Δραστικές περικοπές σε δημόσιες δαπάνες και θαρραλέες διαρθρωτικές αλλαγές «εκβιάζουν» από την κυβέρνηση οι αγορές, στέλνοντας, μέσω ομολόγων και μετοχών, μήνυμα ότι δεν είναι διατεθειμένες να περιμένουν ως τον Μάρτιο.

Η δεύτερη, μέσα σε 40 ημέρες, υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της ελληνικής οικονομίας από τη Fitch αποτέλεσε, σύμφωνα με στελέχη της αγοράς, το πρώτο ηχηρό «χαστούκι» για την κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ.

«Αν η πρώτη υποβάθμιση ήρθε ως αποτέλεσμα του δημοσιονομικού εκτροχιασμού και χρεώνεται στην προηγούμενη κυβέρνηση, η χθεσινή άπτεται άμεσα του προϋπολογισμού του 2010 και τιμωρεί την τακτική της κυβέρνησης να λέει άλλα μέσα και άλλα εκτός Ελλάδος» αναφέρει χαρακτηριστικά κορυφαίο τραπεζικό στέλεχος.

Η φρασεολογία της υποβάθμισης το επιβεβαιώνει. Η Fitch διαπιστώνει απουσία δομικών μέτρων στον προϋπολογισμό, με αποτέλεσμα να μη διασφαλίζεται, όπως σημειώνει, ότι οι δείκτες δημοσίου χρέους θα σταθεροποιηθούν και εν συνεχεία θα μειωθούν σε περίοδο 3 - 5 ετών.

Κατηγορεί, δηλαδή, εμμέσως πλην σαφώς, την κυβέρνηση για τη μη λήψη μέτρων μόνιμου χαρακτήρα, στην κατεύθυνση της περικοπής των δημόσιων δαπανών και των διαρθρωτικών αλλαγών.

Οι διαπιστώσεις της Fitch κινούνται στο ίδιο μήκος κύματος με αυτές της S&P, ξένων τραπεζών και εγχώριων παραγόντων. Οι αγορές «προσάπτουν» στην κυβέρνηση ότι ο προϋπολογισμός επιδιώκει να μειώσει το έλλειμμα κατά 3,6% κυρίως μέσω περικοπής έκτακτων (!) δαπανών του 2009.

Η εξοικονόμηση δαπανών περίπου 2 δισ. ευρώ προκύπτει από τη μη επανάληψη δαπανών για πληρωμή χρεών νοσοκομείων ή άλλες έκτακτες δαπάνες του 2009, όπως τα λεφτά που δόθηκαν στην Ο.Α.

Το σημαντικότερο, όμως, μήνυμα που στέλνει η υποβάθμιση της Fitch είναι η μηδενική ανοχή.

Η Fitch υποβάθμισε τη χώρα, την ώρα που η κυβέρνηση επιδίωκε να «αγοράσει» πολιτικό χρόνο ως τον Μάρτιο, ευελπιστώντας ότι θα καθησύχαζε τις αγορές με την κατάθεση του προγράμματος σύγκλισης, του συμπληρωματικού προϋπολογισμού και των αποφάσεων για ασφαλιστικό και φορολογικό.

Τώρα, η κυβέρνηση καλείται να ελιχθεί στις συμπληγάδες, μεταξύ αφενός των πολιτικών της δεσμεύσεων και της διάθεσής της τα όποια μέτρα να ληφθούν κατόπιν διαβούλευσης και αφετέρου της εντεινόμενης πίεσης από πλευράς αγορών.

Θα χρησιμοποιήσει την πίεση των αγορών και το κλίμα που δημιουργεί η υποβάθμιση και η κατρακύλα ομολόγων και μετοχών για να λάβει τολμηρότερα μέτρα σε σύντομο χρονικό διάστημα;

Η πρώτη αντίδραση της κυβέρνησης, παρά τον απόλυτο, σύμφωνα με πληροφορίες, αιφνιδιασμό της, ήταν η παραμονή στη γνωστή γραμμή. Ο υπουργός Οικονομίας δήλωσε ότι «πρέπει να πείσουμε τις αγορές όπως πείσαμε και τους πολίτες», εκτιμώντας ότι η κατάσταση στις ελληνικές αγορές θα παραμείνει δυσχερής.

Ανεπίσημα, κύκλοι του οικονομικού επιτελείου διευκρίνιζαν ότι δεν τίθεται θέμα να ακολουθήσει η κυβέρνηση τις συστάσεις Βρυξελλών και αγορών για λήψη μέτρων, αλά Ιρλανδία, όπως η μείωση των μισθών. Σημειώνουν, όμως, ότι ενδέχεται με το άνοιγμα της διαβούλευσης να κατατεθούν από την κυβέρνηση συγκεκριμένες προτάσεις που να δίνουν και το στίγμα της οικονομικής πολιτικής της.

Πωλήσεις ομολόγων και μετοχών από long only χαρτοφυλάκια

Η νέα υποβάθμιση της Fitch πυροδότησε νέο γύρο ισχυρών πωλήσεων ελληνικών ομολόγων και μετοχών, με αποτέλεσμα το μεν spread του δεκαετούς ομολόγου να εκτιναχτεί ως τις 232 μονάδες βάσης, το δε Χ.Α. να υποχωρήσει κάτω και από τις 2.200 μονάδες, καταγράφοντας πτώση κατά 6,04%.

Τόσο επί μετοχών όσο και επί ομολόγων άνοιξαν νέες μεγάλες θέσεις πώλησης με δανεισμό τίτλων μέσω swap από θεματοφύλακες (omnibus account), ενώ ιδιαίτερα ανησυχητικό ήταν ότι χθες εκδηλώθηκαν για πρώτη φορά από τις αρχές Νοεμβρίου και πωλήσεις από long only funds.

Σε μια περίοδο όπου κλείνουν βιβλία, η υποβάθμιση πιστοληπτικής ικανότητας αναγκάζει ευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά ταμεία και ασφαλιστικές να μειώσουν τις θέσεις τους σε ελληνικά ομόλογα και τράπεζες, καθώς διαφορετικά θα πρέπει να αυξήσουν τον συντελεστή με τον οποίο κάνουν discount τις παραπάνω θέσεις στα χαρτοφυλάκιά τους.