Ο πόλεμος φέρνει την οικονομία του Ισραήλ στα όριά της

Από μικρά εστιατόρια μέχρι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και ένα μεγάλο κοίτασμα φυσικού αερίου που διαχειρίζεται η Chevron Corp., οι ισραηλινές επιχειρήσεις συγκλονίζονται από τον πόλεμο κατά της Χαμάς, γράφει το Bloomberg.

Πολλοί συγκρίνουν την εικόνα με την πανδημία της Covid-19, με τα σχολεία, τα γραφεία και τα εργοτάξια να αδειάζουν ή να ανοίγουν μόνο για λίγες ώρες την ημέρα. Το Ισραήλ κινητοποίησε 350.000 εφέδρους πριν από τη χερσαία του επίθεση στη Γάζα, αποστραγγίζοντας περίπου το 8% του εργατικού δυναμικού.

Οι στρατιωτικές κλήσεις και το μερικό οικονομικό πάγωμα προκάλεσαν μια ξαφνική κατάρρευση της δραστηριότητας και ανέτρεψαν τα πάντα, από τον τραπεζικό τομέα μέχρι τη γεωργία. Κοστίζουν στην κυβέρνηση το ισοδύναμο των 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον μήνα, σύμφωνα με τη Mizrahi-Tefahot, μιας από τις μεγαλύτερες τράπεζες. Η κεντρική τράπεζα προειδοποίησε ότι ο αντίκτυπος θα επιδεινωθεί όσο περισσότερο διαρκέσει η σύγκρουση.

Ηδη οι ισραηλινές μετοχές έχουν τις χειρότερες επιδόσεις στον κόσμο από τότε που ξέσπασαν οι μάχες. Ο κύριος δείκτης στο Τελ Αβίβ υποχωρεί κατά 16% σε όρους δολαρίου, με σχεδόν 25 δισεκατομμύρια δολάρια να έχουν εξαφανιστεί από την αξία του. Το σέκελ έχει πέσει στο χαμηλότερο σημείο από το 2012 -παρά το γεγονός ότι η κεντρική τράπεζα ανακοίνωσε ένα άνευ προηγουμένου πακέτο 45 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να το υπερασπιστεί- και οδεύει προς τη χειρότερη ετήσια επίδοσή του αυτόν τον αιώνα. 

Η JPMorgan Chase & Co. προβλέπει ότι η ισραηλινή οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 11% αυτό το τρίμηνο σε ετήσια βάση.

Δοκιμασμένη ανθεκτικότητα

Το πρόβλημα είναι τόσο σοβαρό που μόλις το 12% των Ισραηλινών κατασκευαστών ήταν σε πλήρη λειτουργία μετά από δύο εβδομάδες πολέμου, σύμφωνα με έρευνα. Οι περισσότεροι ανέφεραν τις ελλείψεις προσωπικού ως το μεγαλύτερο πρόβλημά τους.

Ο πόλεμος θα δοκιμάσει την ανθεκτικότητα του Ισραήλ στο όριο. Η κυβέρνηση έχει πει ότι τα δημοσιονομικά της ελλείμματα μπορεί να υπερδιπλασιαστούν φέτος και το επόμενο έτος από προηγούμενες προβλέψεις. Η S&P Global Ratings, η Moody's Investors Service και η Fitch Ratings εξέδωσαν όλες προειδοποιήσεις σχετικά με τις προοπτικές για το χρέος της χώρας, φέρνοντάς το πιο κοντά σε υποβάθμιση.

Οι δαπάνες των νοικοκυριών έχουν καταρρεύσει, προκαλώντας μεγάλο σοκ στον καταναλωτικό τομέα που αντιπροσωπεύει περίπου το ήμισυ του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Η ιδιωτική κατανάλωση μειώθηκε σχεδόν κατά το ένα τρίτο τις ημέρες μετά το ξέσπασμα του πολέμου, σε σχέση με μια μέση εβδομάδα το 2023, σύμφωνα το σύστημα πληρωμών Shva. Οι δαπάνες για είδη όπως η αναψυχή και η ψυχαγωγία μειώθηκαν έως και 70%.

«Ολόκληρες βιομηχανίες δεν μπορούν να λειτουργήσουν», δήλωσε ο Roee Cohen, επικεφαλής μιας ομοσπονδίας μικρών επιχειρήσεων. «Οι περισσότεροι εργοδότες έχουν ήδη αποφασίσει να τοποθετήσουν το προσωπικό σε άδεια άνευ αποδοχών, επηρεάζοντας εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους».

Tech Boom

Το Ισραήλ εισήλθε στη χειρότερη ένοπλη σύγκρουσή του τα τελευταία 50 χρόνια, με μια οικονομία που είχε εκτιναχθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες από τις εξαγωγές τεχνολογίας και την παραγωγή φυσικού αερίου. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξήθηκε σχεδόν στις 55.000 δολάρια, ξεπερνώντας το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και τη Γερμανία.

Ο πλούτος μεταμόρφωσε τα οικονομικά της κυβέρνησης και οδήγησε σε χρόνια πλεονασμάτων σε επίπεδο τρεχουσών συναλλαγών. Αυτό επέτρεψε στην κεντρική τράπεζα να συγκεντρώσει αποθέματα περίπου 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Ο υπουργός Οικονομικών Bezalel Smotrich υποσχέθηκε ένα πακέτο βοήθειας μεγαλύτερο από αυτό κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού. Ωστόσο, πολιτικοί και ιδιοκτήτες επιχειρήσεων επέκριναν το πρόγραμμα υποστήριξης -που αρχικά ορίστηκε στα 4,5 δισεκατομμύρια σέκελ (1,1 δισεκατομμύρια δολάρια) για τον Οκτώβριο και πιθανώς υπερτριπλάσιο για αργότερα- ως ανεπαρκές. Το οικονομικό κόστος της σύγκρουσης πιθανότατα θα ανέλθει σε τουλάχιστον 27 δισεκατομμύρια σέκελ, σύμφωνα με την Bank Hapoalim, ή 1,5% του ΑΕΠ του Ισραήλ.

Παρόλο που κάποια εργοτάξια ανοίγουν ξανά, πολλοί εργαζόμενοι αγνοούνται. Ο κλάδος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από 80.000 Παλαιστίνιους που ζουν στη Δυτική Όχθη, μια περιοχή που τελεί υπό περιορισμό ασφαλείας από τα μέσα Σεπτεμβρίου και όπου οι αναταραχές εντείνονται από τότε που άρχισαν οι αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ και ο σχεδόν ολοκληρωτικός αποκλεισμός στη Γάζα.