Βαρύ πλήγμα στην αξιοπιστία της χώρας αλλά και του τραπεζικού συστήματος φαίνεται να επιφέρουν οι χειρισμοί που έγιναν σε σχέση με το πακέτο στήριξης, με υπαιτιότητα και της κυβέρνησης η οποία αδυνατεί να επικεντρωθεί στο φλέγον θέμα, έχοντας να αντιμετωπίσει τα δικά της πολιτικά προβλήματα.

Κι αν στην Ελλάδα δεν έχουμε "τοξικά" ομόλογα, φαίνεται ότι δημιουργούμε το δικό μας μίγμα "τοξικής" αν-αξιοπιστίας, με ενέργειες και παραλείψεις παραγόντων και κυβέρνησης, που μοιάζουν εκτός τόπου και χρόνου, μεσούσης της πιο σοβαρής κρίσης των τελευταίων 80 ετών. 

Σήμερα ολόκληρη η χρηματιστηριακή αγορά βρίσκεται κάτω από μπαράζ  ξένων πωλήσεων που πραγματοποιούνται σχεδόν αδιακρίτως και οι οποίες δείχνουν ότι οι επενδυτές του εξωτερικού πωλούν τράπεζες αλλά και "χώρα", αφού τα ίδια συμβαίνουν και στα λοιπά blue chips της αγοράς.

Το γεγονός ότι αφέθηκε να δημιουργηθεί η αίσθηση πως όλες ανεξαιρέτως οι μεγάλες τράπεζες έχουν ανάγκη την κρατική στήριξη φαίνεται να λειτουργεί τελικά σαν μπούμερανγκ, με τους ξένους να δυσπιστούν πλέον ανοιχτά για το τι συμβαίνει στη χώρα μας και στο τραπεζικό της σύστημα.

Πώς είναι δυνατόν το σύστημα να είναι ισχυρό και από την άλλη να μην υπάρχει καμία ελληνική τράπεζα που να δηλώνει ευθαρσώς ότι δεν έχει ανάγκη κρατικής ενίσχυσης;

Αυτό είναι το ερώτημά τους, ενώ το αποτέλεσμα είναι να βάλλονται όλες ανεξαιρέτως και η Εθνική Τράπεζα (ο θεωρούμενος ισχυρός κρίκος, λόγω μεγέθους καταθετικής βάσης και άλλων παραγόντων) να παρουσιάζει το τελευταίο διάστημα ακόμη μεγαλύτερα ποσοστά πτώσης.

Γιατί οι ελληνικές τράπεζες, παρότι είναι πλέον πασιφανές ότι η κρίση είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, αποφεύγουν να ανοίξουν τα χαρτιά τους και να ενημερώσουν η κάθε μία ποια είναι η κατάστασή τους και σε ποιον βαθμό σκοπεύουν ή δεν σκοπεύουν να κάνουν χρήση συγκεκριμένων μέτρων;

Τουλάχιστον, όσοι είναι ισχυροί οφείλουν να δώσουν προς τα έξω την εικόνα τους ώστε να μην πιέζονται από τη φημολογία και τις εντυπώσεις που εύκολα δημιουργούνται και δύσκολα αντιμετωπίζονται στη συγκεκριμένη περίοδο.

Στην πράξη, όσα χαρακτηρίζουν το ελληνικό σχέδιο στήριξης, από την "αναλογικότητά" του επί τη βάσει των μεριδίων αγοράς στις χορηγήσεις έως το πλούσιο παρασκήνιο και τις παλινωδίες των τελευταίων ημερών για το ποιοι θα συμμετάσχουν κ.λπ. (θέματα που κατέγραψε αναλυτικά το Euro2day.gr) δεν πέρασαν απαρατήρητα από τους ξένους, οδηγώντας πολλούς εξ αυτών στο συμπέρασμα ότι «παίζεται παιχνίδι».

Κι αυτό σε μια περίοδο που οι ίδιοι οι ξένοι επενδυτές και αναλυτές υποχρεώνονται από τις περιστάσεις να δώσουν τεράστια σημασία σε θέματα διαφάνειας και να εμφανίζονται «σκληροί» στις επιλογές τους, μετά τα όσα έχουν συμβεί.

Κάτι που φαίνεται στα καθ' ημάς και από τη στροφή 180 μοιρών που παρουσιάζουν οι διατυπώσεις τους σε αναλύσεις για τις ελληνικές εταιρίες.

Το ότι οι παράγοντες της χώρας μας εμφανίζονται να αντιμετωπίζουν με ελαφρότητα μια εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση προκύπτει και από συγκεκριμένα περιστατικά.

-Ο ίδιος ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γιώργος Προβόπουλος, μιλώντας ενώπιον της Βουλής ανέφερε ότι αργά ή γρήγορα όλες οι ελληνικές τράπεζες θα κάνουν χρήση των μέτρων στήριξης της κυβέρνησης. Μια δήλωση με βαρύνουσα -κι επικίνδυνη- σημασία καθώς ακόμη και σε χώρες που έχουν πληγεί σοβαρότατα από την κρίση (όπως η Μεγ. Βρετανία και η Γερμανία) υπάρχουν τράπεζες που ΔΕΝ έχουν κάνει χρήση μέτρων κρατικής στήριξης.

-Ασήμαντη επιφανειακά, αλλά ενδεικτική μιας κατάστασης που επικρατεί στην Ελλάδα είναι και η περίπτωση της Proton Bank. Μέτοχοι της τελευταίας (που αποτελούσαν και τη διοικητική της ομάδα) εμφανίστηκαν να μεταβιβάζουν τις μετοχές τους "κοψοχρονιά" στην Τράπεζα Πειραιώς, σε μια τιμή κατά πολύ χαμηλότερη (σχεδόν κατά 2/3) από εκείνη στην οποία είχαν πολύ πρόσφατα αγοράσει οι ίδιοι, μεγάλο πακέτο μετοχών.

Κι αυτό ενώ από την προηγουμένη ημέρα είχε γίνει γνωστό ότι ετοιμάζονται πακέτα στήριξης των τραπεζών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.

Η ανακοίνωση, δε, έγινε μόλις 1 - 2 μέρες πριν από την επίσημη εξαγγελία του ελληνικού πακέτου, συνοδεύτηκε, δε, και από πρόθεση συγχώνευσης της Proton με την Πειραιώς, στο πλαίσιο ανταλλαγής μετοχών.

Μόλις σήμερα, όμως, έγινε γνωστό ότι η συμφωνία ματαιώνεται και η Proton θα επιδιώξει να συμμετάσχει στο κρατικό πακέτο στήριξης!

Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι σημαντικότατα.

Ποιοι και γιατί πίεσαν τότε τους μετόχους να δώσουν όσο-όσο τις μετοχές τους; Τι μεσολάβησε και τώρα μπορούν να κάνουν πίσω στην εξαιρετικά σοβαρή αυτή απόφαση - και να… αναμείνουν τη λήψη του κρατικού πακέτου;

Ποιος θα τα εξηγήσει όλα αυτά σε Έλληνες και ξένους επενδυτές που παρακολουθούν τα τεκταινόμενα; Ποια είναι η θέση σε όλα αυτά της αρμόδιας εποπτικής αρχής, δηλαδή της Τράπεζας της Ελλάδος;

Είχαμε έγκαιρα επισημάνει ότι η προσπάθεια ορισμένων τραπεζιτών να μην εκτεθούν τα δικά τους ιδρύματα λαμβάνοντας κρατική βοήθεια, ενώ άλλα δεν θα έκαναν χρήση, μπορούσε να εξελιχθεί σε μπούμερανγκ, με τη λογική ότι αν όλες οι τράπεζες σπεύδουν να κάνουν χρήση, τότε καμία δεν είναι αρκετά ισχυρή.

Μπορεί οι πιέσεις των τραπεζιτών αυτών να απέδωσαν -οι πληροφορίες ότι τουλάχιστον η ΕΤΕ δεν έχει ανάγκη να κάνει χρήση του πακέτου, επιμένουν, επίσημα όμως εμφανίζεται να συμπλέει με τις άλλες- και το αποτέλεσμα φαίνεται να είναι απλώς η γενίκευση των πιέσεων σε όλο το εύρος του κλάδου.

Πώς εξηγείται άραγε το γεγονός ότι στην Ευρώπη εκείνοι που μπορούν να μην κάνουν χρήση κρατικών ενισχύσεων (η Barclays, η Deutsche Βank, η Credit Suisse αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα) την αποφεύγουν;

Εξαιρετικά επικίνδυνη συγκυρία

"Σε αυτή τη συγκυρία", αναφέρει παράγοντας της αγοράς, που επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία του, "είναι ζωτικό να κατανοήσουμε ότι το παγκόσμιο σύστημα λειτουργεί με υπέρμετρη διάθεση αποφυγής του ρίσκου και με υπέρμετρη αυστηρότητα, θα λέγαμε. Όλοι επιζητούν ασφάλεια και αξιοπιστία στις αξίες που αγοράζουν, ή έστω δεν πουλάνε. Οι αδύναμοι ή όσοι εμφανίζονται αδύναμοι, είτε πρόκειται για εταιρίες, είτε για χώρες, κινδυνεύουν να τσακιστούν.

Είναι η αντίστροφη εικόνα μιας έντονα ανοδικής αγοράς, όπου πολλά συγχωρούνται και παραβλέπονται μέσα στη γενική αισιοδοξία. Τώρα δεν συγχωρείται τίποτα. Ακόμη και υπόνοιες αδυναμίας, προχειρότητας, έλλειψης επαγγελματισμού είτε και διαφάνειας τιμωρούνται αλύπητα.

Θα ήταν δε αφελές να υποθέτουμε ότι ακόμη και η δυσμενής θέση στην οποία βρίσκεται εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα η κυβέρνηση( με επίκεντρο την υπόθεση Βατοπεδίου αλλά και όσα έχουν προηγηθεί) περνά απαρατήρητη από τη διεθνή επενδυτική κοινότητα και δεν συσχετίζεται με τη δυνατότητά της να αντεπεξέλθει στις επιδράσεις της διεθνούς κρίσης".

Κάποιοι θα αναφερθούν στις γενικευμένες πιέσεις που παρουσιάζονται σήμερα στις αγορές. Η Σοφοκλέους όμως κάνει… πρωταθλητισμό στην πτώση, ενώ για παράδειγμα η Αυστρία (που έχει επίσης μεγάλη έκθεση στις ευρωπαϊκές αναδυόμενες) πέφτει σε αισθητά μικρότερο ποσοστό.

Σαφώς το ότι είμαστε μικρή χώρα δεν βοηθάει, ούτε το ότι υπάρχουν πολλά hedge funds που αποεπενδύονται και η αγορά μας είναι ρηχή από αγοραστές. Δεν αρκούν όμως αυτά για να δικαιολογήσουν την εικόνα των τελευταίων συνεδριάσεων.

Ο κίνδυνος των αποτιμήσεων

Στους λοιπούς κινδύνους της κρίσης έρχεται πλέον να προστεθεί ο κίνδυνος των ίδιων των αποτιμήσεων. Τα ποσοστά πτώσης των ελληνικών τραπεζών από την αρχή του έτους, σύμφωνα με τον κλαδικό δείκτη, βρίσκονται ήδη στο… 67%.

Ποσοστό που μπορεί να μην ακούγεται τόσο βαρύ, κατόπιν όσων έχουν συμβεί στις ξένες αγορές, πλην όμως σημαίνει ότι δεν απέχουμε πολύ από όρια πέραν των οποίων η ίδια η πτώση των τιμών των μετοχών τους συνιστά απειλή για τις τράπεζές μας.

Κάτι τέτοιο έχει ήδη συμβεί σε χώρες του εξωτερικού και δεν πρέπει να μας διαφεύγει.

Ας αναλάβει, λοιπόν, η κάθε πλευρά τις ευθύνες της όσο είναι καιρός, διότι η πρακτική της συλλογικής ευθύνης και των παρασκηνιακών πιέσεων "να φαίνονται όλοι ίδιοι" στον τραπεζικό χώρο δεν φαίνεται να φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Το αντίθετο.