Το γνωμικό "ενός κακού μύρια έπονται" ισχύει απόλυτα αναφορικά με τα ενεργειακά πράγματα της χώρας, στην περίπτωση του λιγνιτικού σταθμού της ΔΕΗ στη Μελίτη της Φλώρινας.

Η μονάδα αυτή, τοποθετημένη κοντά στα σύνορα με την πΓΔΜ, είναι η πλέον σύγχρονη, με τον υψηλότερο βαθμό απόδοσης, και η πλέον καθαρή συγκριτικά με τις άλλες μονάδες της ΔΕΗ που χρησιμοποιούν λιγνίτη.

Μόνο που τους τελευταίους πολλούς μήνες στην ουσία υπολειτουργεί, λόγω είτε έλλειψης λιγνίτη στην αυλή της είτε επισκευής βλαβών στον λέβητα, οι οποίες έχουν πληθύνει τελευταία. Τις προηγούμενες μέρες το σωματείο των εργαζομένων στο Λιγνιτικό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας "Σπάρτακος", με παρέμβασή του προς τη διοίκηση της ΔΕΗ, ζητά να δοθεί λύση στο πρόβλημα της τροφοδοσίας της μονάδας Μελίτης με λιγνίτη, όχι με τα ημίμετρα που προωθεί η διοίκηση της ΔΕΗ, αλλά με την ορθολογική αξιοποίηση των τοπικών κοιτασμάτων στα λιγνιτωρυχεία της Αχλάδας, της Βεύης και του Κλειδιού.

Ας πάρουμε όμως το θέμα από την αρχή: Ο λέβητας της μονάδας σχεδιάστηκε για καύση μίγματος λιγνίτη από τα δύο μεγαλύτερα ορυχεία της περιοχής, της Βεύης και της Αχλάδας. Ωστόσο, από την αρχή σχεδόν λειτουργεί αποκλειστικά με λιγνίτη προερχόμενο από το δεύτερο, καθώς το πρώτο παραμένει ανενεργό πάνω από μία δεκαετία, μετά την αποβολή του εκμεταλλευτή του (Βαρβούτης), ενώ την τελευταία πενταετία εκκρεμεί ο διαγωνισμός για την παραχώρησή του σε ιδιώτη.

Πρώτο... φάουλ, λοιπόν, η μη εξασφάλιση λιγνίτη σε ποιότητα και ποσότητα για τις οποίες σχεδιάστηκε ο σταθμός. Τα προβλήματα συνεχίζονται, όμως, γιατί ο εκμεταλλευτής του ορυχείου της Αχλάδας δηλώνει αδυναμία να παραδίδει τις ποσότητες που υποχρεούται, ενώ αντιμετωπίζει και προβλήματα ρευστότητας.
 
Έτσι το Δ.Σ. της ΔΕΗ αποφάσισε (κατά πλειοψηφία) να παραχωρήσει οικονομική βοήθεια στην επιχείρηση ύψους 7 εκατ. ευρώ προκειμένου να συνεχίσει την εξόρυξη λιγνίτη.

Επίσης, αποφάσισε την εισαγωγή ποσοτήτων λιγνίτη από τη Βουλγαρία με υψηλότατο κόστος (οι πληροφορίες αναφέρουν τελικό κόστος περίπου 62 ευρώ ο τόνος), όπως και την τροφοδοσία του ΑΗΣ Μελίτης με λιγνίτη από την περιοχή του Αμύνταιου και την επαναλειτουργία από την ίδια τη ΔΕΗ του λιγνιτωρυχείου στο Κλειδί, το οποίο ανήκει στη Δημόσια Επιχείρηση.

Έχουμε δηλαδή μία σύγχρονη λιγνιτική μονάδα, η οποία θα έπρεπε να τροφοδοτείται απρόσκοπτα με καύσιμο και να λειτουργεί το μεγαλύτερο δυνατό χρονικό διάστημα, ώστε να έχει ο ιδιοκτήτης της (ΔΕΗ) τα μεγαλύτερα οφέλη.

Ωστόσο, η λειτουργία της παρουσιάζει τα αντίθετα χαρακτηριστικά, επειδή είτε δεν επαρκούν οι ποσότητες λιγνίτη είτε τροφοδοτείται με λάθος ποιότητα.

Την ίδια στιγμή, από τα 3 τοπικά λιγνιτωρυχεία που θα την τροφοδοτούσαν, το ένα λειτουργεί με προβλήματα (Αχλάδα), στο δεύτερο μόλις τώρα θα ξεκινήσουν οι εργασίες προετοιμασίας για την εκμετάλλευσή του, και μάλιστα με την αντιμετώπιση προβλημάτων κατολισθήσεων (Κλειδί), και το τρίτο περιμένει να ξεμπλέξει από τα γρανάζια της γραφειοκρατίας, ως αποτέλεσμα της πλημμελούς προετοιμασίας του διαγωνισμού (Βεύη).

Όσο για την πρόσφατη απόφαση της ΔΕΗ να τροφοδοτήσει τη Μελίτη με λιγνίτη του Αμύνταιου, όπως επισημαίνει το σωματείο "Σπάρτακος" στην επιστολή του προς τον πρόεδρο της ΔΕΗ, μία παρόμοια απόφαση "θα επιβαρύνει οικονομικά την Επιχείρηση, μειώνοντας περισσότερο την κερδοφορία της, αφού απαιτείται η μεταφορά λιγνίτη από δεκάδες φορτηγά, σε τεράστιες αποστάσεις.

Επίσης, μεσοπρόθεσμα, θα δημιουργήσει έντονο πρόβλημα στο ισοζύγιο των αποθεμάτων λιγνίτη στους ΑΗΣ Αμυνταίου και Πτολεμαΐδας, όταν το ορυχείο Αμυνταίου θα τροφοδοτεί εφεξής 3 ουσιαστικά λιγνιτικούς σταθμούς παραγωγής, συνολικής ισχύος 935 MW, δυστυχώς με το υφιστάμενο προσωπικό και εξοπλισμό, αφού δεν γίνονται προσλήψεις".

Πέρα από αυτά, το euro2day μεταφέρει την άποψη άκρως ειδικευμένου επιστήμονα στα θέματα καύσης λιγνίτη, ο οποίος εκφράζει φόβους ότι η χρήση στη Μελίτη λιγνίτη από το ορυχείο του Αμυνταίου θα αυξήσει τα προβλήματα διαθεσιμότητάς του εξαιτίας της ποιότητάς του, που δεν είναι κατάλληλη για το συγκεκριμένο λέβητα.

Το Αμύνταιο και ο αρχικός σχεδιασμός

Οι εξελίξεις αυτές δυστυχώς επιβεβαιώνουν την άποψη ότι η μονάδα του ΑΗΣ Μελίτης θα μπορούσε να κατασκευαστεί αλλού και εν τέλει ο ΑΗΣ Μελίτης χωροθετήθηκε λάθος. Η άποψη αυτή στηρίζεται στο master plan για τον λιγνίτη, που είχε καταρτίσει το 1996 γερμανική εταιρία για λογαριασμό της ΔΕΗ.

Σύμφωνα με αυτό, η νέα μονάδα για λόγους οικονομίας και εξασφάλισης καυσίμου θα έπρεπε να αποτελεί μέρος του ΑΗΣ Αμυνταίου και όχι ξεχωριστό ΑΗΣ, ώστε να μειωθεί το κόστος των έργων του πολιτικού μηχανικού. Όπως επίσης φάνηκε, η εμμονή της τότε κυβέρνησης και στελεχών της ΔΕΗ για δημιουργία ΑΗΣ στη Μελίτη εξυπηρετούσε άλλες σκοπιμότητες.

Εν πάση περιπτώσει, ό,τι έγινε έγινε. Το ζητούμενο πλέον είναι με ποιους τρόπους θα διασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία της μονάδας, καθώς όλα δείχνουν ότι οι προωθούμενες λύσεις (εισαγωγή λιγνίτη από τη Βουλγαρία, μεταφορά από το Αμύνταιο, ανάπτυξη ορυχείου στο Κλειδί κ.λπ.) έχουν υψηλό κόστος, μπορεί να αυξήσουν τα προβλήματα και στην ουσία προσπαθούν εμβαλωματικά να καλύψουν κακές επιλογές του παρελθόντος.

Στο σημείο όπου καταλήγουν οι ειδικοί αλλά και τα συνδικάτα της περιοχής είναι ότι καλύτερη λύση θα ήταν η κοινή εκμετάλλευση όλων των ορυχείων, η οποία θα διασφάλιζε μακροχρόνια τις απαραίτητες ποσότητες για τις ανάγκες του ΑΗΣ. Τα συνδικάτα προτιμούν τη ΔΕΗ.

Το αν ο φορέας εκμετάλλευσης θα είναι η ΔΕΗ, ή ιδιωτικός, ή μικτό σχήμα ιδιωτών - ΔΕΗ, σε συνδυασμό με νέα μονάδα ηλεκτροπαραγωγής (Μελίτη 2), είναι θέμα πολιτικής απόφασης. Αυτή θα πρέπει να ληφθεί λαμβάνοντας υπόψη και τις υποχρεώσεις της χώρας απέναντι στην Ε.Ε. για άνοιγμα της αγοράς λιγνίτη.

Σε κάθε περίπτωση, η σημερινή εικόνα είναι απαξιωτική και για τη ΔΕΗ και για τους πολιτικούς υπευθύνους, που υποτίθεται ότι χαράζουν την ενεργειακή πολιτική.