"Η διατήρηση υγιούς, ισχυρού, ανταγωνιστικού, κερδοφόρου, ακηδεμόνευτου, διεθνοποιημένου και αποτελεσματικά εποπτευόμενου τραπεζικού συστήματος, με μεγαλύτερη ενίσχυση της διαφάνειας και της αξιοπιστίας αποτελούν ουσιαστική προϋπόθεση, την ατμομηχανή για την επίτευξη διατηρήσιμης οικονομικής ανάπτυξης", τόνισε ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Eurobank και καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, κ. Νίκος Καραμούζης, σε ομιλία του σε εκδήλωση του Ιδρύματος της Βουλής.  

Ειδικότερα, ο κ. Καραμούζης ήταν κεντρικός ομιλητής στην εκδήλωση του Ιδρύματος της Βουλής με θέμα "Τα αίτια της Διεθνούς Χρηματοπιστωτικής Κρίσης και ο ρόλος του Ελληνικού Τραπεζικού Συστήματος". 

Στην ομιλία του επικεντρώθηκε στην ανάλυση των βασικών παραγόντων, που οδήγησαν στη διεθνή χρηματοοικονομική κρίση, της στάσης των ελληνικών τραπεζών, ενώ άσκησε έντονη κριτική σε τραπεζικές πρακτικές, σε αλόγιστα bonus αλλά και στη στάση των οίκων αξιολόγησης.   

Όπως τόνισε ο κορυφαίος τραπεζίτης, οι βασικοί πυλώνες για την έξοδο της χώρας από την κρίση και την επίτευξη διατηρήσιμων ρυθμών ανάπτυξης είναι η υλοποίηση ενός νέου εξωστρεφούς αναπτυξιακού προσανατολισμού, με επιτυχή πρόσβαση σε νέες δυναμικές αγορές, σε συνδυασμό με μια νέα απαιτούμενη άνθηση της επιχειρηματικότητας, των ιδιωτικών επενδύσεων, των επενδύσεων στις υποδομές και της προσέλκυσης ξένων παραγωγικών κεφαλαίων.

Σχολιάζοντας τη θέση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος απέναντι στη διεθνή κρίση, τόνισε ότι "επέδειξε, είτε από τύχη είτε από προνοητικότητα, επενδυτικό συντηρητισμό για την εποχή και το περιβάλλον όπου ζούσαμε πριν από τη διεθνή κρίση", προσθέτοντας ότι οι ελληνικές τράπεζες επικέντρωναν την προσοχή τους κυρίως στην ταχύτατη ανάπτυξη των παραδοσιακών τραπεζικών εργασιών.

Στο πλαίσιο αυτό, τόνισε, η σημαντική προσπάθεια διεθνοποίησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος στη νοτιοανατολική Ευρώπη αποτελεί εθνική επένδυση για όλους μας, που δεν πρέπει να πάει χαμένη.

***Ποιοι παράγοντες οδήγησαν στη διεθνή κρίση

Η έλλειψη επαρκούς εποπτείας του παγκοσμιοποιημένου χρηματοπιστωτικού συστήματος, η αποτυχία στην έγκαιρη διάγνωση των συστημικών κινδύνων, οι μεγάλες μακροοικονομικές ισορροπίες αλλά και οι τραπεζικές πρακτικές που αποσκοπούσαν αποκλειστικά στο βραχυπρόθεσμο κέρδος κρύβονται, σύμφωνα με τον κ. Καραμούζη, πίσω από τη μεγαλύτερη παγκόσμια μεταπολεμική κρίση.

Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, "η παγκοσμιοποίηση των οικονομιών και των αγορών χρήματος και κεφαλαίου και η διεθνοποίηση των οικονομικών και των χρηματοπιστωτικών δραστηριοτήτων τις τελευταίες δύο δεκαετίες δεν συνοδεύθηκαν από την αντίστοιχη απαιτούμενη παράλληλη αναβάθμιση, διεθνοποίηση και από τον κατάλληλο συντονισμό των μακροοικονομικών πολιτικών, της εποπτείας και του ρυθμιστικού πλαισίου λειτουργίας του διεθνούς χρηματοπιστωτικού χώρου".

Ο κ. Καραμούζης σημείωσε πως δεν έγιναν αντιληπτοί από τις Αρχές οι συστημικοί κίνδυνοι που προέκυπταν από την αλόγιστη και υπερτροφική ανάπτυξη του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού χώρου, με αποτέλεσμα οι σημαντικές ζημίες του κλάδου, που προέκυψαν, να επιβαρύνουν τελικά τους φορολογούμενους πολίτες για τις επόμενες δεκαετίες.

Παράλληλα, βασική αιτία της τρέχουσας διεθνούς χρηματοοικονομικής κρίσης ήταν οι μεγάλες παγκόσμιες μακροοικονομικές ανισορροπίες, που δεν αντιμετωπίστηκαν επί μακρόν την τελευταία δεκαετία και που συνδέονταν:

• Με τα πολύ χαμηλά επιτόκια, που διατηρήθηκαν επί μακρόν κυρίως στις ΗΠΑ.
• Με τη διατήρηση συνθηκών σημαντικής παγκόσμιας ρευστότητας.
• Με την αυξανόμενη ανισορροπία αποταμίευσης - επένδυσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, που οδήγησε τελικά σε διεύρυνση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και σε αντίστοιχα πλεονάσματα στις χώρες της Άπω Ανατολής και των πετρελαιοπαραγωγών χωρών.
• Με την πολιτική σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών και τη συνακόλουθη ραγδαία αύξηση των εθνικών συναλλαγματικών αποθεματικών σε δολάρια χωρών της Άπω Ανατολής.

Ωστόσο, η βασική, ίσως και σημαντικότερη, αιτία της κρίσης, σύμφωνα πάντα με τον κ. Καραμούζη, συνδέεται με τη σταδιακή μετατόπιση των στόχων των τραπεζών από τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, του εμπορίου και των παραγωγικών επενδύσεων στην κερδοσκοπία, στα χρηματοοικονομικά στοιχήματα και στη χρηματοπιστωτική καινοτομία χωρίς οικονομική χρησιμότητα, που έγιναν σε σημαντικό βαθμό βασικές δραστηριότητες, ίσως και αυτοσκοπός, για ορισμένες μεγάλες διεθνείς τράπεζες.

Όπως υπογράμμισε, δεν έγιναν κατανοητοί οι κίνδυνοι από την εκρηκτική ανάπτυξη των τιτλοποιήσεων, των παραγώγων, της χρηματοοικονομικής μόχλευσης και της χρηματοδότησης των τραπεζών από τις κεφαλαιαγορές και τη διατραπεζική αγορά.

Ο κ. Καραμούζης καταφέρθηκε και εναντίον των τραπεζικών πρακτικών αναφορικά με τα bonuses. "Υπήρξε διαμόρφωση επί μακρόν, με την ανοχή των μετόχων, λανθασμένης δομής και ύψους κινήτρων αναφορικά με τις μεταβλητές αμοιβές των στελεχών στο διεθνές τραπεζικό χώρο (bonuses). Το τελευταίο ευνοούσε τις βραχυχρόνιες κερδοσκοπικές δραστηριότητες και την ανάληψη υπερβολικών κινδύνων". 

Ακόμη, ο κορυφαίος τραπεζίτης τόνισε και τη στάση που κράτησαν οι οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης. "Η σύγκρουση συμφερόντων και οι ανεπαρκείς αναλύσεις και μεθοδολογίες που εφάρμοσαν οι διεθνείς εταιρίες αξιολόγησης κινδύνων (Moody's, S&P, Fitch). Αποτέλεσμα, είχαν αξιολογήσει τα τελευταία χρόνια 70,000(!) διεθνείς εκδόσεις στη βαθμίδα 'ΑΑΑ', δηλαδή ελάχιστου κινδύνου, εν μέρει διότι το σύστημα μεροληπτούσε υπέρ των εκδοτών, που κάλυπταν τα έξοδα αξιολόγησης, ενώ τα τελευταία θα έπρεπε να τα πληρώνουν για την προστασία τους οι αγοραστές".

* Το πλήρες κείμενο της ομιλίας του κ. Νίκου Καραμούζη δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".