Πώς θα αντιμετωπίσουμε την έξαρση παιδικών ιώσεων

Πρόσφατη μελέτη δίνει μια επιστημονική εξήγηση για τον λόγο που νοσούμε συχνότερα τον χειμώνα από αναπνευστικές ιώσεις. Αυτή συνδέεται από τους ερευνητές με τη θερμοκρασία της μύτης, το κύριο σημείο εισόδου των παθογόνων του αναπνευστικού. Διαπίστωσαν ότι μια μείωση της θερμοκρασίας στα ρουθούνια κατά μόλις 5 βαθμούς Κελσίου είναι ικανή να καταστρέψει ως και το ήμισυ της τοπικής ανοσίας, που είναι στοιχείο της πρωτοπαθούς άμυνας του οργανισμού. Πρόκειται για τα εξωκυττάρια κυστίδια της ρινικής κοιλότητας, που λειτουργούν ως δολώματα, για να προσκολληθεί ο ιός πάνω τους αντί για τα κύτταρα και να αποβληθούν στη συνέχεια μέσω της βλέννας.

«Μπορεί να μη γνωρίζαμε αυτούς τους μηχανισμούς αμύνης, αλλά ο κόσμος φρόντιζε να ‘κουκουλώνεται’ τον χειμώνα και να σκεπάζει και τη μύτη του. Ήταν ένας τρόπος άμυνας βγαλμένος από την πράξη της ζωής. Τώρα γνωρίζουμε και το θεωρητικό υπόβαθρο», σχολιάζει σε άρθρο του ο παιδίατρος-λοιμωξιολόγος και επί χρόνια διευθυντής της Παιδιατρικής Κλινικής του Νοσοκομείου Ειδικών Παθήσεων (Λοιμωδών) της Θεσσαλονίκης, Ιωάννης Καβαλιώτης.

Μιλώντας στο iatronet.gr απαντά στο ερώτημα αν το συγκεκριμένο εύρημα ερμηνεύει εν μέρει την «εξαφάνιση» της γρίπης και του RSV στα χρόνια της πανδημίας, λόγω της χρήσης μάσκας. Ο ίδιος αποκωδικοποιεί τη φετινή έξαρση αναπνευστικών ιώσεων, την οποία χαρακτηρίζει ως αναμενόμενη. Συνιστά ψυχραιμία και δίνει πρακτικές συμβουλές στους γονείς.

Μάσκες, κορωνοϊός και άλλοι ιοί

Μήπως η μάσκα, εκτός από τον ρόλο της στην αποφυγή μετάδοσης των ιών μέσω σταγονιδίων, κράτησε και τη μύτη μας ζεστή; «Στο πολύ κρύο, συνηθίζουμε να τυλίγουμε ένα κασκόλ γύρω από το πρόσωπο, προστατεύοντας και τη μύτη. Η μάσκα κρατάει μια θερμοκρασία, αλλά δεν ξέρω αν αρκεί για να ζεστάνει το ίδιο καλά», απαντά ο κ. Καβαλιώτης και διατυπώνει την πλήρη αντίθεσή του με την πρόσφατη πρόταση της Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων για επαναφορά της μάσκας στα σχολεία. «Ας πούμε πως βάζουμε τις μάσκες φέτος στα παιδιά και ανακόπτουμε αυτό το κύμα. Του χρόνου θα έχουμε πάλι το ίδιο. Απλώς θα μεταθέσουμε το πρόβλημα για τον επόμενο χρόνο», τονίζει.

Χαρακτηρίζει ως αναμενόμενη την έξαρση των παιδικών ιώσεων τον φετινό χειμώνα, καθώς λόγω των περιοριστικών μέτρων, τα παιδιά δεν εκτέθηκαν σε ιούς και μικρόβια τα προηγούμενα δύο χρόνια. «Ο άνθρωπος από τη στιγμή που γεννιέται, έρχεται σε επαφή με τα μικρόβια και δημιουργεί μέσα του ένα μικροβίωμα, το οποίο γυμνάζει το ανοσιακό σύστημα, το εξελίσσει, το αυξάνει και το ενδυναμώνει. Αυτό δεν έγινε στα χρόνια της πανδημίας και το αποτέλεσμα είναι το ισχυρό κύμα γρίπης που ξέσπασε φέτος», σημειώνει.

Λειτουργεί το εμβόλιο

Ο κ. Καβαλιώτης συνιστά ψυχραιμία για την αντιμετώπιση της έξαρσης γρίπης και αναπνευστικού συγκυτιακού ιού (RSV), ενώ εκτιμά πως δεν θα υπάρξει πρόβλημα από συλλοιμώξεις. «Είχαμε και παλιά συννόσηση από δύο ιούς ή δύο βακτήρια. Οι υποδοχείς των κυττάρων του οργανισμού αναλαμβάνουν τον ένα ιό, ο άλλος δεν θα έχει το ίδιο βαριά ή βαρύτερη εξέλιξη από το αν θα ήταν μόνος του. Αυτά είναι εικασίες, δεν πιστεύω ότι στον βαθμό που θα συνυπάρξουν, θα έχουμε κάτι βαρύτερο».

Ο γιατρός παρατηρεί με ικανοποίηση πως το φετινό εμβόλιο κατά της γρίπης περιέχει τα στελέχη που κυκλοφορούν και εκτιμά πως θα είναι πολύ περισσότερο αποτελεσματικό σε σχέση με προηγούμενες χρονιές. «Τα πρώτα στοιχεία την άνοιξη φέτος, όταν είχαμε ακόμα πλήρη εικόνα, έδειχναν αποτελεσματικότητα μόνο 17% για το εμβόλιο που εφαρμόστηκε πέρυσι τέτοιο καιρό. Πολύ χαμηλό ποσοστό, πιστεύω πως φέτος θα είμαστε πολύ ψηλότερα», λέει και συμπληρώνει πως δεν συμμερίζεται τις απόψεις για την ανάγκη μαζικότερου εμβολιασμού. «Όπως κάνω επί χρόνια, συνιστώ και φέτος αυτό που λέει το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών: εμβολιασμός στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Ξέρουν οι παιδίατροι ποιες είναι αυτές, κυρίως αφορούν χρόνια νοσήματα».

Ο κ. Καβαλιώτης χαρακτηρίζει τον SARS-CoV-2 ως ενδημικό πλέον ιό, με πολύ χαμηλή επίπτωση στον παιδικό πληθυσμό. Αναφορικά με τον RSV, κάνει λόγο για έναν ιό που τον γνωρίζουμε καλά, καθώς κυκλοφορεί πολλά χρόνια και δεν πρέπει να προκαλεί ανησυχία, ενώ για τον στρεπτόκοκκο υποστηρίζει πως δεν μπορεί να προκαλέσει επιδημία. «Είναι ένα κοινό μικρόβιο που αντιμετωπίζουν όλα τα παιδιά και κάνει απλές λοιμώξεις όπως αμυγδαλίτιδες, ωτίτιδες, οστρακιά. Κάποιες φορές κάνει και διεισδυτικές, μπαίνει στο αίμα, πιάνει τα όργανα, κάνει σηψαιμίες και μπορεί να είναι θανατηφόρες. Γενικά δεν προκαλεί φόβο», σημειώνει και προσθέτει: «Τώρα γιατί φέτος φαίνεται να προκαλεί περισσότερες τέτοιες λοιμώξεις από ανάλογες περιόδους άλλων ετών είναι κάτι που πρέπει να διερευνηθεί. Αλλά δεν είναι το μικρόβιο που θα μας δώσει συναγερμό ότι επίκειται άλλη μια επιδημία ή άλλη μια πανδημία. Αντιμετωπίζεται με απλούστατα, παλιά και καλά αντιβιοτικά».

Μην ξεχνάμε τα κλασικά εμβόλια

Ο παιδολοιμωξιολόγος επισημαίνει τον κίνδυνο ανάδυσης επιδημιών από ασθένειες που έχουν αντιμετωπιστεί με τα εμβόλια και καλεί τους γονείς να μην αμελούν τον βασικό εμβολιασμό. «Όλο αυτό το κλίμα με τα εμβόλια για την Covid έχει δημιουργήσει έναν γενικότερο φόβο και κάποια παιδιά έχουν μείνει πίσω στα κλασικά εμβόλια. Ήδη ακούμε για μικρές επιδημίες ιλαράς σε κάποιες χώρες. Πρέπει οι γονείς να ενημερώσουν τα βιβλιάρια, να δουν τι λείπει και να εμβολιάσουν τα παιδιά τους», επισημαίνει.

Καταλήγοντας, υπογραμμίζει ότι η καλή υγιεινή και το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών αποτελεί το σημαντικότερο μέσο ατομικής προστασίας από τους ιούς. Σε συνδυασμό με τον αερισμό σχολικών αιθουσών και σπιτιών, αλλά και την ενίσχυση του ανοσοποιητικού μέσα από τη σωστή διατροφή, θα αντιμετωπιστεί το κύμα των εποχικών ιώσεων. «Θα ταλαιπωρηθούν τα παιδιά, δεν θα πάνε στο σχολείο για κάποιες μέρες, θα πιεστεί λίγο το σύστημα, αλλά θα τις περάσουμε».