Ένα νέο επιχειρηματικό τοπίο διαμορφώνει ήδη η δημοσιονομική κρίση καθώς, υπό την πίεση της ύφεσης και της έλλειψης αναγκαίας ρευστότητας, οι επιχειρήσεις προχωρούν σε πωλήσεις ακινήτων, συμμετοχών ή και ολόκληρων κλάδων δραστηριότητας.

Στόχος τους να κερδίσουν τη μάχη της επιβίωσης και είτε να παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο είτε να αποφύγουν την άνευ όρων συνθηκολόγηση στον νέο γύρο -βίαιης- συγκέντρωσης που θα δρομολογηθεί και τυπικά όταν ξεκινήσουν οι συγχωνεύσεις των τραπεζών.

Το ξέσπασμα αρχικά της χρηματοοικονομικής ύφεσης και εν συνεχεία η δημοσιονομική κρίση της χώρας βρήκαν μεγάλο μέρος των ελληνικών επιχειρήσεων με υψηλό, βάσει των κερδών προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων, καθαρό δανεισμό και ήδη κακές επιδόσεις στον μέσο χρόνο πληρωμών.

Με εξαίρεση τις καθαρά εξαγωγικές εταιρίες, που ήδη από το τελευταίο τρίμηνο του 2009 δείχνουν σημάδια ανάκαμψης, στις υπόλοιπες τα μέτρα μείωσης του κόστους, όπου ελήφθησαν, είχαν μικρό αποτέλεσμα. Και αυτό γιατί η βαθιά ύφεση αύξησε τα σταθερά κόστη, ενώ η καθυστέρηση στον - μέσο- χρόνο εξόφλησης απαιτήσεων αυξήθηκε, με το Δημόσιο να παραμένει ο μεγαλύτερος «μπαταχτσής».

Έτσι, πολλές επιχειρήσεις βρέθηκαν είτε στη δυσχερή θέση να έχουν παραβιάσει, με τα αποτελέσματα του 2009, τους ελάχιστους αριθμοδείκτες κάλυψης δανείων (covenants), είτε στη δυσχερέστερη θέση της αδυναμίας εξυπηρέτησης δανείων και ανελαστικών υποχρεώσεων.

Σε γενικές γραμμές οι τράπεζες, σύμφωνα με στέλεχος εταιρικών χορηγήσεων, έχουν να αντιμετωπίσουν τρεις διαφορετικές κατηγορίες επιχειρήσεων:

Αυτές που παραβίασαν, μεν, αριθμοδείκτες, αλλά διαθέτουν ανεκτό καθαρό δανεισμό σε σχέση με τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων. Σε αυτήν την κατηγορία, οι διαπραγματεύσεις αφορούν στην αναχρηματοδότηση των δανείων με τα τρέχοντα επιτόκια (spread της τάξης του 3% με 4%) χωρίς να απαιτούνται επιπλέον εξασφαλίσεις.

Το επιτόκιο, βέβαια, θα αυξηθεί ως και 3,25% για όσες είχαν την τύχη να συνάψουν δάνεια σε εποχές «παχιών αγελάδων» (Euribor τριμήνου συν 0,75% - 1%).

Χειρότερη είναι η κατάσταση για όσες επιχειρήσεις εμφανίζουν καθαρό δανεισμό που ξεπερνά τις 6 φορές τα EBITDA. Οι τράπεζες επιδιώκουν περισσότερες εξασφαλίσεις για την αναχρηματοδότηση του υφιστάμενου δανεισμού και κυρίως για τη χορήγηση επιπρόσθετης ρευστότητας.

Η τελευταία κατηγορία είναι οι ήδη προβληματικές. Εταιρίες με ληξιπρόθεσμες δανειακές ή άλλες υποχρεώσεις, λειτουργικές ζημίες και υψηλό δανεισμό. Οι τράπεζες πιέζουν για πώληση περιουσιακών στοιχείων ή προωθούν προγράμματα ρύθμισης δανείων με κεφαλαιοποίηση χρεών, δρομολογώντας ουσιαστικά προϋποθέσεις για είσοδο στρατηγικού επενδυτή.

Ανάσα σε κεφάλαιο κίνησης και δάνεια από management buy out

Υπάρχουν και περιπτώσεις εισηγμένων (π.χ. Alapis) οι οποίες αποφάσισαν να πουλήσουν κλάδους που απασχολούν υψηλό κεφάλαιο κίνησης και βαρύνονται από υψηλές απαιτήσεις λόγω της καθυστέρησης πληρωμών από το Δημόσιο.

Η Alapis προχώρησε πρόσφατα στην πώληση οκτώ θυγατρικών της στους κλάδους των καλλυντικών, κτηνιατρικών φαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού έναντι συνολικού τιμήματος 144,7 εκατ. ευρώ. Ο όμιλος διέθετε στις 31/3 απαιτήσεις από νοσοκομεία 110 εκατ. ευρώ, κυρίως από πωλήσεις ιατρικού εξοπλισμού και αναλωσίμων, κλάδος ο οποίος «έκαιγε», ως εκ τούτου και το υψηλότερο κεφάλαιο κίνησης.

Στη διάρκεια του α΄ τριμήνου ο όμιλος «έκαψε» 189 εκατ. ευρώ, επίπεδα-ρεκόρ, με αποτέλεσμα τα ταμειακά διαθέσιμά του να μειωθούν στα 53,2 εκατ. ευρώ έναντι 216,4 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2009 και να αυξηθεί ο καθαρός δανεισμός του στα 827 εκατ. ευρώ από 704 εκατ. ευρώ.

Με την πώληση η Alapis επιτυγχάνει απεξάρτηση από τις καθυστερήσεις πληρωμών των νοσοκομείων και εισπράττει 144,7 εκατ. ευρώ, μειώνοντας ισόποσα τον καθαρό δανεισμό της.

Επιπλέον, αναμένει ενίσχυση των ταμειακών ροών της καθώς θα εισπράξει οφειλές 110 εκατ. ευρώ από τα νοσοκομεία, χωρίς να καίει κεφάλαιο κίνησης, ενώ και οι φετινές επενδύσεις της ανέρχονται μόλις σε 45 εκατ. ευρώ έναντι 212 εκατ. ευρώ πέρυσι.

Η Alapis πώλησε τις οκτώ εταιρίες σε στελέχη της - κάποιοι εξ αυτών πρώην ιδιοκτήτες. Πρόκειται επομένως για management buy out όπως και αυτό της Chipita.

Ο κ. Σπ. Θεοδωρόπουλος, μέχρι πρόσφατα διευθύνων σύμβουλος της Vivartia, μαζί με το Olayan Group και άλλους επενδυτές, αποκτά από τη Vivartia το 100% του κλάδου αρτοποιίας και ζαχαρωδών έναντι 730 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 327 εκατ. ευρώ είναι δάνεια της Vivartia που αναλαμβάνει η νέα εταιρία.

Μετά την ολοκλήρωση της πώλησης, που αναμένεται τον Ιούλιο, το καθαρό χρέος της Vivartia θα μειωθεί κατά 598 εκατ. ευρώ (από 891 εκατ. στο τέλος του 2009, σε 293 εκατ. ευρώ).

Πέραν των δανείων 327 εκατ. ευρώ που αναλαμβάνει η νέα Chipita, η Vivartia θα χρησιμοποιήσει και 271 εκατ. ευρώ από το τίμημα για αποπληρωμή δανείων. Τα υπόλοιπα 132 εκατ. ευρώ θα μείνουν στη Vivartia για κεφάλαιο κίνησης και νέες επενδύσεις.

Η μείωση των δανείων κατά 598 εκατ. ευρώ θα εξασφαλίσει στη Vivartia καλύτερους όρους αναχρηματοδότησης του υπολοίπου των δανείων της στις συνεχιζόμενες εδώ και έναν χρόνο διαπραγματεύσεις οι οποίες ξεκίνησαν μετά την παραβίαση με τα αποτελέσματα του 2008 των ελάχιστων αριθμοδεικτών κάλυψης δανείων. Μόνο από τη μείωση των δανείων οι τόκοι θα μειωθούν κατά 25 εκατ. ευρώ ετησίως.

«Σκληρά παζάρια» για εξασφαλίσεις

Σε παζάρια με τις τράπεζες για αναχρηματοδότηση δανείων με ταυτόχρονη διασφάλιση κεφαλαίου κίνησης βρίσκεται, εδώ και μερικούς μήνες, η διοίκηση του ομίλου Μηχανική.

Το σχέδιο αύξησης κεφαλαίου με μετρητά, ώστε να εξασφαλιστεί κεφάλαιο κίνησης και να εξοφληθεί μέρος των δανείων, όπως όλα δείχνουν «πάγωσε» και η εταιρία συζητά με τις πιστώτριες τράπεζές της για έκδοση κοινοπρακτικού δανείου που θα αναχρηματοδοτήσει τον υφιστάμενο δανεισμό και θα εξασφαλίσει κεφάλαιο κίνησης για να πάρουν «μπρος» οι εργασίες στη Ρωσία.

Ο βραχυπρόθεσμος δανεισμός του ομίλου ανέρχεται (στοιχεία 31/3) σε 185,5 εκατ. ευρώ και ο μακροπρόθεσμος σε 38,8 εκατ. ευρώ. Ο καθαρός δανεισμός της στις 31/3 ανερχόταν σε 212,2 εκατ. ευρώ, ελαφρώς αυξημένος (κατά 2,8 εκατ. ευρώ) σε σχέση με το τέλος του 2009.

Οι τράπεζες, με συντονίστρια την EFG Eurobank, έχουν καταρχήν συμφωνήσει να προχωρήσουν όλες μαζί, όμως προκύπτουν τριβές στην αποτίμηση assets τα οποία ζητούν ως επιπλέον εξασφαλίσεις. Σε «μήλον της έριδος» αναδεικνύεται το ακίνητο της Βαλκάν, έκτασης περίπου 350 στρεμμάτων, επί της αξίας του οποίου διαπιστώνονται μεγάλες αποκλίσεις στις αποτιμήσεις των τραπεζών και της Μηχανικής.

Αντίστοιχη είναι η περίπτωση της Euromedica. H εισηγμένη συζητά με κοινοπραξία ελληνικών τραπεζών (Εθνική, Πειραιώς, Εμπορική) την αναχρηματοδότηση του δανεισμού της με spread αντίστοιχο πλέον των νέων συνθηκών και παροχή υποθηκών στα ιδιόκτητα ακίνητά της. Ταυτόχρονα συμφωνήθηκε η μερική αποπληρωμή μετατρέψιμου ομολογιακού ύψους 60 εκατ. ευρώ.

Το fund CQS Convertible and Quantitative, το οποίο κατέχει τις ομολογίες, θα πάρει στο χέρι μετρητά 14 εκατ. ευρώ και 4,1 εκατομμύρια μετοχές της Euromedica που έχουν επαναγοραστεί από την εισηγμένη. Άλλα 16 εκατ. ευρώ θα ανταλλαγούν με ελληνικό ομολογιακό δάνειο και για ομολογίες αξίας 11 εκατ. ευρώ θα υπάρξει διετής παράταση λήξης (από το 2012 στο τέλος του 2014) με μείωση της τιμής άσκησης από τα 10,36 στα 6,25 ευρώ ανά μετοχή.

Εξασφαλίσεις ζήτησαν οι τράπεζες και από την J&P Άβαξ για το ομολογιακό δάνειο ύψους 265 εκατ. ευρώ και διάρκειας 8,5 ετών που εκδόθηκε πρόσφατα.

Αναδιαρθρώσεις για ενίσχυση ρευστότητας εν μέσω διαπραγματεύσεων

Σε διαπραγματεύσεις με τις τράπεζες (όμιλο Credit Agricole και Alpha Bank) για άμεση αναχρηματοδότηση  (ως τα τέλη του μήνα είχε πει η διοίκηση) δανείων 292 εκατ. ευρώ βρίσκεται και η Folli Follie. Όπως εκτίμησε ο κ. Κουτσολιούτσος, στην πρόσφατη τηλεδιάσκεψη με τους αναλυτές, το κόστος εξυπηρέτησης δανεισμού θα επιβαρυνθεί κατά 3% με 4%. Ο όμιλος απολαμβάνει μέχρι σήμερα χαμηλά επιτόκια καθώς είχε δανειστεί με euribor τριμήνου συν 0,75%.

Προκειμένου να ενισχύσει τη ρευστότητα της μητρικής, καθώς στο τέλος του έτους λήγουν και άλλα δάνεια, η F-F εξετάζει λειτουργικές αναδιαρθρώσεις. Ήδη η Links of London, αν και θυγατρική των ΚΑΕ, «προσαρτάται» στη Folli Follie. Σύμφωνα με το σχέδιο, η Links θα πουλά χονδρικώς στη Folli Follie για τις αγορές της Ασίας και η Folli Follie θα πουλά χονδρικώς στη Links για τις αγορές της Μ. Βρετανίας και των ΗΠΑ.

Πωλήσεις…. ασημικών για να εξοφληθούν χρέη

Η πρόσφατη υποβολή από την ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ δεσμευτικής προσφοράς στην Αττικάτ, για την απόκτηση του 9,88% του μετοχικού κεφαλαίου της Αττικής Οδού που κατέχει η κατασκευαστική, είναι το τελευταίο παράδειγμα της πίεσης των τραπεζών.

Μετά τις άκαρπες διαπραγματεύσεις της Αττικάτ με την Ελλάκτωρ και την J&P Άβαξ, που ως συμμέτοχοι στην Αττική Οδό διαθέτουν πρώτο δικαίωμα προτίμησης, η ΑΤΕ υπέβαλε για το 9,88% της Αττικής Οδού προσφορά περίπου 110 εκατ. ευρώ. Η ΑΤΕ αποτελεί βασική πιστώτρια τράπεζα της Αττικάτ και διαθέτει ως ενέχυρο μετοχές της Αττικής Οδού.

Η προσφορά της αποτελεί «αμυντική» κίνηση καθώς είτε η Ελλάκτωρ και η J&P Άβαξ, που διαθέτουν δικαίωμα πρώτης άρνησης, θα δώσουν ίσο -τουλάχιστον- τίμημα για να αποκτήσουν το 9,88% της Αττικής Οδού, είτε αυτό θα περάσει στον έλεγχο της ΑΤΕ και τα 110 εκατ. ευρώ θα κατευθυνθούν -κατά ένα μεγάλο μέρος- στην εξόφληση δανείων που έχει εκχωρήσει στην Αττικάτ η ΑΤΕ.

Ο όμιλος Αττικάτ αντιμετωπίζει οξύτατο πρόβλημα ρευστότητας, με ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις (στοιχεία 31/3) ύψους 46,8 εκατ. ευρώ και ζημίες α΄ τριμήνου 9,24 εκατ. ευρώ. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές της αυξήθηκαν κατά 20 εκατ. ευρώ.

Το ίδιο είχε συμβεί στο παρελθόν στην ΑΕΓΕΚ, όπου οι βασικές πιστώτριες τράπεζές της (Alpha Bank, Πειραιώς και Εμπορική) αγόρασαν το 37% της ΕΛΠΕΤ Βαλκανική, το 90% της Αστακός Terminal καθώς και ακίνητα, με σημαντικότερο το κτήμα Μέρλιν στην Κέρκυρα, έκτασης 700 στρεμμάτων, καθώς και στην Προοδευτική η οποία πούλησε, με συντονιστή την Alpha Bank, σταδιακά το 7,74% του μετοχικού κεφαλαίου της Γέφυρα Α.Ε. (Ρίο - Αντίρριο) για να εξοφλήσει δάνεια και φορολογικές υποχρεώσεις.