Παρουσιάστηκε σήμερα από τους αρμόδιους υπουργούς, Θ. Ρουσόπουλο, Π. Παυλόπουλο και Αν. Παπαληγούρα και κατατίθεται τη Δευτέρα στο κοινοβούλιο το σχέδιο νόμου για το ”Βασικό Μέτοχο”.

Τα βασικότερα σημεία του νομοσχεδίου, που εγκρίθηκε το πρωί από την κυβερνητική επιτροπή, αφορούν:

* Τη μείωση σε 1% από 5% του ποσοστού σε εταιρία ώστε να θεωρηθεί κάποιος βασικός μέτοχος

* Τον αποκλεισμό συμμετοχής off shore εταιριών εκτός Ε.Ε. σε MME

* Την απαγόρευση συμμετοχής σε ΜΜΕ προσώπου που έχει μέχρι και σε τρίτου βαθμού συγγένεια με προμηθευτή του δημοσίου ακόμα και αν αποδεικνύει την οικονομική του αυτοτέλεια.

* Την ονομαστικοποίηση των μετοχών όλων των φυσικών προσώπων

Εξάλλου, ο νέος νόμος προβλέπει ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του ΕΣΡ, ενώ αξίζει να υπογραμμίσθει η δυνατότητα του Ελεγκτικού Συνεδρίου να προχωρά σε προληπτικό έλεγχο για συμβάσεις το ύψος των οποίων υπερβαίνει το 1 εκατ. ευρώ.

Σημειώνεται ότι η μεταβατική περίοδος, για την ευθυγράμμιση των εταιριών με το νέο νόμο θα είναι 4 μήνες.

Το νομοσχέδιο, είπε ο κ. Ρουσόπουλος, εκπληρώνει μια πολιτική δέσμευση της κυβέρνησης, αλλά και μια συνταγματική επιταγή σημειώνοντας ότι ο στόχος του είναι πολύ μεγάλης σημασίας για τη δημοκρατία, την ισονομία, τη διασφάλιση της πολυφωνίας και την καταπολέμηση της διαπλοκής.

Διασφαλίζουν, υπογράμμισε ο κ. Ρουσόπουλος, ότι οι επιχειρήσεις μέσων ενημέρωσης δεν θα χρησιμοποιούνται ως πολιορκητικοί κριοί για την απόσπαση ανταλλαγμάτων από την κρατική μηχανή σε βάρος των συμφερόντων των πολιτών.

Ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος τόνισε ότι στον προηγούμενο νόμο υπήρχαν κενά που επέτρεπαν να υπάρχει όσμωση μεταξύ ΜΜΕ και εταιριών που έπαιρναν δημόσιες συμβάσεις και πως με το νέο νόμο παίρνουν σάρκα και οστά οι επιταγές του Συντάγματος.

Ο κ. Παυλόπουλος είπε ότι ενδεχομένως να ακουστούν απόψεις ότι οι διατάξεις περιορίζουν τη δήθεν ελεύθερη δραστηριότητα διαφόρων νομικών προσώπων, αλλά υπογράμμισε ότι το νομοσχέδιο επιβάλλει κανόνες ελέγχου, επιτρέπει στον καθένα να ασκεί τη δραστηριότητά του με βάση τους κανόνες γιατί η επιχειρηματική ελευθερία δεν μπορεί να είναι ανεξέλεγκτη.

Αναλυτικότερα, τα κύρια σημεία του νομοσχεδίου, όπως τα παρουσίασε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Αν. Παπαληγούρας, είναι τα εξής:

* Ως βασικός μέτοχος νοείται:

(α) Σε κάθε περίπτωση, όποιος έχει τουλάχιστον 1% του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης.

(β) Όποιος, ανεξαρτήτως ποσοστού, (i) κατατάσσεται, λόγω συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο ή επειδή ασκεί δικαιώματα ψήφου, μεταξύ των 10 μεγαλυτέρων μετόχων της επιχείρησης, είτε (ii) έχει το δικαίωμα να διορίζει ή να ανακαλεί μέλος του ΔΣ, είτε (iii) καταρτίζει συμβάσεις με την επιχείρηση που αποφέρουν οικονομικά έσοδα σε αυτήν πέραν του 1/10 ακαθαρίστων εσόδων της κατά την τελευταία διαχειριστική χρήση.

(γ) Στην περίπτωση έμμεσης συμμετοχής σε επιχείρηση ΜΜΕ, όποιος είναι κύριος τόσων μετοχών ή διαθέτει τόσα δικαιώματα ψήφου στα νομικά πρόσωπα που μετέχουν στην επιχείρηση αυτή, ώστε αν συνυπολογισθούν και αναχθούν σε αριθμό μετοχών ή δικαιωμάτων ψήφου στην επιχείρηση ΜΜΕ να αντιστοιχούν σε ποσοστό τουλάχιστον 1% του συνολικού μετοχικού κεφαλαίου ή του συνόλου των δικαιωμάτων ψήφου στη Γενική Συνέλευση αυτής (Άρθρο 2).

* Ως διευθυντικά στελέχη ορίζονται όσοι ασκούν εκτελεστικές αρμοδιότητες, που επηρεάζουν ουσιωδώς τους σκοπούς ή τη λειτουργία της επιχείρησης (Άρθρο 2).

* Ως παρένθετα πρόσωπα θεωρούνται οι σύζυγοι και οι συγγενείς σε ευθεία γραμμή απεριορίστως και εκ πλαγίου μέχρι τρίτου βαθμού, χωρίς να είναι δυνατή πλέον η επίκληση της οικονομικής αυτοτέλειας. Επίσης, παρένθετα πρόσωπα θεωρούνται τα οικονομικά εξαρτημένα άτομα ή εταιρείες, καθώς και τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που ενεργούν, βάσει γενικής ή ειδικής συμφωνίας για λογαριασμό ή καθ’ υπόδειξη ή εντολή. (Άρθρο 2).

* Στις ασυμβίβαστες ιδιότητες που προβλέπει το Σύνταγμα προστίθεται και η ιδιότητα του εταίρου των μετόχων ή εταίρων της επιχείρησης ΜΜΕ ή των επιχειρήσεων που καταρτίζουν δημόσιες συμβάσεις ή των νομικών προσώπων που μετέχουν σε αυτές, προκειμένου η ονομαστικοποίηση των μετοχών τους να φτάσει μέχρι φυσικού προσώπου (Άρθρο 3).

* Απαγορεύεται στις επιχειρήσεις ΜΜΕ να συνάπτουν δημόσιες συμβάσεις έργων, υπηρεσιών και προμήθειας αγαθών. Προκειμένου να διασφαλιστεί η εφαρμογή του σκοπού της διάταξης, εισάγεται η συνακόλουθη απαγόρευση σύναψης δημοσίων συμβάσεων από επιχειρήσεις, στις οποίες μετέχουν εταίροι ή βασικοί μέτοχοι ή μέλη οργάνων διοίκησης ή διευθυντικά στελέχη επιχειρήσεων ΜΜΕ. Απαγορεύεται επίσης η σύναψη δημοσίων συμβάσεων από τις εξωχώριες εταιρείες που δρουν στους γνωστούς ”φορολογικούς παραδείσους”. (Άρθρο 4)

* Στις επιχειρήσεις ΜΜΕ προστίθενται και οι επιχειρήσεις διανομής Τύπου (Άρθρο 2).

* Ο έλεγχος των ασυμβιβάστων ιδιοτήτων και των απαγορεύσεων του νόμου αυτού ασκείται από το ΕΣΡ. Για το σκοπό αυτό, πριν από τη συμμετοχή υποψηφίου σε διαγωνιστική διαδικασία για τη σύναψη δημόσιας σύμβασης, κατατίθεται ως προϋπόθεση συμμετοχής του υπεύθυνη δήλωση του υποψηφίου στο ΕΣΡ. Η δήλωση αυτή ελέγχεται πριν από την υπογραφή της δημόσιας σύμβασης, με κατάθεση όλων των δικαιολογητικών του υποψηφίου, που αποδεικνύουν ότι από την ημερομηνία κατάθεσης υπευθύνου δηλώσεως μέχρι την υπογραφή της σύμβασης δεν έχει επέλθει μεταβολή της επιχείρησης που να εμπίπτει στις ασυμβίβαστες ιδιότητες και τις απαγορεύσεις του νόμου αυτού. Θεσπίζεται έλεγχος από το ΕΣΡ και καθ` όλη τη διάρκεια εκτέλεσης της σύμβασης (Άρθρο 5).

* Το ΕΣΡ τηρεί, πέραν του μητρώου των επιχειρήσεων ΜΜΕ, και μητρώο των επιχειρήσεων που αναλαμβάνουν δημόσιες συμβάσεις. Κατά την άσκηση των ελεγκτικών του αρμοδιοτήτων, το ΕΣΡ μπορεί να ζητήσει τη συνδρομή της Επιτροπής Ανταγωνισμού και της Υπηρεσίας Ειδικών Ελέγχων (πρώην ΣΔΟΕ). Δηλαδή μπορεί να διενεργεί αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν καταγγελίας οποιουσδήποτε ελέγχους (Άρθρο 6).

* Το ΕΣΡ εκδίδει το σχετικό πιστοποιητικό διαφάνειας εντός αποκλειστικής προθεσμίας 30 ημερών από την υποβολή του αιτήματος (Άρθρο 7).

- Κυρώσεις:

Εάν δεν τηρηθεί η διαδικασία εκδόσεως του πιστοποιητικού διαφάνειας και υπογραφεί η σύμβαση, αυτή θεωρείται άκυρη. Εάν δεν δοθεί το πιστοποιητικό διαφάνειας δεν υπογράφεται η σύμβαση.

Επιβάλλονται από το ΕΣΡ αυστηρότερες κυρώσεις και υποχρέωση εκποίησης των μετοχών σε όποιον έχει τις ασυμβίβαστες ιδιότητες (είτε στις επιχειρήσεις ανάληψης δημοσίων συμβάσεων, είτε στις επιχειρήσεις ΜΜΕ) (Άρθρο 8).

- Ονομαστικοποίηση μετοχών:

ι) Επιβάλλεται ονομαστικοποίηση μετοχών μέχρι φυσικού προσώπου στις επιχειρήσεις ΜΜΕ.

ιι) Επιβάλλεται ονομαστικοποίηση μέχρι φυσικού προσώπου των επιχειρήσεων, ημεδαπών και αλλοδαπών, που συμμετέχουν σε διαγωνιστικές διαδικασίες ανάληψης δημοσίων έργων, προμηθειών, ή υπηρεσιών ύψους άνω του ενός εκατομμυρίου ευρώ (Άρθρο 10).

* Μέχρι σήμερα ο έλεγχος επί των δημοσίων συμβάσεων ασκείται από διαφορετικά όργανα και επί συμβάσεων αξίας διαφορετικού ποσού. Το μεν Ελεγκτικό Συνέδριο ασκεί προληπτικό έλεγχο επί των δημοσίων συμβάσεων για την εκτέλεση έργων αξίας άνω των 2,9 εκατομμυρίων ευρώ και επί των δημοσίων συμβάσεων για την προμήθεια αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών αξίας άνω του 1,5 εκατομμυρίων ευρώ. Το δε ΕΣΡ ασκεί έλεγχο για την έκδοση του πιστοποιητικού διαφάνειας επί των δημοσίων συμβάσεων αξίας άνω των 250.000 ευρώ. Στο εξής τα ποσά ελέγχου των δημοσίων συμβάσεων καθίστανται ενιαία και για τον έλεγχο του Ελεγκτικού Συνεδρίου και για τον έλεγχο του ΕΣΡ επί των δημοσίων συμβάσεων , η αξία των οποίων υπερβαίνει το ποσό του 1 εκατομμυρίου ευρώ, προκειμένου να επιτευχθεί ελεγκτική ομοιομορφία και αποτελεσματικότητα (Άρθρα 2 και 10).

* Προβλέπεται αναδιοργάνωση του ΕΣΡ και περαιτέρω ενίσχυση του Τμήματος Ελέγχου Διαφάνειας με την πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού, το οποίο θα απασχολείται αποκλειστικά στο Τμήμα Ελέγχου

* Προβλέπεται μεταβατική περίοδος τεσσάρων μηνών συμμόρφωσης των επιχειρήσεων ΜΜΕ και των επιχειρήσεων ανάληψης δημοσίων συμβάσεων προς τις διατάξεις του νόμου αυτού. Κατά το διάστημα αυτό το ΕΣΡ ασκεί τις αρμοδιότητές του σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, ελέγχοντας, προκειμένου να εκδώσει πιστοποιητικά διαφάνειας, συμβάσεις οικονομικού αντικειμένου άνω των 250.000 ευρώ (Άρθρο 11).

------H θέση του ΠΑΣΟΚ

Ο εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ, Νίκος Αθανασάκης, έκανε την ακόλουθη δήλωση:

Η Κυβέρνηση της Ν.Δ. προσπαθεί να δημιουργήσει εντυπώσεις χωρίς να δίνει λύσεις στα προβλήματα. Κινείται συστηματικά στο πεδίο της υποκρισίας, και της παραπλάνησης, αντί του πεδίου της ουσίας. Αυτό έκανε και σήμερα με τον τρόπο και το χρόνο παρουσίασης του νομοσχεδίου για τη διαφάνεια στις δημόσιες συμβάσεις, το οποίο, όμως, τελικά ούτε και σήμερα έδωσε στη δημοσιότητα.

Η δική μας θέση υπέρ της διαφάνειας είναι δεδομένη και απόλυτη. Η διαφάνεια και η αυτονομία της πολιτικής είναι για το ΠΑΣΟΚ θέμα αρχής, θέμα δημοκρατίας, θέμα σεβασμού στον πολίτη.

Έχουμε τονίσει ότι, το θέμα των σχέσεων οικονομίας και πολιτικής απασχολεί, και πρέπει να απασχολεί συνεχώς, όλα τα πολιτικά συστήματα και όλες τις κοινωνίες για την ουσιαστική λειτουργία της δημοκρατίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, κάθε μέτρο που ενισχύει αποτελεσματικά τη διαφάνεια, και καταπολεμά τη διαφθορά, θα έχει την υποστήριξή μας.

Το νομοσχέδιο που παρουσιάστηκε δεν απαντά ουσιαστικά στα θέματα αυτά. Δημιουργεί σύγχυση και δεν παρέχει αξιόπιστες λύσεις. Τοποθετείται σε μια στενή διοικητική και ποσοτική λογική, χωρίς τελικά να δημιουργεί το πλαίσιο για την αντιμετώπιση του θέματος στη βάση των πραγματικών απαιτήσεων. Είναι κατ’ επίφαση αυστηρό στο γράμμα, και θα αποδειχθεί ανεφάρμοστο στην πράξη, σε ένα φαύλο κύκλο δημιουργίας νέων στρεβλώσεων και προβλημάτων στο ελληνικό και ευρωπαϊκό νομικό επίπεδο.

Ενδεικτικά:

Το θέμα, για παράδειγμα του βασικού μετόχου, πέρα από τον ποσοτικό καθορισμό, δεν μπορεί παρά να είναι συναρτημένο με τη δεσπόζουσα θέση στην επιχείρηση και στην αγορά.

Δεν υπάρχει ουσιαστική ενίσχυση των Οργάνων Ελέγχου.

Το θέμα των εξωχώριων εταιριών, όπως το έθετε η Ν.Δ., δεν μπορεί ουσιαστικά να αντιμετωπισθεί με την εξαίρεση των κοινοτικών εταιριών.

Το θέμα της αυτοτέλειας των συγγενών εκκρεμεί για κρίση στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Τίποτα δεν ανακοίνωσε η Κυβέρνηση για το θέμα της συγκέντρωσης και της ισχύος στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.

Στο θέμα του προληπτικού ελέγχου πρέπει, προφανώς, να εξηγηθεί γιατί παραμένει στο Ελεγκτικό Συνέδριο, όταν η Ν.Δ. για χρόνια είχε κάνει σημαία της κατά του ΠΑΣΟΚ την ανάγκη δημιουργίας Ανεξάρτητης Αρχής.

Για το ΠΑΣΟΚ το θέμα της διαφάνειας προφανώς και δεν είναι μόνο θέμα δημοσίων συμβάσεων. Είναι πρόβλημα με υπερεθνικά χαρακτηριστικά, αφορά τη συνολική σχέση της ιδιωτικής και της δημόσιας σφαίρας, αφορά τη χρηματοδότηση και τα οικονομικά των κομμάτων, αφορά τη δημοκρατία και την ισονομία για κάθε πολίτη. Και τα θέματα αυτά απουσιάζουν από την οπτική της Κυβέρνησης, και το πλαίσιο που παρουσίασε.

Το ΠΑΣΟΚ αναμένει την κατάθεση του νομοσχεδίου από την Κυβέρνηση, προκειμένου να το αξιολογήσει συνολικά και να εξειδικεύσει τις παρατηρήσεις του. Κατά τη συζήτηση δε του νομοσχεδίου στη Βουλή, το ΠΑΣΟΚ θα καταθέσει τις θέσεις του και για τις γενικές αρχές που πρέπει να διέπουν τις σχέσεις οικονομίας και πολιτικής, και τις προτάσεις του για τα θέματα αυτά.