Oι αγορές βρίσκονται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, εκτιμά η πλειονότητα των αναλυτών, αφού ένας μεγάλος αριθμός εναλλακτικών επενδύσεων κινείται προς μία κατεύθυνση: την ανοδική!

Από τη μια πλευρά, το πετρέλαιο βρίσκεται και πάλι σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, κοντά στα 125 δολάρια το βαρέλι, ενώ σε παρόμοια κατάσταση πιθανής υπερβολής(;) βρίσκεται και ο χρυσός, το πολύτιμο καταφύγιο των επενδυτών, που πλησιάζει πλέον τα 1.800 δολάρια και κοιτά τα ιστορικά ρεκόρ των τελευταίων ετών και τα 1.895 δολάρια ανά ουγκιά.

Ο δείκτης της αμερικανικής αγοράς μετοχών S&P 500 βρίσκεται σε υψηλά τριετίας, ενώ στρατηγικοί αναλυτές της αμερικανικής αγοράς επισημαίνουν ότι τα υψηλά πενταετίας είναι στις 1.565 μονάδες ή «μόλις» 15% υψηλότερα από τα τρέχοντα επίπεδα.

Ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στις αγορές ομολόγων, οι οποίες διατηρούνται από τις αρχές του έτους σε θετικό έδαφος, ενώ αποτελούσαν κόκκινο πανί για τους αναλυτές προ διμήνου. Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι οι αγορές βρίσκονται σε κρίσιμο σταυροδρόμι υπερβολών και κανείς δεν μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα «και τώρα τι γίνεται;».

Σύνθετη εικόνα

Η αδυναμία του δολαρίου, το οποίο έχει υποτιμηθεί έναντι του ευρώ αλλά και έναντι όλων των άλλων βασικών νομισμάτων (στερλίνα, γεν, ελβετικό φράγκο κ.ά.), δημιουργεί περίεργα συναισθήματα τόσο στους επενδυτές όσο και στις κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο.

Από τη μια πλευρά, τα ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ και η υποτίμηση του δολαρίου βοηθούν την ανταγωνιστικότητα και τις εξαγωγές της αμερικανικής οικονομίας, καθώς στο δ΄ τρίμηνο του 2011 το αμερικανικό ΑΕΠ αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό 2,8%.
 
Μάλιστα, παρότι οι οικονομολόγοι προσδοκούσαν αύξηση 3%, ήταν το καλύτερο τρίμηνο για την οικονομία των ΗΠΑ εδώ και ενάμιση χρόνο. Το εμπόριο αποτέλεσε το πιο ισχυρό στοιχείο στην αύξηση του ΑΕΠ των ΗΠΑ.

Όμως, από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην Ευρώπη, ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Η Ευρώπη ταλανίζεται από την κρίση των δημόσιων χρεών, από την προσπάθεια διάσωσης της χώρας μας και από την προσπάθεια να δημιουργήσει ζώνη ασφαλείας για τις άλλες περιφερειακές χώρες, αν και εφόσον η Ελλάδα ολισθήσει στην πλήρη χρεοκοπία.

Η υποχώρηση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης λόγω του ισχυρού ευρώ δεν μπορεί παρά να επηρεάσει αρνητικά την πορεία της οικονομίας, παρόλο που μέχρι στιγμής αυτή η αδυναμία δεν έχει πλήρως αποκαλυφθεί.
 
Ωστόσο, τα πρώτα δείγματα αδυναμίας έχουν κάνει την εμφάνισή τους, αφού οι παραγγελίες του κλάδου μεταποίησης στη Γερμανία, τη χώρα με το μεγαλύτερο μερίδιο στις ευρωπαϊκές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, υποχώρησαν και το γερμανικό ΑΕΠ στο δ΄ τρίμηνο του 2011 μειώθηκε σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο, με τις εξαγωγές να μειώνονται κατά 0,3%.

Παράλληλα, η ΕΚΤ βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση, αφού από τη μια δεν μπορεί να αυξήσει τα επιτόκια λόγω της κατάστασης από την κρίση χρέους (κίνηση που θα προκαλέσει έτσι κι αλλιώς περαιτέρω ανατίμηση του νομίσματός της) και από την άλλη δεν μπορεί να τα μειώσει περισσότερο, αφού βρισκόμαστε πολύ κοντά στο μηδέν.

Οι πιθανές εξελίξεις

Με βάση τα προηγούμενα, οι αγορές μεσοπρόθεσμα θα κινηθούν με γνώμονα τα κέρδη των επιχειρήσεων και την πρόοδο στην πραγματική οικονομία, ωστόσο οι αναλυτές σήμερα επικεντρώνονται σε τρία πιθανά σενάρια για τη συνέχεια. Να σημειωθεί ότι μία παράμετρος, αυτή των επιτοκίων, ενδεχομένως να αποδειχτεί καθοριστική για τις εξελίξεις. 

* Το πρώτο σενάριο αφορά την κατάσταση του στασιμοπληθωρισμού που ίσως έρχεται στην παγκόσμια οικονομία. Αν και φαίνεται να έχει αποκλειστεί εντελώς το απευκταίο σενάριο για την ελληνική οικονομία, τα πράγματα στον κόσμο σε macro επίπεδο δεν είναι ακόμα αρκετά σαφή, καθώς σημαντικά μακροχρόνια δομικά προβλήματα θα εξακολουθούν να υφίστανται, προκαλώντας δυσκολίες στη μόνιμη ανάκαμψη των οικονομιών.

Η συνεχιζόμενη απομόχλευση, το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα που βρίσκεται αντιμέτωπο με δάνεια μειωμένης ποιότητας, αλλά και μια αγορά ακινήτων που ενδέχεται να χρειαστεί αρκετά χρόνια για να αναρρώσει είναι αναμφίβολα ορισμένα από τα σημαντικά προβλήματα που θα βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας.

Στο σενάριο αυτό τα πράγματα θα εξελιχθούν ανάμεσα σε όσα πιστεύουν οι «ταύροι», οι οποίοι προβλέπουν ισχυρή ανάκαμψη των οικονομιών, και σε αυτά που αναμένουν οι «αρκούδες», οι οποίες εκτιμούν πως τα πρώτα σημάδια ανάπτυξης που παρατηρούνται σύντομα θα εξαφανιστούν, καθώς οδεύουμε προς στασιμοπληθωρισμό όμοιο με αυτόν που έζησε η Ιαπωνία στη δεκαετία του 1990.

* Το δεύτερο σενάριο είναι πιο άσχημο και υποθέτει ότι οι αγορές υποεκτιμούν τις διαρθρωτικές στρεβλώσεις του χρηματοοικονομικού συστήματος. Στο σενάριο αυτό η αναπτυξιακή τροχιά της παγκόσμιας οικονομίας δεν μπορεί να διατηρηθεί πέραν του πρώτου εξαμήνου του 2012 και στο δεύτερο εξάμηνο παρουσιάζεται επιβράδυνση.

Το σενάριο αυτό είναι συμβατό με υψηλές διακυμάνσεις και χαμηλές αποδόσεις, ενώ οι μετοχικές αγορές, πολλά από τα εμπορεύματα αλλά και τα ομόλογα κρατών και επιχειρήσεων θα ήταν πιθανόν να βρεθούν υπό πίεση το δεύτερο μισό του 2012 (προεξοφλώντας - προκαλώντας τις οικονομικές εξελίξεις).

* Το θετικό σενάριο για το 2012 είναι συνδεδεμένο με μια παγκόσμια οικονομία όπου το μεγαλύτερο μέρος των διαρθρωτικών αλλαγών στα χρέη των κρατών και του τραπεζικού συστήματος έχει επιτευχθεί και οι αναδυόμενες αγορές δίνουν μεγαλύτερη δυναμική στη διεθνή οικονομία.
 
Αυτό το σενάριο ευνοεί τη διατήρηση της υπάρχουσας δυναμικής: έτσι οι μετοχικές αγορές συνεχίζουν την ανοδική τους τάση, με τις αναδυόμενες και τους κυκλικούς κλάδους να υπεραποδίδουν. Το δολάριο σε αυτό το σενάριο αναμένεται να συνεχίσει την πτωτική του πορεία, ενώ τα μέταλλα, το πετρέλαιο και ο χρυσός θα έχουν σημαντικές διψήφιες αποδόσεις. Παράλληλα, τα εταιρικά ομόλογα και τα ομόλογα των αναδυόμενων χωρών θα υπεραποδίδουν των κρατικών, τα οποία όμως θα σημειώνουν μόνο οριακά αρνητικές αποδόσεις.

* Πιθανόν να υπάρξει και ένα τέταρτο σενάριο με αρνητική χροιά, σύμφωνα με το οποίο οι διαρθρωτικές ανισορροπίες αποδεικνύονται ανυπέρβλητες και, μετά την Ελλάδα, «ακουμπούν» κι άλλες χώρες που εμφανίζουν αντίστοιχες αδυναμίες.

Η αβεβαιότητα αυτή θα μπορούσε δυνητικά να ενισχυθεί από την αδυναμία εφαρμογής μιας ξεκάθαρης πολιτικής από την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, υπό αυτές τις συνθήκες, οι μετοχικές αγορές πιστεύεται πως θα έχουν σημαντικές απώλειες, όπου οι μετοχικοί τίτλοι των κλάδων των τραπεζών για παράδειγμα αλλά και των αναδυόμενων οικονομιών θα παρουσιάσουν τη χειρότερη εικόνα και παράλληλα τα κρατικά ομόλογα ισχυρών οικονομιών (Ελβετία, Νορβηγία, Γερμανία) θα έχουν σημαντικά υψηλότερες αποδόσεις. Τέλος, το δολάριο αναμένεται να βγει ενισχυμένο, ενώ αρνητικές αποδόσεις θα έχουν και τα εμπορεύματα.

Εγχώριος κυκλώνας

Στην εγχώρια αγορά, η πορεία του ευρώ, του πετρελαίου και του χρυσού φαίνεται να έχει μικρή έως καθόλου σημασία. Στο Χ.Α. τα περιθώρια ανόδου που δίνουν οι ξένες επενδυτικές τράπεζες δεν ξεπερνούν το 10%, αν και επισήμως δεν υπάρχει ανάλυση που να το τεκμηριώνει, ενώ το PSI+ και η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών δημιουργεί ή αναιρεί (ανάλογα με τις εξελίξεις) τις όποιες προσδοκίες για τη συνέχιση του ράλι.

Οι τράπεζες εξακολουθούν να αποτελούν την κυρίαρχη αιτία και αφορμή για οποιαδήποτε ανοδική ή καθοδική κίνηση. Παρά το γεγονός ότι κάποια δεδομένα συνηγορούν υπέρ της διατήρησης της ανοδικής τάσης στην ελληνική αγορά, δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι οι ξένοι μειώνουν το ποσοστό συμμετοχής τους σε όλες τις κατηγορίες των ελληνικών μετοχών, οπότε ίσως δύσκολα να μπορέσει το Χ.Α. να αντισταθεί σε μια απότομη αλλαγή κατεύθυνσης από το εξωτερικό.