Πόσο θα κοστίσει στην τουρκική οικονομία το χτύπημα του Εγκέλαδου

Ένα τρομακτικό οικονομικό τοπίο θα επιδεινώσει την ανθρωπιστική καταστροφή που προκλήθηκε από τους δύο πολύνεκρους σεισμούς στην Τουρκία. Οι πρώτες εκτιμήσεις για τις ζημιές φανερώνουν αυξανόμενους κινδύνους που καραδοκούν στα μέτωπα του πληθωρισμού και του προϋπολογισμού, γράφει το Bloomberg.

Αν και είναι πολύ νωρίς να υπολογιστεί ο αντίκτυπος των σεισμών στην οικονομία των 819 δισ. δολαρίων, η βουτιά στις τιμές των μετοχών και η άνοδος των αποδόσεων των ομολόγων υποδηλώνουν φόβους για ουσιαστικό πλήγμα στην ανάπτυξη του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος και για δημοσιονομική χαλάρωση.

Μετά από πτώση 16% την Τετάρτη, η Τουρκία ανέστειλε τις συναλλαγές στο χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης για πέντε μέρες. 

«Το κόστος αυτής της καταστροφής πλήττει την τουρκική οικονομία σε μια εποχή που η κατάσταση ήταν ήδη εύθραυστη», δήλωσε ο Nick Stadtmiller της Medley Global Advisors στη Νέα Υόρκη. «Αυξάνει τον κίνδυνο επιπλέον κατάρρευσης της αγοράς, πάνω στην προϋπάρχουσα ευαλωτότητα», είπε.

Οι τουρκικές αρχές έχουν συνδυάσει ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές για τη συγκράτηση του πληθωρισμού, παράλληλα με μείωση του κόστους δανεισμού και μέτρα προστασίας της λίρας.

Χαμηλή ανάπτυξη και ραγδαίες αυξήσεις τιμών στην Τουρκία ήδη πριν από τους σεισμούς

Ο αριθμός των νεκρών σε όλη την Τουρκία και τη γειτονική Συρία ξεπέρασε τις 11.600 ήδη από το απόγευμα της Τετάρτης, με χιλιάδες εγκλωβισμένους σε κτίρια που υπέστησαν ζημιές από τους σεισμούς της Δευτέρας. Ενώ άμεση προτεραιότητα είναι η διάσωση επιζώντων, η ανάγκη να εκπονηθούν σχέδια για ανοικοδόμηση πριν από τις εκλογές του Μαΐου πιθανώς θα θέσει την κυβέρνηση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υπό ακόμη μεγαλύτερη πίεση για να αυξήσει τις δαπάνες.

Τα πρώτα σημάδια για αλλαγή στην οικονομική πολιτική και πιθανή τεράστια αύξηση δαπανών εμφανίστηκαν την Τετάρτη, όταν ο Ερντογάν επισκέφθηκε τις πληγείσες περιοχές. Η ανοικοδόμηση σε 10 επαρχίες θα ολοκληρωθεί μέσα σε ένα χρόνο, είπε, ανακοινώνοντας τη χορήγηση 10.000 λιρών (495 ευρώ) σε κάθε οικογένεια που επλήγη και δηλώνοντας ότι οι επιζώντες που διαμένουν σε σκηνές θα μεταφερθούν σε ξενοδοχεία.

«Αρχική αδρομερής εκτίμησή μας είναι ότι οι δημόσιες δαπάνες λόγω των σεισμών μπορεί να φτάσουν το 5,5% του ΑΕΠ», έγραψε η οικονομολόγος του Bloomberg Σέλβα Μπαχάρ Μπαζίκι. «Πιθανές κυβερνητικές πιστώσεις θα μπορούσαν να αυξήσουν περαιτέρω το ποσοστό», τορπιλίζοντας τους στόχους του προϋπολογισμού.

Η εκτίμηση των ακριβών επιπτώσεων περιπλέκεται από τον ρόλο της περιοχής στην οικονομία της Τουρκίας. Εκ πρώτης όψεως, οι 10 επαρχίες που επλήγησαν περισσότερο από τους σεισμούς αντιπροσωπεύουν σχετικά μικρό μέρος του ΑΕΠ. Ωστόσο, κάποιες απ' αυτές συνιστούν έναν βιομηχανικό και αγροτικό διάδρομο με καθοριστικό ρόλο για την ευημερία της Κωνσταντινούπολης και άλλων μεγάλων πόλεων. Η Oxford Economics είπε ότι από μόνες τους οι βραχυπρόθεσμες διαταραχές στις 10 επαρχίες θα μειώσουν το ΑΕΠ κατά 0,3% έως 0,4%.

«Ένα σχετικά πρόσφατο προηγούμενο φυσικής καταστροφής, οι πλημμύρες στο Πακιστάν, πιθανώς οδήγησαν σε μείωση του ΑΕΠ κατά 5%-10%», δήλωσε ο Hasnain Malik, αναλυτής της Tellimer στο Ντουμπάι. «Ο αντίκτυπος είναι πιθανότατα πολύ μικρότερος στην Τουρκία σε όρους ΑΕΠ, αλλά αναμφίβολα επιδεινώνει την υπάρχουσα πίεση».

Θα μπορούσε να προκύψει έλλειψη τροφίμων και να αυξηθεί ο πληθωρισμός, σε μια χώρα όπου ο δείκτης τιμών καταναλωτή κυμαίνεται λίγο κάτω από το 60%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο. Η ανθρώπινη τραγωδία πιθανώς θα φέρει περαιτέρω επιδείνωση, ειδικά με δεδομένη την υποστήριξη του Ερντογάν στη χαλαρότερη νομισματική πολιτική.

Ο αντίκτυπος των σεισμών στη λίρα είναι μετριασμένος, καθώς οι αρχές εφαρμόζουν υποστηρικτικά μέτρα για να περιορίσουν τον αντίκτυπο της νομισματικής πολιτικής που πολλοί επενδυτές θεωρούν πολύ χαλαρή.

«Η λίρα δεν αποτελεί το πιο ακριβές βαρόμετρο του κλίματος της αγοράς προς την Τουρκία, δεδομένου ότι εξακολουθεί να υποστηρίζεται από παρασκηνιακές παρεμβάσεις», δήλωσε ο Piotr Matys, αναλυτής στην In Touch Capital Markets. «Η κεντρική τράπεζα είναι πιθανό να βρεθεί υπό ακόμη μεγαλύτερη πίεση από την κυβέρνηση Ερντογάν, ώστε να μειώσει τα επιτόκια για να χρηματοδοτήσει την ανάκαμψη».

Για τους επενδυτές, η βουτιά των μετοχών αφαιρεί ένα βασικό αντιστάθμισμα έναντι του πληθωρισμού. Οι εγχώριοι αγοραστές στάθμευσαν κεφάλαια στην αγορά μετοχών για να αντιμετωπίσουν τη ραγδαία αύξηση των τιμών, που ξεπέρασαν το 85% τον Οκτώβριο. Όμως, το τριετές ράλι τερματίστηκε το 2023, στέλνοντας τον δείκτη στη χειρότερη επίδοση στον κόσμο.

«Ο σεισμός ενισχύει τον γενικό πτωτικό τόνο στις τουρκικές μετοχές», δήλωσε ο Nenad Dinic, αναλυτής στην Bank Julius Baer.

Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές για τις μετοχές της χώρας θα εξαρτηθούν από τον πληθωρισμό, τις «ανορθόδοξες πολιτικές» του Ερντογάν και τις εκλογές τον Μάιο, είπε.

«Θα χρειαστούν αρκετοί μήνες για να προσδιοριστεί ο οικονομικός αντίκτυπος, δεδομένων των άγνωστων άμεσων και έμμεσων απωλειών από τον σεισμό», δήλωσε ο Simon Quijano-Evans, επικεφαλής οικονομολόγος της Gemcorp Capital Management. «Βραχυπρόθεσμα, η χώρα θα χρειαστεί να λάβει έκτακτα μέτρα δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, με απαραίτητη τη διεθνή υποστήριξη, προκειμένου να διασφαλιστεί η σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή».