ΔΝΤ: Τα κάναμε «μαντάρα» αλλά φταίει η… Ευρώπη

Μήνυμα Νο1: Τα κάναμε μαντάρα (αυτό είναι ευρέως παραδεκτό εκτός ΔΝΤ, όμως η παραδοχή είναι πάντοτε αναζωογονητική).

Μήνυμα Νο2: Η διαχείριση των χωρών της ευρωζώνης ήταν αδύνατη και στην πραγματικότητα φταίνε αυτές.

Σε σχέση με το Μήνυμα Νο 1, υπάρχει μια κάποια δόση αυτομαστίγωσης. Γνώριζαν από την αρχή ότι το πρόβλημα χρέους θα χρειαστεί αναδιάρθρωση («το Ταμείο είχε αμφιβολίες αναφορικά με τη βιωσιμότητα του χρέους»).

Και η έκθεση δείχνει ξεκάθαρα ότι παραβίασαν τα συνηθισμένα κριτήριά τους για δανεισμό μόνο εκεί όπου υπάρχει «υψηλή πιθανότητα το δημόσιο χρέος να είναι βιώσιμο μεσοπρόθεσμα».

Το Ταμείο παραδέχεται επίσης ότι υποτίμησε τις επιπτώσεις της λιτότητας και έκρινε λανθασμένα τη δυνατότητα της ελληνικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε ταχείες δομικές μεταρρυθμίσεις («το βάθος της κυριότητας του προγράμματος και η δυνατότητα εφαρμογής δομικών μεταρρυθμίσεων υπερεκτιμήθηκαν»).

Αν παρακολουθούσατε τα τελευταία χρόνια τις διατυπώσεις γνώμης του ΔΝΤ, τίποτε από όλα αυτά δεν θα σας προκαλούσε μεγάλη έκπληξη. Αυτό που είναι πιο ενδιαφέρον στο έγγραφο είναι το Μήνυμα Νο2. Είναι πολύ(αλλά δικαίως) σκληρό σε ό,τι αφορά τον ρόλο που έπαιξαν τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Στο κρίσιμο ερώτημα αν θα έπρεπε να γίνει νωρίτερα η αναδιάρθρωση χρέους, το «δάκτυλο» δείχνει κατευθείαν τους Ευρωπαίους. Αξίζει να μεταφέρουμε ένα μεγάλο απόσπασμα:

«Ωστόσο, στην Ελλάδα, την παραμονή του προγράμματος, οι αρχές απέρριψαν την αναδιάρθρωση χρέους ως... παραπλανητική, που δεν έμπαινε στο τραπέζι για την ελληνική κυβέρνηση και δεν είχε προταθεί από το Ταμείο (Παπακωνσταντίνου, 2010). Στην πραγματικότητα, η αναδιάρθρωση χρέους είχε εξεταστεί από τα εμπλεκόμενα μέρη στις διαπραγματεύσεις, αλλά είχε αποκλειστεί από την ευρωζώνη.

Ορισμένοι εταίροι της ευρωζώνης έδωσαν έμφαση στα επιχειρήματα του ηθικού κινδύνου της αναδιάρθρωσης. Ένα πακέτο διάσωσης για την Ελλάδα που συμπεριελάμβανε την αναδιάρθρωση χρέους πιθανότατα δύσκολα θα εγκρινόταν, όπως θα ήταν απαραίτητο, από όλα τα κοινοβούλια της ευρωζώνης.

Η αναδιάρθρωση χρέους θα έπληττε άμεσα τον ισολογισμό των ελληνικών τραπεζών. Αυτό θα υποδήλωνε απαίτηση από τη χρηματοδότηση του προγράμματος που θα υπερέβαινε το ποσό που έχει μπει στην άκρη για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών υπό το ΤΧΣ.

Η αναδιάρθρωση χρέους κινδύνευε να μεταδοθεί σε άλλα μέλη της ευρωζώνης και πιθανώς να υπήρχε ένα ακόμα συμβάν τύπου Lehman, ωστόσο το EFSF δεν είχε ακόμα συσταθεί. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες είχαν μεγάλες τοποθετήσεις σε ελληνικά ομόλογα - αλλά επίσης, και πιο ανησυχητικό, δεδομένης της κλίμακας της έκθεσης, είχαν μεγάλες τοποθετήσεις ομολόγων άλλων ευρωπαϊκών κρατών που θα μειώνονταν σε αξία εάν γινόταν bail-in των Ελλήνων πιστωτών. Για την ευρωζώνη, στο σύνολό της, μπορεί να υπήρχε περιορισμένο κέρδος από το bail-in των πιστωτών που ως συνέπεια μπορεί να χρειαζόταν και οι ίδιοι να διασωθούν».

Οι Ευρωπαίοι στη συνέχεια κατηγορούνται ότι δεν έκαναν τίποτα ενώ η Αθήνα καιγόταν.

«Το ελληνικό πρόγραμμα ενείχε επίσης αξιοσημείωτη αβεβαιότητα καθώς εξελισσόταν η πολιτική απάντηση της ευρωζώνης. Για παράδειγμα, η αρχική θέση της ευρωζώνης ότι δεν έμπαινε θέμα αναδιάρθρωσης χρέους ανατράπηκε, αν και χρειάστηκε αρκετό χρόνο. Παρομοίως, υπήρξε μια παρατεταμένη διαδικασία προτού οι Ευρωπαίοι εταίροι καταλήξουν σε συμφωνία για χαλάρωση της δημοσιονομικής στάσης».

Τελικά, είναι ξεκάθαρο ότι το ΔΝΤ θεώρησε ότι οι απαιτήσεις που τέθηκαν από την Ε.Ε. ήταν υπερβολικά λεπτομερείς (το έγγραφο δεν χρησιμοποιεί τη φράση 'micro-managing', όμως είναι ξεκάθαρο ότι αυτό εννοεί).
Και δυσκολεύτηκε να συντονίσει τα πράγματα με την ΕΚΤ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή διότι:

 «Δεν υπήρχε καμία σαφήνεια ως προς τον επιμερισμό των ευθυνών στην τρόικα».

Συγχαρητήρια στο προσωπικό του ΔΝΤ γι' αυτήν την καλογραμμένη και ξεκάθαρη έκθεση. Θα επανέλθω με περισσότερη συζήτηση για τα μαθήματα που μάθαμε, για τώρα όμως σας ενθαρρύνω να διαβάσετε την έκθεση.

* O Karl Whelan έλαβε το διδακτορικό του από το MIT το 1997. Εργάστηκε για πάνω από δέκα χρόνια σε κεντρικές τράπεζες, πρώτα στη FED στην Ουάσινγκτον και στη συνέχεια στην Κεντρική Τράπεζα της Ιρλανδίας. Επικεντρώνεται στην Εφαρμοσμένη Μακροοικονομική.