** Δείτε τους αναλυτικούς πίνακες με τις αποτιμήσεις και αποδόσεις των βασικών δεικτών στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ καθώς και τις εκτιμήσεις για τα οικονομικά στοιχεία και τις καθαρές δανειακές ανάγκες της κεντρικής κυβέρνησης στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".


H πλειονότητα των Ελλήνων επενδυτών δεν μπορεί να καταλάβει πώς είναι δυνατόν την ίδια περίοδο όπου τα δημοσιονομικά της χώρας βρίσκονται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και η πραγματική οικονομία μαστίζεται από βαθιά κρίση οι τιμές των μετοχών να ακολουθούν την ανιούσα!

Πρόκειται περί «φούσκας» υποστηρίζουν πολλοί από αυτούς και είτε απέχουν εντελώς από την αγορά είτε έχουν περιορίσει δραματικά τις θέσεις τους.

Κι όμως, την ίδια ώρα που συμβαίνουν αυτά, οι ξένοι θεσμικοί επενδυτές και οι αναλυτές τους ανεβάζουν τις τιμές-στόχους των ελληνικών μετοχών και αγοράζουν με μεσοπρόθεσμη προοπτική, καθώς βλέπουν ότι ο Γενικός Δείκτης έχει ακόμα... κάμποσο δρόμο να διανύσει. Είναι άραγε τόσο ανόητοι ή μήπως διαβάζουν τα πράγματα με τρόπο διαφορετικό από τους υπόλοιπους;

Οι ξένοι θεσμικοί επενδυτές δείχνουν να αγνοούν επιδεικτικά όσα συμβαίνουν στο μέτωπο των πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων της χώρας και συνεχίζουν να αυξάνουν τις θέσεις τους σε ελληνικές μετοχές σαν να μη συμβαίνει το παραμικρό!

Σε μια περίοδο όπου το δημοσιονομικό έλλειμμα ως ποσοστό επί του ΑΕΠ αυξάνεται το τελευταίο δίμηνο με ρυθμό 2% το 15νθήμερο(!), τα ξένα funds ενισχύουν τις θέσεις τους σε ελληνικούς τίτλους και μάλιστα πολλά από αυτά φαίνεται να τοποθετούνται με μεσοπρόθεσμη προοπτική. Ακόμη και φράσεις υψηλόβαθμων στελεχών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (π.χ. «the game is over») που σπανίως λέγονται σε διπλωματικό επίπεδο για τις αλχημείες των στατιστικών της χώρας και την τραγική της δημοσιονομική της κατάσταση, δεν δείχνουν να επηρεάζουν τη στάση των ξένων επενδυτών!

Επίσης, την ίδια ώρα που οι ακάλυπτες επιταγές σπάνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο και επικρατεί γενικότερος προβληματισμός για το ύψος των επισφαλειών, οι τράπεζες αποτελούν ελκυστικό πόλο έλξης και δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως μέσα στο τελευταίο πεντάμηνο είχαμε την αύξηση κεφαλαίου της Εθνικής Τράπεζας, τις πωλήσεις ιδίων μετοχών από την Τράπεζα Πειραιώς και την EFG Eurobank και βέβαια την απόφαση για άντληση 1 περίπου δισ. ευρώ από την Alpha Bank.

Και επιπλέον, στο διάστημα όπου πολλοί και έγκυροι παράγοντες της αγοράς φοβούνται ότι στο μέτωπο της πραγματικής οικονομίας δεν είδαμε ακόμα τον πάτο του βαρελιού βλέπουμε τις τιμές των περισσότερων εισηγμένων εταιρειών στο Χρηματιστήριο της Αθήνας να έχουν κερδίσει πάνω από 50% ή και περισσότερο από 100% από τα χαμηλά επίπεδα του 2009...

Αυτό που επισήμαναν οι παράγοντες της αγοράς ήταν ότι ο Σεπτέμβριος υπήρξε σαφώς πτωτικός μήνας και η αυξημένη ανεργία του οκταμήνου φοβούνται ότι θα επιδράσει αρνητικά στη ζήτηση, προκαλώντας έναν δεύτερο κύκλο προβλημάτων στην οικονομία.

Προβληματισμός φυσικά εκφράζεται και λόγω της εκτίναξης του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 12,5% του ΑΕΠ, γεγονός που σημαίνει ότι θα πρέπει μέσα στην επόμενη τετραετία να αυξηθούν κατακόρυφα τα δημόσια έσοδα και να περιοριστούν δραστικά οι δημόσιες δαπάνες. Ο διπλός αυτός στόχος καθιστά ιδιαίτερα αμφίβολη την επίτευξη του αντίστοιχου κυβερνητικού για τόνωση της αγοράς και ανάταξη της οικονομίας...

«Ανοιχτά» ζητήματα

Αδιάφορη φαίνεται να είναι η χρηματιστηριακή αγορά και σε ό,τι αφορά τις επιδράσεις πολιτικού χαρακτήρα, όπως αυτές προέκυψαν μέσα από την άνετη εκλογή της νέας κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, επιδράσεις που κάτω από άλλες συνθήκες θα ήταν λογικό να προκαλέσουν ανησυχία και επιφυλάξεις.

Ενδεικτικά, μερικές από αυτές είναι:

1) Πάγωμα των τιμολογίων των ΔΕΚΟ, που επηρεάζουν τα έσοδα της ΔΕΗ, της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ.

2) Διαφαινόμενη κυβερνητική απροθυμία να επιταχυνθεί το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης στον ΟΤΕ (δεν αποτελεί θέμα προτεραιότητας για την κυβέρνηση, λέει η Citigroup και περιμένει ουσιαστικές εξελίξεις από το 2011 και μετά).

3) «Ανοιχτό» ζήτημα για τη συνεργασία του ΟΛΠ με την κινεζική εταιρεία Cosco, όπου η απεργία των εργαζομένων έχει ανασταλεί, αλλά η συμφωνία δεν έχει ξεκινήσει ακόμα να υλοποιείται.

4) Πρώτες τριβές της κυβέρνησης με τους τραπεζίτες, όπου οι τελευταίοι διαφωνούν με την πρόθεση κυβερνητικής παρέμβασης σε θέματα ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων επιχειρήσεων και φυσικών προσώπων προς τις τράπεζες, για ζητήματα δηλαδή που μέχρι τώρα χειρίζονταν οι διοικήσεις των πιστωτικών ιδρυμάτων.

5) Διαφαινόμενη αύξηση της φορολόγησης των μερισμάτων για τους περισσότερους Έλληνες επενδυτές, αν τα μερίσματα ενταχθούν στη φορολογική κλίμακα και το δηλωθέν ετήσιο εισόδημα υπερβαίνει τον μέσο όρο (αυτό είναι και το συνηθέστερο, αφού οι επενδυτές συνήθως δεν συγκαταλέγονται στα πλέον χαμηλά εισοδηματικά κλιμάκια).

Και ο αντίλογος

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, οι τόσο αισιόδοξοι αγοραστές των ελληνικών μετοχών δεν είναι οι Έλληνες μικροεπενδυτές, που ενδεχομένως να παρασύρθηκαν από την πρόκληση του εύκολου κέρδους σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Αντίθετα, πρόκειται για επαγγελματίες διαχειριστές, οι οποίοι δεν διοικούν μόνο hedge funds αλλά και επενδυτικούς οίκους οι οποίοι τοποθετούνται με μεσοπρόθεσμη προοπτική σε μια μετοχή και σε μια αγορά κατ’ επέκταση.

Σύμφωνα με παράγοντες της χρηματιστηριακής αγοράς, οι συγκεκριμένοι διαχειριστές το τελευταίο διάστημα βλέπουν τη ρευστότητά τους να ανεβαίνει και τις διεθνείς αγορές άντλησης κεφαλαίων να αναθερμαίνονται, με αποτέλεσμα να αυξάνουν τις θέσεις τους σε μετοχές, φυσικά όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στα υπόλοιπα χρηματιστήρια του κόσμου.

Επίσης, οι διαχειριστές δεν αγοράζουν όλες τις μετοχές της Σοφοκλέους, αλλά περιορίζονται στις μεγάλες τράπεζες και σε επιπλέον 10 - 15 τίτλους, με αποτέλεσμα το τελευταίο πεντάμηνο να έχουμε γίνει μάρτυρες ενός ελληνικού χρηματιστηρίου δύο ταχυτήτων.

Σε ό,τι αφορά τις τράπεζες, οι αναλυτές πιστεύουν ότι, παρά τη γενικότερη δυσχέρεια στην ελληνική οικονομία, αυτές θα καταφέρουν να αυξήσουν δραστικά την κερδοφορία τους, είτε τα επιτόκια παραμείνουν στα τρέχοντα χαμηλά επίπεδα, είτε μελλοντικά, αν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρχίσει να τα ανεβάζει και πάλι.

Ως προς τις άλλες επιλεκτικές τοποθετήσεις των ξένων, αυτές κυρίως είναι είτε εταιρείες που δείχνουν να έχουν ανταποκριθεί με ιδιαίτερη αποτελεσματικότητα απέναντι στην κρίση (π.χ. Jumbo, Fourlis, Motor Oil, Folli Follie κ.ά.) είτε όμιλοι οι οποίοι αναμένεται να ευνοηθούν από την προσδοκώμενη ανάκαμψη της διεθνούς οικονομίας (π.χ. ΣΙΔΕΝΟΡ, Τιτάν κ.ά.).

Αντίθετα, μετοχές εταιρειών που απευθύνονται κυρίως στην ελληνική αγορά και έχουν δει τις οικονομικές τους επιδόσεις να συρρικνώνονται, δεν συγκαταλέγονται σε αυτές που έχουν πρωταγωνιστήσει το τελευταίο χρονικό διάστημα στο ταμπλό της Σοφοκλέους.

Μια πειστική απάντηση στο ερώτημα γιατί οι ξένοι θεσμικοί δεν επηρεάστηκαν αρνητικά από τις τελευταίες εξελίξεις για το ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος της Ελλάδας θα μπορούσε να είναι ότι γνώριζαν την κατάσταση εκ των προτέρων...

Χρηματιστηριακοί κύκλοι θυμίζουν ότι οι αναλυτές περίμεναν αρνητικό ΑΕΠ για φέτος στην Ελλάδα, από τα τέλη του 2008, όταν η κυβέρνηση αναφερόταν επισήμως σε επίδοση +2%. Από τότε δεν είχαν πιστέψει στο φιλόδοξο 3,7% του δημοσιονομικού ελλείμματος, ενώ τους τελευταίους μήνες -παρά τα γραφόμενα για επίδοση 6%- ήταν γνωστό πως η κατάσταση πήγαινε από το κακό στο χειρότερο.

Δεν είναι τυχαία άλλωστε η ερώτηση του σημερινού πρωθυπουργού προς τον κ. Κώστα Καραμανλή στην προεκλογική τηλεμαχία των πολιτικών αρχηγών για το αν τα πραγματικά στοιχεία των οικονομικών του Δημοσίου θα είναι τελικά αυτά που ανακοινώνονται επισήμως...
Επίσης, θα πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τόσο υψηλό έλλειμμα, αλλά μία εκ των πολλών.

Το βασικότερο ερώτημα

Σύμφωνα λοιπόν με τους ίδιους χρηματιστηριακούς κύκλους, οι ξένοι πιστεύουν ότι από το 2010 θα ξεκινήσει μια φάση ανάκαμψης στην παγκόσμια οικονομία και με όπλο την αυξημένη ρευστότητα που διαθέτουν αγοράζουν μετοχές διεθνώς άρα και στην Ελλάδα.

Στη Σοφοκλέους επιλέγουν συγκεκριμένες μετοχές και συγκεκριμένα εκείνες που είτε ξεπέρασαν με επιτυχία την οικονομική κρίση είτε προβλέπουν ότι θα πάνε σαφώς καλύτερα από το 2010 και μετά.

Όσο για τα δυσμενή μακροοικονομικά στοιχεία, αυτά τα γνώριζαν και ενδεχομένως να ελπίζουν ότι ήρθε η ώρα για σοβαρή και συστηματική αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας.

Το βασικό ερώτημα όμως είναι άλλο: τι θα γίνει αν η διεθνής ανάκαμψη, που αναμένεται να αρχίσει το 2010, φανεί χαμηλότερη της αναμενομένης ή βραχεία σε διάρκεια;

Οι τιμές των μετοχών στα χρηματιστήρια έχουν ήδη ενσωματώσει ένα από τα πλέον αισιόδοξα σενάρια για το μέλλον και πολλοί αναρωτιούνται αν ένα τόσο αισιόδοξο σενάριο θα μπορούσε να επιβεβαιωθεί στην πράξη όταν:

- Το έλλειμμα και το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ έχουν φτάσει σε επίπεδα-ρεκόρ.
- Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να ζητήσουν πολύ περισσότερα δανεικά, άρα είναι αμφίβολο για το κατά πόσον τα επιτόκια θα διατηρηθούν τόσο χαμηλά.
- Είναι αμφίβολο το μέγεθος της ανάκαμψης στις ΗΠΑ αλλά και το αν η όποια αυτή ανάκαμψη περάσει στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.


Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ 2009

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, το εννεάμηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου το ταμειακό έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης διπλασιάστηκε και έφθασε τα 23,7 δισ. ευρώ, ή 9,9% του ΑΕΠ, έναντι ελλείμματος 4,9% του ΑΕΠ την αντίστοιχη περίοδο του 2008. Επίσης, το πρωτογενές ταμειακό έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης (δηλαδή το ταμειακό έλλειμμα χωρίς τις δαπάνες για τόκους) τετραπλασιάστηκε και διαμορφώθηκε στο 6% του ΑΕΠ, έναντι ελλείμματος 1,4% του ΑΕΠ την αντίστοιχη περίοδο του 2008.

Σημειωτέον ότι το ταμειακό έλλειμμα του εννεαμήνου περιορίστηκε λόγω της είσπραξης εσόδων ύψους 673,5 εκατ. ευρώ από την πώληση μετοχών του ΟΤΕ, ενώ το αντίστοιχο διάστημα του 2008 δεν υπήρχαν έσοδα από αποκρατικοποιήσεις.

Χωρίς τις εισπράξεις αυτές το ταμειακό έλλειμμα θα ήταν μεγαλύτερο κατά 0,3% του ΑΕΠ (δηλαδή 10,2%). Το έλλειμμα του εννεαμήνου του 2009 έχει ήδη υπερβεί το ταμειακό έλλειμμα ολόκληρου του 2008 κατά 6,6 δισ. ευρώ.

Η τάση διεύρυνσης του ταμειακού ελλείμματος έναντι του αντίστοιχου μεγέθους του 2008 ήταν ορατή από την αρχή του τρέχοντος έτους και κάθε μήνα γινόταν εντονότερη. Ενώ τον Ιανουάριο του 2009 το ταμειακό έλλειμμα ήταν διευρυμένο κατά 0,5% του ΑΕΠ σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2008, στο εννεάμηνο η διεύρυνση έφθασε το 5% του ΑΕΠ (εννεάμηνο 2009, 9,9% του ΑΕΠ, εννεάμηνο 2008, 4,9% του ΑΕΠ).

Στον τομέα του ελλείμματος, έπειτα από μία περίοδο μείωσης έως το 2007, το 2008 λόγω του πολύ μεγάλου ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης ύψους 5,6% του ΑΕΠ η πτωτική τάση αναστράφηκε. Έτσι, ο λόγος του χρέους παρουσίασε σημαντική αύξηση 3,6% και διαμορφώθηκε στο 99,2% του ΑΕΠ.

Παράλληλα, η υποχώρηση το 2008 του ρυθμού ανάπτυξης στο 2% και η αύξηση των επιτοκίων δανεισμού του Δημοσίου στο 4,6% (έναντι 3,2% το 2005, 3,8% το 2006 και 4,4% το 2007) αύξησαν σημαντικά τη δυναμική του χρέους.

Από την αρχή του 2009 όλοι οι προσδιοριστικοί παράγοντες του λόγου χρέους προς ΑΕΠ συνέχισαν να εξελίσσονται με τέτοιο τρόπο που επιδεινώθηκε επιπλέον η δυναμική του χρέους.

Ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης θα είναι φέτος αρνητικός και, όπως συνάγεται από τη μέχρι τώρα πορεία των δημοσιονομικών μεγεθών, ότι το 2009 πιστεύεται πως θα προκύψει μεγάλο πρωτογενές έλλειμμα. Ήδη στο τέλος Ιουνίου του 2009 ο λόγος του χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ αυξήθηκε στο 111,5%, ενώ το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης διαμορφώθηκε στο 122% του εκτιμώμενου ετήσιου ΑΕΠ.

Η δυναμική της μελλοντικής εξέλιξης του δημόσιου χρέους, με βάση τις σημερινές τάσεις, είναι δυσμενής.

Οι προτάσεις της ΤτΕ για την αντιμετώπιση της κατάστασης είναι οι ακόλουθες επιγραμματικά:

Είναι αναγκαίο ένα αξιόπιστο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα με άξονα «φρένο στα ελλείμματα - επιτάχυνση στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» προκειμένου να επιτευχθεί η δημοσιονομική σταθεροποίηση και εξυγίανση με τρόπο που δεν θα παραβλάπτει αλλά αντίθετα θα τονώνει την αναπτυξιακή προοπτική της ελληνικής οικονομίας - τόσο άμεσα, για την ταχύτερη δυνατή έξοδο από την κρίση, όσο και μεσομακροπρόθεσμα, για τη διασφάλιση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, τον περιορισμό των κοινωνικών ανισοτήτων και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου.

Χρειάζεται να προσανατολιστούμε σε περισσότερο πολυδιάστατη έννοια της ανάπτυξης, που θα ενσωματώνει την προστασία του περιβάλλοντος και τη βελτίωση της κατανομής του εισοδήματος.

Μια δημόσια διοίκηση που λειτουργεί εύρυθμα είναι βασική προϋπόθεση για την αποτελεσματική εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων.


* Αναδημοσίευση από το 605ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 23 - 27 Οκτωβρίου 2009.

** Δείτε τους αναλυτικούς πίνακες με τις αποτιμήσεις και αποδόσεις των βασικών δεικτών στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ καθώς και τις εκτιμήσεις για τα οικονομικά στοιχεία και τις καθαρές δανειακές ανάγκες της κεντρικής κυβέρνησης στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".