Η κερδοφορία του ιδιωτικού τομέα υπέστη νέο πλήγμα από τη βαθιά κρίση που πλήττει την οικονομία της χώρας μας, προκύπτει από έρευνα της ICAP, πάνω στους ισολογισμούς 4.065 εταιριών.

Ειδικότερα, σε ανάλυση των ισολογισμών 4.065 εταιρειών προχώρησε η ICAP Group με σκοπό να δώσει μία πρώτη εικόνα των εξελίξεων όσον αφορά στα οικονομικά μεγέθη και αποτελέσματα των ελληνικών επιχειρήσεων, με βάση το πρώτο δείγμα εταιρειών που δημοσίευσαν ισολογισμό χρήσης 2010, μέχρι και την 17η Μαΐου 2011 και ταυτόχρονα είχαν και ισολογισμό της προηγούμενης χρήσης.

Η δραματική επιδείνωση της ελληνικής οικονομίας την τελευταία διετία, με κύριο χαρακτηριστικό την παρατεταμένη μείωση της οικονομικής δραστηριότητας η οποία οδήγησε για δεύτερο κατά σειράν έτος σε ύφεση, είχε άμεσο αντίκτυπο και στα αποτελέσματα των επιχειρήσεων της χώρας.

Κατόπιν τούτου, το δείγμα της έρευνας περιέλαβε 4.062 επιχειρήσεις, εκ των οποίων οι 923 είναι βιομηχανικές, οι 1.111 εμπορικές, οι 248 εταιρείες του τεχνικού-κατασκευαστικού τομέα, οι 347 επιχειρήσεις του τουριστικού τομέα, καθώς και 1.433 επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών (πλην τραπεζών).

Η εικόνα που προκύπτει από τα ενοποιημένα αποτελέσματα χρήσεως των 4.062 επιχειρήσεων (ανεξαρτήτως τομέα δραστηριότητας) επιβεβαιώνει το γεγονός ότι η κερδοφορία του ιδιωτικού τομέα υπέστη νέο πλήγμα από τη βαθιά κρίση που πλήττει την οικονομία της χώρας.

Από τα ενοποιημένα αποτελέσματα χρήσης των επιχειρήσεων αυτών προέκυψε απόλυτη στασιμότητα των συνολικών πωλήσεων το 2010 (€74,624 δισ.), έναντι του προηγουμένου έτους (€74,628 δισ.), υποχώρηση των μικτών κερδών (-11,6%) και σημαντική μείωση των λειτουργικών αποτελεσμάτων (κατά 48,7% ή €2,15 δισ.).

Την αρνητική αυτή εξέλιξη επιδείνωσε η έντονη αύξηση (+44%) των μη λειτουργικών εξόδων (όπως έκτακτα & ανόργανα έξοδα, έξοδα προηγουμένων χρήσεων, έκτακτες ζημίες κ.α.), με συνέπεια τελικά τη μεγάλη μείωση των κερδών προ φόρου (κατά 69,5%), τα οποία και διαμορφώθηκαν σε €1,27 δισ. το 2010, έναντι αντίστοιχων κερδών € 4,14 δισ. το 2009 (απώλειες κερδών ύψους €2,88 δισ.).

Επισημαίνεται ακόμη ότι τα κέρδη EBITDA υποχώρησαν κατά 22,8%, ήτοι €6,67 δισ. το 2010, έναντι €8,64 δισ. το 2009. Όσον αφορά στα στοιχεία Ενεργητικού και Παθητικού των επιχειρήσεων αυτών, κατ΄ αρχήν το σύνολο ενεργητικού τους εμφάνισε οριακή μόνο μεταβολή (0,7%), ωστόσο επισημαίνεται η μείωση της αξίας των καθαρών παγίων, ιδιαίτερα δε της αξίας των συμμετοχών των εταιρειών (κατά 5,6% ή € 1,7 δισ.).
 
Αποθέματα, απαιτήσεις και λοιπά στοιχεία κυκλοφορούντος ενεργητικού δεν παρουσίασαν σημαντικές μεταβολές. Από την άλλη πλευρά, τα ίδια κεφάλαια υποχώρησαν κατά 2%. Περαιτέρω, ο συνολικός δανεισμός των επιχειρήσεων διευρύνθηκε το 2010, με έμφαση κυρίως στο βραχυπρόθεσμο δανεισμό, ο οποίος αυξήθηκε κατά 5,6% ή €2,1 δισ., ενώ αντίθετα οι μακροπρόθεσμος δανεισμός μειώθηκε κατά 4,7%.

Το γεγονός αποδίδεται ως ένα βαθμό σε ανάλογη στάση του τραπεζικού τομέα, που αφορά την κατά προτεραιότητα εξυπηρέτηση των μακροπρόθεσμων πιστώσεων, ενώ παράλληλα προτιμάται η χρηματοδότηση των επιχειρήσεων κυρίως με βραχυπρόθεσμο δανεισμό.

Σχετικά με τους χρηματοοικονομικούς δείκτες, επισημαίνεται ότι η σημαντική μείωση της κερδοφορίας αντικατοπτρίζεται στην απότομη πτώση της αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων (από 6,9% το 2009 σε 2,1% το 2010) και την επιδείνωση του περιθωρίου μικτού κέρδους κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες (σε 19,35% το 2010). Τέλος, δεν σημειώθηκαν σημαντικές μεταβολές στους μέσους όρους προθεσμίας είσπραξης απαιτήσεων και εξόφλησης προμηθευτών αντίστοιχα.

Αξίζει να επισημανθεί ότι στην κορυφή της κατάταξης βάσει κερδοφορίας για το 2010 κυριάρχησαν οι εταιρείες του τομέα της παροχής υπηρεσιών.

Οι κορυφαίες βάσει κερδοφορίας εταιρείες του δείγματος (με ισολογισμό του 2010 δημοσιευμένο μέχρι τις 17-5-2011) ήταν οι εξής με από κοινού συνολικά κέρδη προ φόρου ύψους €2,58 δισ. το 2010:

- ΟΠΑΠ (€893,2 εκ.)
- ΔΕΗ (κέρδη €726,1 εκ.)
- COSMOTE (κέρδη 406,1 εκ.
- Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε. (κέρδη €247,8 εκ.)
- ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΕΡΟΛΙΜΕΝΑΣ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε. "ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ" (κέρδη €158,5εκ.)
- ΟΤΕ (κέρδη €152,4 εκ.)

--- Βιομηχανία

Ο τομέας της Βιομηχανίας, παρόλο που ήταν ο μόνος που εμφάνισε αύξηση του κύκλου εργασιών το 2010, δεν απέφυγε την πτώση της κερδοφορίας. Με βάση το δείγμα των 923 βιομηχανικών με συνολική συμμετοχή 36,6% στο συνολικό κύκλο εργασιών, 14,8% στα κέρδη προ φόρου και 21,6% στα κέρδη EBITDA (στο δείγμα των 4.062 επιχειρήσεων), προέκυψε σημαντική αύξηση των πωλήσεων (κατά 12,8% ή κατά €3,1 δισ.) οι οποίες και ανήλθαν σε €27,3 δισ. το 2010.

Ωστόσο, οι εν λόγω επιχειρήσεις δεν φαίνεται να κατόρθωσαν να συγκρατήσουν το κόστος τους (σε αντίθεση με το προηγούμενο έτος), το οποίο διευρύνθηκε κατά 16,2%, η δε αύξηση του κόστους σε απόλυτο μέγεθος (€3,3 δισ.) υπερίσχυσε εκείνης των πωλήσεων, με συνέπεια την υποχώρηση των αντίστοιχων μικτών κερδών.

Οι παραπάνω μεταβολές συνέβαλλαν αποφασιστικά στην επιδείνωση (-47,8%) του λειτουργικού αποτελέσματος. Τελικά, τα προ φόρου κέρδη των βιομηχανικών εταιρειών υπέστησαν ποσοστιαία μείωση 74,2% και διαμορφώθηκαν σε €188 εκ. περίπου το 2010, από €728 εκ. το 2009 (απώλειες κερδών ύψους €540 εκ.). Ακόμη, τα κέρδη EBITDA υποχώρησαν κατά 13,4% και διαμορφώθηκαν σε €1,44 δισ. περίπου το 2010, έναντι αντίστοιχων €1,66 δισ. του προηγουμένου έτους.

--- Εμπόριο

Τα αποτελέσματα του τομέα του εμπορίου επιβεβαίωσαν και πάλι το αρνητικό κλίμα που επεκράτησε στην αγορά το 2010, καθώς οι 1.111 εμπορικές επιχειρήσεις με συμμετοχή 25,8% στο συνολικό κύκλο εργασιών, 10,4% κέρδη προ φόρου και 11,2% στα κέρδη EBITDA (στο δείγμα των 4.062 επιχειρήσεων), εμφανίζουν σημαντική μείωση των πωλήσεων τους (μείωση κατά 5,4% ή €1,1 δισ.), και εντονότερη υποχώρηση των μικτών κερδών (κατά 12,6%).

Οι εξελίξεις αυτές, σε συνδυασμό και με την περαιτέρω αύξηση των (ήδη υψηλών) λειτουργικών τους εξόδων ήταν καθοριστικές, καθώς τα λειτουργικά αποτελέσματα μειώθηκαν με ρυθμό πολύ εντονότερο εκείνου των πωλήσεων (-63,8%). Τελικά η κερδοφορία τους υπέστη κάθετη πτώση (-76,3%), τα δε κέρδη (προ φόρου) μειώθηκαν σε €132,1 εκ. το 2010 από 558,7 εκ. το 2009 (απώλειες εσόδων €427 εκ. περίπου). Ακόμη και σε επίπεδο κερδών EBITDA οι απώλειες ήταν μεγάλες (-37,4%).

--- Τεχνικές Εταιρείες

Η συνεχιζόμενη πτώση εργασιών στον κατασκευαστικό κλάδο και το 2010, οδήγησε σε οξεία επιδείνωση των αποτελεσμάτων των 248 τεχνικών εταιρειών με συμμετοχή 2,4% στο συνολικό κύκλο εργασιών (στο δείγμα των 4.062 επιχειρήσεων). Συγκεκριμένα, οι συνολικές πωλήσεις μειώθηκαν κατά 23,7% (ή μείωση κατά €567 εκ.) διαμορφούμενες σε €1,83 δισ. το 2010 από €2,4 δισ. το 2009, ενώ μεγάλη ήταν η μείωση και στα μικτά κέρδη (-31,2%).

Περαιτέρω, τα λειτουργικά έξοδα των επιχειρήσεων υπερκάλυψαν τα πραγματοποιηθέντα μικτά κέρδη, με συνέπεια την εμφάνιση και πάλι αρνητικών λειτουργικών αποτελεσμάτων (-198 εκ. ευρώ).

Το τελικό αποτέλεσμα ήταν ήδη ζημιογόνο και το προηγούμενο έτος, ωστόσο οι ζημίες των εταιρειών του δείγματος αυξήθηκαν σε €218,2 εκ. το 2010 έναντι ζημιών €47,1 εκ. του 2009. Ακόμη και σε επίπεδο κερδών EBITDA το αποτέλεσμα κατέστη αρνητικό, με ζημίες ύψους €98,2 εκ., έναντι αντίστοιχων κερδών €110 εκ. του προηγουμένου έτους.

--- Τουρισμός

Η αρνητική οικονομική συγκυρία έπληξε και τον τομέα του τουρισμού, όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα των 347 τουριστικών εταιρειών με συμμετοχή 1,2% στο συνολικό κύκλο εργασιών και 1,9% στα κέρδη EBITDA (στο δείγμα των 4.062 επιχειρήσεων). Οι πωλήσεις των επιχειρήσεων αυτών μειώθηκαν, από €947,5 εκ. το 2009 σε €909,4 εκ. το 2010 (-4%), ενώ πολύ μεγαλύτερη ήταν η ποσοστιαία μείωση των μικτών κερδών τους τα οποία υποχώρησαν κατά 14,2%, λόγω της μείωσης του περιθωρίου μικτού κέρδους.

Η εξέλιξη αυτή είναι ενδεικτική του γεγονότος ότι, οι επιχειρήσεις αυτές πιεζόμενες για μείωση τιμών, οδηγήθηκαν σε συμπίεση των περιθωρίων τους προκειμένου να αντιμετωπίσουν της συνέπειες της κρίσης.

Οι μεταβολές αυτές ήταν καθοριστικές και οδήγησαν σε ανατροπή τόσο του λειτουργικού αποτελέσματος, όσο και του τελικού καθαρού αποτελέσματος το οποίο κατέστη ζημιογόνο το 2010, με ζημίες ύψους €17,3 εκ., έναντι αντίστοιχων κερδών (προ φόρου) ύψους €3,1 εκ. του προηγουμένου έτους. Αντίστοιχα, τα κέρδη EBITDA υποχώρησαν κατά 13,4% το τελευταίο έτος και διαμορφώθηκαν σε €128,8 εκ. το 2010.

--- Υπηρεσίες

Και στον τομέα των εταιρειών παροχής υπηρεσιών υπήρξε υποχώρηση (κατά 5,2%) του συνολικού κύκλου εργασιών, από €26,7 δισ. το 2009 σε €25,3 δισ. το 2010 (απώλειες εσόδων σχεδόν €1,4 δισ.), η οποία συνοδεύτηκε από ακόμη εντονότερη μείωση του μικτού κέρδους (κατά 13,0% ή €1 δισ.).

Οι επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών είχαν ιδιαίτερα σημαντική συμμετοχή στην τελική κερδοφορία του δείγματος των 4.062 εταιρειών, καθώς τα κέρδη προ φόρου του τομέα παροχής υπηρεσιών αντιστοιχούν σε ποσοστό 93,3% των συνολικών κερδών ολόκληρου του δείγματος, δηλαδή του συνόλου των 4.062 εταιρειών.

Τα λειτουργικά αποτελέσματα περιορίστηκαν κατά 39%, εξέλιξη που σε συνδυασμό με τη δραστική αύξηση (+56,9%) των μη λειτουργικών εξόδων των εταιρειών (όπως έκτακτα & ανόργανα έξοδα, έξοδα προηγουμένων χρήσεων, έκτακτες ζημίες κ.α.), είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των κερδών προ φόρου κατά 59,3%, τα οποία και διαμορφώθηκαν σε €1,18 δισ. το 2010, έναντι κερδών €2,9 δισ. το 2009. Τα κέρδη EBITDA υποχώρησαν κατά 19,4% και διαμορφώθηκαν σε €4,45 δισ. το 2010 από € 5,52 δισ. το 2009.

Ο κ. Νικήτας Κωνσταντέλλος, Διευθύνων Σύμβουλος του Ομίλου ICAP, τόνισε σχετικά: “Δυστυχώς όπως είχαμε σωστά προβλέψει πέρσι τέτοιον καιρό, η εικόνα των Ελληνικών επιχειρήσεων με βάση τα στοιχεία των 4.000 πρώτων ισολογισμών του 2010, φαντάζει αρκετά χειρότερη από την αντίστοιχη του 2009. Από τα στοιχεία που έχουμε δεν αναμένεται αυτή η εικόνα να ανατραπεί με τη συγκέντρωση του συνόλου των ισολογισμών του 2010.

Σε μία εποχή που προσβλέπουμε στο ότι η ανάκαμψη θα προέλθει από τον ιδιωτικό τομέα, το σοβαρό πλήγμα που φαίνεται να έχει δεχθεί η κερδοφορία των εταιρειών για το 2010, μας προβληματίζει έντονα. Το 2009 ο παράγοντας που συνέβαλε θετικά στην κατά τα άλλα δυσμενή κατάσταση των επιχειρήσεων ήταν η συγκράτηση των δαπανών η οποία εξισορρόπησε σε έναν βαθμό τη μείωση των κερδών.
 
Φαίνεται όμως ότι όσες προσπάθειες μείωσης κόστους απέδωσαν το 2009, αποδεικνύονται λιγότερο αποτελεσματικές το 2010, γεγονός που οδηγεί σε περαιτέρω μείωση των μικτών κερδών. Η δε άνω του αναμενόμενου αύξηση των μη λειτουργικών εξόδων κατά 44% οδήγησε σε μεγάλη μείωση των κερδών προ φόρων για τις εταιρείες που δημοσίευσαν αυτούς τους 4.000 πρώτους ισολογισμούς. Αξιοσημείωτη και συμβατή με τα παραπάνω συμπεράσματα είναι και η αύξηση του δανεισμού και μάλιστα του βραχυπρόθεσμου έναντι του μακροπρόθεσμου, λόγω της αντίστοιχης πρακτικής των τραπεζών σε αυτή τη συγκυρία.

Όσον αφορά στην οικονομική χρήση του 2011 και αναλύοντας τους ισολογισμούς Α’ τριμήνου αυτής της χρονιάς των μεγαλύτερων εισηγμένων στο ΧΑΑ, πιστεύουμε ότι στους τελικούς ισολογισμούς του 2011 (που θα δημοσιευτούν το 2012) θα αντανακλάται μία βελτίωση των οικονομικών αποτελεσμάτων. Άρα ενώ παραμένει έντονα αρνητική συγκυρία, κρατάμε μία συγκρατημένη αισιοδοξία ότι τελικά τόσο οι δρομολογημένες διαρθρωτικές αλλαγές όσο και η διεθνής χρηματοοικονομική βοήθεια και ο συνεχής διεθνής έλεγχος θα οδηγήσουν σε βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και των εταιρικών οικονομικών αποτελεσμάτων για το 2011.”