολούσαν κάπου 4 εκατ. άτομα, εκ των οποίων τα 2,5 εκατ. απολύθηκαν σύμφωνα με δημοσιεύματα της εποχής. 

Με τέτοιο παλμαρέ ήταν αναπόφευκτο να προκαλέσει ισχυρές αντιδράσεις. Αρκετοί το κατηγόρησαν για ξεπούλημα κερδοφόρων επιχειρήσεων και για υπερβάλλοντα ζήλο στις αναδιαρθρώσεις εταιρειών, που έστειλαν στην ανεργία περισσότερο κόσμο απ’ ό,τι ήταν αναγκαίο.

Αντίθετα, οι οπαδοί των ιδιωτικοποιήσεων ισχυρίζονταν ότι εξοικονόμησε πολύ μεγάλα ποσά από την ενιαία Γερμανία, που διαφορετικά θα έπρεπε να δαπανηθούν για να κρατηθούν εν ζωή χιλιάδες μη βιώσιμες ανατολικογερμανικές επιχειρήσεις.

Το ΤΑΙΠΕΔ δεν έχει να παρουσιάσει συγκρίσιμα αποτελέσματα στο διάστημα που λειτουργεί.

Αν εξαιρέσουμε την πώληση του μειοψηφικού ποσοστού στον ΟΠΑΠ και του πλειοψηφικού στη ΔΕΣΦΑ, δεν έχει να επιδείξει τίποτε άλλο σημαντικό στο μέτωπο των ιδιωτικοποιήσεων. Τα ποσά που έχει αντλήσει από τις ιδιωτικοποιήσεις υπολείπονται κατά πολύ των ετήσιων στόχων που είχαν τεθεί στα μνημόνια και γι’ αυτό αναθεωρούνται συνεχώς προς τα κάτω.

Όμως, το κατέβασμα του πήχη έχει συνέπειες.

Αυξάνει το χρηματοδοτικό κενό του προγράμματος προσαρμογής κι αυτό συνεπάγεται νέα δάνεια ή και μέτρα λιτότητας.

Η αποτυχία του ΤΑΙΠΕΔ να πιάσει τους στόχους αποδίδεται από τα στελέχη του στην ανυπαρξία ή στο μικρό επενδυτικό ενδιαφέρον για περιουσιακά στοιχεία του δημοσίου από το εξωτερικό.

Από την πλευρά τους, οι δανειστές αποδίδουν την αποτυχία στην απροθυμία ή και στην ανεπάρκεια των επικεφαλής του ταμείου και γι’ αυτό θέτουν θέμα στελέχωσής του με ξένους ειδικούς ή και έμπειρους Έλληνες του εξωτερικού.

Και οι δύο πλευρές έχουν δίκιο.

Πράγματι, το υψηλό ρίσκο της χώρας συνεχίζει να συνιστά τροχοπέδη στην προσέλκυση ξένων κεφαλαίων για κρατικά περιουσιακά στοιχεία, παρότι το ρίσκο εμφανίζεται μειωμένο σήμερα σε σχέση με έναν χρόνο πριν.

Από την άλλη πλευρά, η στελέχωση του Δ.Σ. του ΤΑΙΠΕΔ δεν ξέφυγε από τις γνωστές ελληνικές συνήθειες.
Ας μην ξεχνάμε ότι κάθε κόμμα από εκείνα που στήριξαν την κυβέρνηση Παπαδήμου, δηλαδή ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. και ΛΑΟΣ, διόρισε εκπρόσωπό του στο Δ.Σ. του Ταμείου.

Άλλοι διορισμοί, υποτιθέμενων ειδικών, σε άλλες υψηλές θέσεις και συνεργασίες είχαν επίσης κομματική χροιά. Ένας εξ αυτών απαίτησε και κατάφερε να αποζημιωθεί για τα εναπομείναντα χρόνια του 3ετούς συμβολαίου του από κρατικών συμφερόντων τράπεζα, παρότι στο μεταξύ είχε «μετακομίσει» στο ΤΑΙΠΕΔ.

Ένα μέλος του Δ.Σ. αρνήθηκε να φύγει όταν τέθηκε ζήτημα μετά τις περσινές εκλογές αφού το ΛΑΟΣ δεν εκπροσωπείτο πλέον στη Βουλή, ισχυριζόμενο ότι είχε προσληφθεί λόγω προσόντων, σύμφωνα με δημοσιεύματα.

Όμως, κι η τρόικα, η οποία φέρεται να έχει θέσει θέμα στελέχωσης του ΤΑΙΠΕΔ με ξένους ειδικούς, δεν έχει δείξει την ίδια επιμέλεια στην επιλογή των κατάλληλων στελεχών που την εκπροσωπούν στο Δ.Σ. του ταμείου. 
Οι εκπρόσωποί της δεν είναι στελέχη πρώτης γραμμής, ούτε καν γνώστες του αντικειμένου μερικές φορές, έχουν ισχυρισθεί κατά καιρούς μέλη του Δ.Σ.

Αναμφισβήτητα, το ρίσκο χώρας, η στελέχωση και οι διαδικασίες που ακολουθεί το ΤΑΙΠΕΔ είναι σημαντικά θέματα.
Όμως, υπάρχει κάτι άλλο πιο σημαντικό πριν πάμε σε αυτά:

Ο ρόλος και η μορφή του ΤΑΙΠΕΔ.

Το ΤΑΙΠΕΔ έχει φτιαχθεί μόνο και μόνο για να πουλά περιουσιακά στοιχεία του κράτους. Δεν μπορεί να διαχειριστεί και να αξιοποιήσει αυτά τα στοιχεία, π.χ. ανάπτυξη ακίνητης περιουσίας όπως γη. 

Επομένως, η διεύρυνση του σκοπού του μαζί με την επίλυση σημαντικών θεμάτων όπως η στελέχωση και η αποκομματικοποίησή του θα πρέπει να μπουν στο τραπέζι γιατί συνιστούν λύση.

Μερικοί θεωρούν πιο πρόσφορη μια άλλη λύση:

Τη διατήρηση της σημερινής μορφής του ΤΑΙΠΕΔ και την υπαγωγή του υπό την ομπρέλα ενός εθνικού ταμείου επενδύσεων (sovereign wealth fund) που θα ιδρυθεί.

Δεν γνωρίζουμε ποια λύση είναι η καλύτερη, αν και η δεύτερη μοιάζει ενδιαφέρουσα.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι το ΤΑΙΠΕΔ δεν πρόκειται να γίνει Treuhandanstalt, ό,τι κι αν επιθυμεί η τρόικα.

Σε μια χώρα που μάζεψε στα ντουζένια της κάπου 10 δισ. ευρώ από μετοχοποιήσεις και ιδιωτικοποιήσεις την περίοδο 2000-2007 δεν μπορεί να περιμένει κανείς ότι θα αντλήσει 13-15 δισ. ευρώ μέχρι το 2016 υπό πολύ χειρότερες συνθήκες.

Dr. Money