Εφιαλτικό ράλι στις τιμές των τροφίμων, νέα δοκιμασία για την Ευρώπη

Φορολογικές περικοπές, ανώτατα όρια τιμών, αυστηρότερος έλεγχος. Η μάχη της Ευρώπης με τη χειρότερη κρίση κόστους ζωής αυτής της γενιάς απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει και τα τρόφιμα είναι τώρα στο επίκεντρο.

Παρότι ο πληθωρισμός αρχίζει να μειώνεται, η ανοδική πίεση στις τιμές των τροφίμων παραμένει σταθερή. Αυτό σημαίνει ότι ένα σημαντικό κομμάτι των δαπανών του νοικοκυριού, η εβδομαδιαία επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ, γίνεται ολοένα και πιο ακριβό. Για να πάρουμε μόνο ένα παράδειγμα, η ζάχαρη, που χρησιμοποιείται σε μυριάδες προϊόντα, εκτινάχθηκε στο υψηλότερο επίπεδο σε πάνω από μια δεκαετία την περασμένη εβδομάδα, σημειώνει το Bloomberg.

Για τις κυβερνήσεις, υπάρχει επείγουσα ανάγκη να δράσουν, δεδομένου του ότι η πίεση του πληθωρισμού πυροδοτεί απεργίες και διαμαρτυρίες σε όλη την Ευρώπη, καθώς οι εργαζόμενοι αναζητούν μεγαλύτερες μισθολογικές αυξήσεις.

Σε ορισμένες χώρες της ευρωζώνης, οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται με ρυθμό που δεν έχει παρατηρηθεί στη μεταπολεμική ιστορία, σύμφωνα με την ανώτερη οικονομολόγο του Ομίλου Rabobank, Maartje Wijffelaars. Τα στοιχεία της περασμένης εβδομάδας έδειξαν ότι ο πληθωρισμός στη ζώνη του ευρώ υποχώρησε στο 6,9% τον Μάρτιο. Στη Γαλλία επιβραδύνθηκε στο 6,6%. Όμως η άνοδος στις τιμές των τροφίμων επιταχύνθηκε σε περίπου 16%. Αντίστοιχα στη Γερμανία ο πληθωρισμός των τροφίμων είναι πάνω από 20%.

Αυτό ωθεί περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να παίρνουν μέτρα για να περιορίσουν τον ρυθμό των αυξήσεων, πολιτικές που συνήθως ακολουθούν χώρες με χαμηλότερο εισόδημα. Η Πορτογαλία κατάργησε τους φόρους στα είδη πρώτης ανάγκης, ενώ η Γαλλία πίεσε τα σούπερ μάρκετ να μειώσουν τα περιθώρια κέρδους και η Σουηδία ενίσχυσε τον έλεγχο στα παντοπωλεία.

Η αντιμετώπιση του πληθωρισμού των τροφίμων είναι πιο περίπλοκη από τις παρεμβάσεις σε πιο ρυθμιζόμενες αγορές, όπως της ενέργειας. Πολλοί παράγοντες οδήγησαν τις τιμές υψηλότερα, από ξηρασίες και διαταραχές του εμπορίου μέχρι το κόστος των λιπασμάτων και ασθένειες όπως η γρίπη των πτηνών. Επιπλέον, το υψηλότερο κόστος ενέργειας και εργασίας πιέζει τους παραγωγούς και τους καλλιεργητές τροφίμων.

Φορολογικές ελαφρύνσεις

Η Πορτογαλία, όπου οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται περισσότερο από 20% από έτος σε έτος, θα μειώσει προσωρινά τον φόρο προστιθέμενης αξίας στο μηδέν σε ένα καλάθι βασικών ειδών διατροφής. Είναι το τελευταίο παράδειγμα χώρας που έλαβε τέτοια μέτραμ μετά από κράτη όπως η Πολωνία και η Ισπανία.

Στην Ισπανία, τα φορολογικά μέτρα κάλυψαν βασικά προϊόντα όπως το ψωμί και το ελαιόλαδο. Αλλά δεν ήταν αρκετά για να ανακόψουν την αμείλικτη άνοδο των τιμών. Αυτό ασκεί πίεση στον πρωθυπουργό Πέδρο Σάντσες, ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με εκλογές μέχρι το τέλος του έτους, να κάνει περισσότερα. Ο μικρότερος εταίρος του στον συνασπισμό, το ακροαριστερό κόμμα Unidas Podemos, ζήτησε ανώτατο όριο στις τιμές των τροφίμων και έκπτωση 14% σε 20 βασικά είδη.

Η Πολωνία σχεδιάζει να διατηρήσει τον μηδενικό φόρο τροφίμων σε ισχύ μέχρι το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους και ενδέχεται να τον παρατείνει περαιτέρω. Η κυβέρνηση της Ιταλίας εξετάζει φόρους σε βασικά είδη όπως ζυμαρικά, ψωμί και γάλα.

Τα ανώτατα όρια των τιμών των τροφίμων είναι μια επιθετική παρέμβαση που πολλές κυβερνήσεις δεν επιθυμούν να εφαρμόσουν και υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να αποτύχουν, αν η Ουγγαρία είναι κάποιος οδηγός. Εισήγαγε ανώτατα όρια στις αρχές του 2022, αλλά ο πληθωρισμός στις τιμές των τροφίμων έχει επιταχυνθεί έκτοτε σε σχεδόν 50%.

Το ανώτατο όριο σήμαινε ότι οι λιανοπωλητές έπρεπε να πουλήσουν ορισμένα αγαθά με ζημία, αλλά για να αποζημιωθούν, αύξησαν τις τιμές σε άλλα προϊόντα. 

Με τους καταναλωτές να πιέζονται και πολλές επιχειρήσεις να απολαμβάνουν υγιή κέρδη, υπάρχουν κατηγορίες ότι όλο το βάρος πέφτει στους καταναλωτές. Οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ στην Πορτογαλία έχουν γίνει στόχος επιθεωρήσεων τιμών και η Ισπανία έχει ξεκινήσει μηνιαίες συναντήσεις με καταστήματα, εταιρείες μεταφορών και παραγωγούς τροφίμων, για να βεβαιωθεί ότι οι φορολογικές περικοπές μεταφράζονται σε χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές.

Στη Σουηδία, τα παντοπωλεία αντιμετώπισαν αυξημένο έλεγχο αφού τα στοιχεία έδειξαν ότι οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται με τον ταχύτερο ρυθμό από τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Αυτό προκάλεσε εκκλήσεις για ανώτατα όρια τιμών και οι τρεις μεγαλύτεροι λιανοπωλητές τροφίμων κλήθηκαν από τον υπουργό Οικονομικών της χώρας.