Με αφορμή την ελληνική κρίση, τα credit default swaps (CDS) βρίσκονται στο επίκεντρο των επιθέσεων. Πώς λειτουργούν, τι «καλύπτουν» και ποιο το κέρδος από πιθανή απαγόρευση συγκεκριμένων «μορφών» τους. 

Σε άρθρο της η βρετανική εφημερίδα «Guardian» προσπαθεί να λύσει το μυστήριο των CDS, εξηγώντας τι είναι ακριβώς, αλλά και καταγράφοντας τα επιχειρήματα όσων είναι υπέρ και όσων είναι κατά ενδεχόμενης απαγόρευσής τους.

- Τι είναι τα CDS

Πρόκειται για συμβόλαια παραγώγων. Άρχισαν να χρησιμοποιούνται στα τέλη της δεκαετίας του ’90 και αποτελούν «ασφάλιστρα» έναντι ομολόγων που εκδίδουν είτε κράτη είτε επιχειρήσεις, τα οποία οι επενδυτές μπορούν να αγοράζουν ή να πωλούν.

Από τα τέλη της δεκαετίας του ’90 έως το 2007 η εν λόγω αγορά είχε διογκωθεί, με την αξία της να διαμορφώνεται στα 50 τρισ. δολάρια, ενώ λειτουργούν χωρίς καμία εποπτεία και με ελάχιστη διαφάνεια.

Σε περίπτωση όπου υπάρχει η υπόνοια ότι ο εκδότης του ομολόγου θα δυσκολευτεί να το αποπληρώσει, τότε η τιμή του αντίστοιχου CDS ενισχύεται, καθώς το ομόλογο θεωρείται περισσότερο επικίνδυνο και ως εκ τούτου αυξάνει και το κόστος ασφάλειας έναντι αυτού.

Τα συμβόλαια CDS μπορούν να αγοραστούν από επενδυτές που κατέχουν κάποιο ομόλογο, αλλά και από επενδυτές που δεν το κατέχουν, διαδικασία η οποία ονομάζεται «naked» CDS.

Τα «naked» CDS έχουν βρεθεί στο επίκεντρο των επικρίσεων το τελευταίο διάστημα.

- Γιατί θα πρέπει να «παταχθούν»;

Όσοι υποστηρίζουν ότι οι αγορές CDS θα πρέπει να τεθούν υπό ισχυρή εποπτεία ή ακόμη και να καταργηθούν τονίζουν πως «πρόκειται για μία διαδικασία μέσω της οποίας ασφαλίζεσαι για να προστατευτείς ενάντια στην καταστροφή που μπορεί να υποστεί το σπίτι κάποιου άλλου. Όμως με αυτόν τον τρόπο έχεις οικονομικό συμφέρον το σπίτι του γείτονα να καταρρεύσει».

Αρκετοί επενδυτές -οι οποίοι δεν κατέχουν ομόλογα- προχωρούν σε αγοραπωλησίες CDS και κερδίζουν από την όλη διαδικασία.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου συγκαταλέγεται μεταξύ των πλέον επιθετικών ηγετών ενάντια στα CDS, έχοντας τονίσει επανειλημμένα ότι η κερδοσκοπία σε αυτήν την αγορά έχει επιτείνει τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας.

Κορυφαία στελέχη ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών, όπως ο λόρδος Turner, επικεφαλής της βρετανικής Επιτροπής Ελέγχου Κεφαλαιαγοράς (FSA), έχει επίσης υποστηρίξει σε δηλώσεις του ότι οι κερδοσκόποι μέσω των «naked» CDS έχουν, όντως, δυσχεράνει τη θέση της Ελλάδας.

Ανάλογες απόψεις έχει εκφράσει και ο πρόεδρος της Κομισιόν, κ. Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, υποστηρίζοντας ότι οι αγορές CDS αποτελούν «σημαντικό παράγοντα επιδείνωσης» της ελληνικής κρίσης.

- Ποια CDS μπορεί να απαγορευτούν

Όπως υπογραμμίζει η «Guardian», δεν πρόκειται να υπάρξει γενική απαγόρευση για την αγορά CDS. Οι «πολέμιοι» επιτίθενται, κατά κύριο λόγο, στα «naked» CDS.

Το ορθότερο, πάντως, θα ήταν η αγορά CDS να λειτουργήσει, πλέον, υπό καθεστώς ελέγχου προκειμένου να μπορεί να υπάρχει εποπτεία.

- Τα επιχειρήματα των υπέρμαχων

Οι υπέρμαχοι της αγοράς CDS υποστηρίζουν ότι τα εν λόγω συμβόλαια δεν «κινούν» τις αγορές, απλώς αντανακλούν τους φόβους των επενδυτών και τους βοηθούν να καλυφθούν έναντι μελλοντικών κινδύνων. Μάλιστα αρκετοί εξ αυτών επικαλούνται έκθεση της γερμανικής Επιτροπής Ελέγχου Κεφαλαιαγορών (BaFin) σύμφωνα με την οποία η επενδυτική δραστηριότητα στην αγορά CDS είχε «ελάχιστες επιπτώσεις» στην ελληνική κρίση.