Στον αυστηρότερο έλεγχο των τελευταίων ετών αναμένεται να υποβληθούν οι ισολογισμοί χρήσης 2008 των εισηγμένων εταιριών καθώς Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και ελεγκτικές εταιρίες πυκνώνουν τις επαφές τους προκειμένου να εξαλείψουν "γκρίζες" ζώνες στους ισολογισμούς.

Σε μαραθώνια συνάντηση, που διενεργήθηκε προχθές στα γραφεία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς υπό τον α΄ αντιπρόεδρο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς κ. Γ. Χαραλάμπους, και με τη συμμετοχή του ΣΟΕΛ και ελεγκτικών εταιριών, συζητήθηκαν πολλά εξαντλητικά θέματα, στα οποία πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση κατά τη διάρκεια των ελέγχων.

Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να αποσταλεί από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς στους ορκωτούς κατάσταση με θέματα που έχουν εντοπίσει οι υπηρεσίες της από τις λογιστικές γ΄ τριμήνου προκειμένου να υπάρξει η απαραίτητη έμφαση στους ελέγχους, ενώ συμφωνήθηκε να ζητηθεί από το υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών η επίσπευση των φορολογικών ελέγχων για τις εισηγμένες προκειμένου να μην υπάρχουν πλέον πάνω από μία ανέλεγκτες φορολογικά χρήσεις.

Εποπτική αρχή και ελεγκτές συζήτησαν όλο το εύρος των "γκρίζων ζωνών" που παρατηρούνται στις λογιστικές που επισκοπούνται ή ελέγχονται: από την αρχή της συνέχισης δραστηριότητας και τον σχηματισμό επαρκών προβλέψεων (φορολογικών και άλλων) και θέματα αποτιμήσεων εταιριών ή ακινήτων ως τεχνικά θέματα (π.χ. πότε ξεκινά η ισχύς μιας εξαγοράς, άυλα στοιχεία που κακώς συνυπολογίζονται στην υπεραξία κ.ά.).

---Επίσπευση φορολογικών ελέγχων

Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και οι ορκωτοί συμφώνησαν να αιτηθούν από κοινού στο υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών την επίσπευση των φορολογικών ελέγχων στις εισηγμένες ώστε να μην εμφανίζονται φαινόμενα ανέλεγκτων χρήσεων που φτάνουν στην 5ετία. Οι δύο πλευρές θα ζητήσουν από το υπουργείο οι έλεγχοι απελθούσας χρήσης να διενεργούνται εντός της τρέχουσας ώστε να περιοριστούν οι ανέλεγκτες στη μία χρήση.

Οι ανέλεγκτες χρήσεις, σε συνδυασμό με τον μη σχηματισμό επαρκών προβλέψεων από κάποιες εισηγμένων, οδηγεί σε φαινόμενα να κατευθύνονται και τα κέρδη μιας ολόκληρης χρήσης (!) για να πληρωθούν φόροι προηγούμενων μαζί με τα πρόστιμα που τους συνοδεύουν. Πρακτική που πλήττει τους υφιστάμενους μετόχους για βάρη τα οποία δεν τους αναλογούν, όπως χαρακτηριστικά σχολιάζει στέλεχος της Ε.Κ.

Από την άλλη, οι εφορίες παρότι σε αρκετές περιπτώσεις ενοχλούνται επανειλημμένα από τις ίδιες τις εισηγμένες δεν προχωρούν σε έλεγχο ανέλεγκτων χρήσεων, ενώ κατά τη διάρκεια των ελέγχων συχνά η σχηματισθείσα πρόβλεψη εκλαμβάνεται από τον εφοριακό ως ομολογία φοροδιαφυγής!

---Τέστ αντοχής για βιωσιμότητα

Η Ε.Κ. διατύπωσε τον προβληματισμό της και για την απουσία ικανοποιητικών προβλέψεων για πάγια στοιχεία οι οποίες αν διενεργούνταν θα οδηγούσαν σε εφαρμογή άρθρων του 2190 (αναγκαιότητα αυξήσεων) ή θα έγειραν και θέμα βιωσιμότητας.

Προβλήματα άμεσης ρευστότητας, ανταγωνιστικότητας ή πρόβλημα κλάδου - αγοράς στον οποίο δραστηριοποιούνται οι ελεγχόμενες επιχειρήσεις θα πρέπει να αξιολογούνται και να διατυπώνεται η αξιολόγηση του ελεγκτή ως προς τη συνέχιση της λειτουργίας της εταιρίας.

Σημειώνεται ότι προς το παρόν οι ελεγκτές έχουν κάνει περιορισμένη χρήση της παραπάνω δυνατότητας αξιολόγησης και μάλιστα με μοναδικό κριτήριο προβλήματα άμεσης ρευστότητας ή κινδύνου να καταστούν ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις. Παρ' όλα αυτά, στο 9μηνο οι λογιστικές καταστάσεις εταιριών όπως η Altec επισκοπήθηκαν από ορκωτό ο οποίος έθεσε θέμα βιωσιμότητας της εισηγμένης

Οι ελεγκτές αναμένεται να δείξουν ιδιαίτερη προσοχή στην αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των επιχειρήσεων. Επισήμανση περίπου αυτονόητη λόγω της κρίσης η οποία έχει εκτινάξει το κόστος εξυπηρέτησης δανεισμού και έχει επιδεινώσει τους έτσι και αλλιώς κακούς χρόνους πληρωμής των ελληνικών επιχειρήσεων.

Μέσα άλλωστε σε μερικούς μήνες "έσκασαν" κανόνια από εταιρίες όπως Altec Telecoms, Betanet, Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες, ΔΙΕΚΑΤ.

Οι περισσότερες από αυτές στους ισολογισμούς χρήσης 2007 δεν είχαν καν αναφορά (έμφασης) για κίνδυνο άμεσης ρευστότητας. Υπήρξαν δε περιπτώσεις όπως Altec και Betanet οι οποίες με το που κατέθεσαν αιτήσεις πτώχευσης οι ίδιες (Betanet) ή θυγατρικές τους (Altec Telecoms) προχώρησαν σε απομειώσεις ενεργητικού για ανείσπρακτες επί χρόνια απαιτήσεις.

Προσοχή αναμένεται να δοθεί και στους ελέγχους εισπραξιμότητας και αποτίμησης των απαιτήσεων και των λοιπών χρηματοοικονομικών στοιχείων των εταιριών. Οι διαδοχικές καταρρεύσεις εταιριών πληροφορικής (Ηπειρωτική, Έμφασις) την τριετία 2002-04 κατέδειξαν τεράστιες τρύπες εικονικών τιμολογίων, ενώ και για την ΕΛΛΙΧΘ κυκλοφορούν πληροφορίες για προβλήματα με εικονικά τιμολόγια.

---Προσοχή στις αποτιμήσεις εταιριών και ακινήτων

Ως προς το σημαντικό θέμα της αποτίμησης εταιριών και ακινήτων, οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες γίνονται αποδεκτές εκτιμήσεις τρίτων με κραυγαλέα υψηλές αποτιμήσεις. Στους ισολογισμούς του 2008 οι ορκωτοί θα είναι αυστηροί στον έλεγχο του ονόματος και της παραδοχής του τρίτου εκτιμητή που διενεργεί την αποτίμηση αξίας εταιριών (θυγατρικών ή συμμετοχών) και ακινήτων των εισηγμένων καθώς και των βασικών παραδοχών που χρησιμοποιήθηκαν στην εκτίμηση.

Αν δεν συμφωνούν θα ζητούν, όπως προβλέπεται, αποτίμηση από άλλο οίκο ή καταληκτικά από οίκο που θα ορίσουν οι ίδιοι.

Αναφορικά με τις αναταξινομήσεις χρεογράφων με χρήση του τροποποιημένου 39, η Ε.Κ. συνέστησε στους ορκωτούς να εξασφαλίζουν ότι παρέχεται η απαιτούμενη πληροφόρηση για τους επενδυτές και αν όχι να το επισημαίνουν στις παρατηρήσεις τους.

Σύμφωνα με τις επιταγές της CESR, θα πρέπει να δηλώνεται από τις εταιρίες η ομάδα των προϊόντων όπου μεταφέρεται η αξία τους και η επίπτωση στην καθαρή θέση ή στα αποτελέσματά τους αν δεν είχαν επαναταξινομηθεί.

Η Ε.Κ. πάντως θεωρεί ότι οι ελληνικές τράπεζες και δευτερευόντως οι υπόλοιπες επιχειρήσεις δεν έκαναν στο γ΄ τρίμηνο κατάχρηση της δυνατότητας επαναταξινόμησης που παρείχε η τροποποίηση του ΔΛΠ 39, καθώς το εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν είχε και μεγάλη έκθεση σε τοξικά προϊόντα.