Την ανάσταση της οικοδομής μέσω των στοιχειωμένων οικοδομικών συνεταιρισμών επιχειρεί με νομοθετική ρύθμιση το υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΚΑ), ενώ ταυτόχρονα θα αντιμετωπιστούν και οι χρόνιες διεκδικήσεις που έχουν από το Δημόσιο πολλοί εξ αυτών.

Το πλαίσιο που ετοιμάζει το υπουργείο δίνει τη δυνατότητα στους οικοδομικούς συνεταιρισμούς να δημιουργήσουν εταιρείες ανάπτυξης με τη συμμετοχή επενδυτών, ώστε να βρεθούν οι αναγκαίοι πόροι χρηματοδότησης των έργων υποδομής και κατασκευής κοινόχρηστων χώρων.

Στόχος είναι η δημιουργία σύγχρονων συγκροτημάτων, με τη συνεργασία ιδιωτών επενδυτών, σε μια περίοδο όπου η οικοδομή έχει γυρίσει πίσω στο 1960 από πλευράς αδειών και συναλλαγών. Τα μέλη των οικοδομικών συνεταιρισμών θα μπορούν να είναι συνιδιοκτήτες της επένδυσης και να συμμετέχουν στην εμπορική εκμετάλλευση π.χ. ενός συγκροτήματος παραθεριστικών κατοικιών ανάλογα με το δικαίωμα που κατέχουν. Θα μπορούν, επίσης, να μεταβιβάσουν το σχετικό δικαίωμα.

Εντός 6μήνου θα έχει ολοκληρωθεί η νομοθετική διαδικασία και θα έχουν ξεκινήσει οι ηλεκτρονικές διαδικασίες, ενώ στο υπουργείο υποστηρίζουν πως εντός του έτους θα είναι πλήρως λειτουργικό και θα εφαρμόζεται το νέο σύστημα- πλαίσιο. Σήμερα λειτουργούν στην Ελλάδα περίπου 545 οικοδομικοί συνεταιρισμοί (με βάση την πλέον πρόσφατη καταγραφή του Εθνικού Μετσόβειου Πολυτεχνείου, το 2009), περίπου 100 θεωρούνται καθαροί, δηλαδή εκτός δασικών εκτάσεων, αιγιαλού, αρχαιολογικών χώρων κ.ά.

Χθες ο αναπληρωτής υπουργός ΠΕΚΑ Στ. Καλαφάτης υποστήριξε, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης για τον σχεδιασμό του επόμενου ΕΣΠΑ, πως στόχος του υπουργείου είναι να αντιμετωπιστούν τα θέματα των οικοδομικών συνεταιρισμών, να υπάρξει προσέλκυση κεφαλαίων στην ιδιωτική πολεοδόμηση και κατά συνέπεια ώθηση στον κλάδο της οικοδομής, με στόχο την τόνωση της απασχόλησης.

Όπως είπε, η αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος πρόκειται να λειτουργήσει ως υπηρεσία μιας στάσης για οικοδομικούς συνεταιρισμούς και ιδιωτική πολεοδόμηση, με μέγιστη προθεσμία έγκρισης τους έξι μήνες. Επιπλέον, οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί θα έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν σε συνεργασία με ιδιωτικούς ομίλους.

Στο υπουργείο εμφανίζονται πρόθυμοι να λύσουν προβλήματα με αρκετούς από τους συνεταιρισμούς που βρίσκονται σε ιδιωτικές δασικές εκτάσεις, με όρους που θα προστατεύουν το περιβάλλον.

Ο αναπληρωτής υπουργός ΠΕΚΑ στάθηκε ιδιαίτερα στη δημιουργία της Τράπεζας Γης, ενός θεσμού αγοράς δικαιωμάτων γης, μέσω του οποίου ένας οικοδομικός συνεταιρισμός ή ένας φορέας ιδιωτικής πολεοδόμησης θα μπορεί να μεταφέρει συντελεστή δόμησης σε άλλη περιοχή. Μέσω της Τράπεζας Γης θα μπορεί, μεταξύ άλλων, ένας οικοδομικός συνεταιρισμός που έχει προβλήματα (δασικά ή χωροθέτησης) να μεταφέρει συντελεστή δόμησης σε άλλη περιοχή. Αυτές οι περιοχές υποδοχής ορίζονται ως ζώνες υποδοχής συντελεστή δόμησης μέσω του νέου νόμου.

Τα δύο σημαντικότερα προβλήματα, που αναστέλλουν τις διαδικασίες πολεοδόμησης εδώ και δεκαετίες, είναι ότι πολλοί συνεταιρισμοί βρίσκονται εντός δασικών εκτάσεων ή εκτός περιοχών όπου επιτρέπεται η χωροθέτηση οικοδομικών συνεταιρισμών. Ένα ακόμη σημαντικό πρόβλημα είναι ότι η διαδικασία έγκρισης της ιδιωτικής πολεοδόμησης αντιμετωπίζει έντονη γραφειοκρατία και υπηρεσιακές καθυστερήσεις.


Οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί

Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί περίπου 550 οικοδομικοί συνεταιρισμοί και ιδιωτικές πολεοδομήσεις, των οποίων τα στοιχεία δεν συμπεριλαμβάνονται σε κανένα ενιαίο και πρόσφατα ενημερωμένο αρχείο της αρμόδιας υπηρεσίας του ΥΠΕΚΑ.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας που έχει αναλάβει το υπουργείο για την επίλυση των πολεοδομικών προβλημάτων των οικοδομικών συνεταιρισμών, εξέδωσε οδηγία-πρόταση για την ηλεκτρονική συμπλήρωση ενός τυποποιημένου πίνακα με τα σχετικά στοιχεία από τους αρμόδιους φορείς και την ηλεκτρονική υποβολή αυτού σε ηλεκτρονική διεύθυνση του υπουργείου.

Στην καταγραφή αυτή ανταποκρίθηκαν συνολικά 195 φορείς οικοδομικών συνεταιρισμών και ιδιωτικής πολεοδόμησης και τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν αποτέλεσαν πληροφορικά στοιχεία αποκλειστικά για την έκδοση στατιστικών αποτελεσμάτων. Από την παραπάνω καταγραφή προέκυψαν τα εξής: 

* Για την Αττική κατατέθηκαν 81 δελτία, οι φορείς των οποίων αντιμετωπίζουν τα εξής προβλήματα: 48 (60%) εμπίπτουν σε δασικές εκτάσεις, 4 (5%) δεν εμπίπτουν σε περιοχή χαρακτηριζόμενη ΠΕΡΠΟ, 6 (7%) έχουν διακόψει τις διαδικασίες, 6 (7%) έχουν πάρει αρνητική εισήγηση από το ΣτΕ και 3 (4%) έχουν αμφισβητούμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς. 

* Για την υπόλοιπη Ελλάδα κατατέθηκαν 114 δελτία, οι φορείς των οποίων αντιμετωπίζουν τα εξής προβλήματα: 25 (22%) εμπίπτουν σε δασικές εκτάσεις ή σε άλλες προστατευόμενες περιοχές, 19 (17%) δεν εμπίπτουν σε περιοχή χαρακτηριζόμενη ΠΕΡΠΟ, 13 (11%) έχουν διακόψει τις διαδικασίες, 8 (7%) έχουν πάρει αρνητική εισήγηση από το ΣτΕ και 5 (4%) έχουν αμφισβητούμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς. 

* Οι 28 (25%) των φορέων που αφορούν τις εκτός Αττικής περιοχές βρίσκονται σε εξέλιξη.
 
Επισημαίνεται ότι επειδή τα πρωτογενή στοιχεία ελήφθησαν υπόψη όπως συμπληρώθηκαν από τους φορείς, χωρίς να προηγηθεί επιβεβαίωση ή διασταύρωσή τους με τα αντίστοιχα αρχεία των υπηρεσιών του ΥΠΕΚΑ, εκτιμάται ότι δεν αντικατοπτρίζουν την ακριβή εικόνα του προβλήματος. Η εκτίμηση αυτή επιβεβαιώθηκε όταν μέσω συναντήσεων με εκπροσώπους κάποιων φορέων προέκυψε ότι δεν έχουν συμπληρωθεί όλα τα προβλήματα που πραγματικά δυσχεραίνουν την πολεοδομική τους εξέλιξη.

Περαιτέρω, από την επεξεργασία των στοιχείων και την ανάλυση των στατιστικών δεδομένων προκύπτουν τα εξής:

78 Οικ. Συν/σμοί και Ιδιωτικές Πολεοδομήσεις των οποίων οι προς πολεοδόμηση εκτάσεις περιλαμβάνονται σε εγκεκριμένες Περιοχές Ειδικά Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης (ΠΕΡΠΟ).

37 Οικ. Συν/σμοί και Ιδιωτικές Πολεοδομήσεις σε διάφορους νομούς που δεν μπορούν να προωθηθούν λόγω έλλειψης εγκεκριμένων ΠΕΡΠΟ, εκεί όπου εντοπίζονται οι εκτάσεις τους.

108 περίπου παλαιοί Οικ. Συν/σμοί,οι εκτάσεις των οποίων έχουν χαρακτηριστεί δάση ή δασικές εκτάσεις και ως εκ τούτου δεν μπορούν με τις κείμενες διατάξεις να προωθήσουν τη διαδικασία πολεοδόμησής τους.

Έχουν εγκριθεί πάνω από 220 πολεοδομικές μελέτες στο σύνολο της επικράτειας, οι οποίες αφορούν ποσοστό λιγότερο του 50% του συνόλου.

Από τους περίπου 220 Οικοδομικούς Συνεταιρισμούς, που βρίσκονται εντός Αττικής, οι μισοί (110) αντιμετωπίζουν πρόβλημα λόγω δασικών εκτάσεων.

Από τους 330 φορείς που βρίσκονται εκτός Αττικής, σε ποσοστό 50% διαθέτουν εγκεκριμένη πολεοδομική μελέτη, σε ποσοστό 25% αντιμετωπίζουν πρόβλημα λόγω δασικών εκτάσεων ή άλλων προστατευόμενων περιοχών και σε ποσοστό 15% δεν εμπίπτουν σε ΠΕΡΠΟ.