Ποσοτική μείωση των αγορών αλλά και στροφή σε «φθηνότερα» προϊόντα αποτελούν τις πρώτες ενδείξεις για την εγχώρια κατανάλωση, σύμφωνα με στοιχεία και εκτιμήσεις τόσο των επιχειρήσεων όσο και των καταναλωτών.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία διενεργήθηκε σε στελέχη επιχειρήσεων το δίμηνο Ιανουαρίου - Φεβρουαρίου, το 81% εκτίμησε ότι οι καταναλωτές θα δώσουν κυρίως έμφαση στη χαμηλή τιμή των προϊόντων και των υπηρεσιών, ενώ το αμέσως σημαντικότερο κριτήριο που αφορά στην εξυπηρέτηση συγκεντρώνει μόλις το 59%.

Σε αντίστοιχη μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα καταναλωτών κατά την ίδια περίοδο από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο, το 61,3% των ερωτηθέντων αναφέρει ότι αγοράζει λιγότερα προϊόντα, το 26,6% ότι αγοράζει φθηνότερα προϊόντα και το 23,6% ότι επιλέγει φθηνότερα καταστήματα.

Το 62,1% των ερωτηθέντων απαντά στη συγκεκριμένη έρευνα ότι δεν έχει σκοπό να πραγματοποιήσει εντός του 2009 κάποια μεγάλη αγορά (στις οποίες περιλαμβάνονται οι κατηγορίες των αυτοκινήτων αλλά και των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών ειδών).

Σύμφωνα με στελέχη του εμπορίου και των υπηρεσιών, οι Έλληνες αρχίζουν να ψάχνουν και να διεκδικούν φθηνότερες τιμές, να χάνουν τον «αυθορμητισμό» τους σε ό,τι αφορά τις καταναλωτικές δαπάνες και να εκμεταλλεύονται τις «ευκαιρίες», τάση που φαίνεται ότι ενισχύεται όσο το οικονομικό κλίμα επιδεινώνεται.

PRIVATE LABEL -  HARD DISCOUNT

Η αγορά τροφίμων που έως πρότινος ήταν η βασική προτεραιότητα του ελληνικού νοικοκυριού καταγράφει ήδη τις πρώτες επιπτώσεις. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για μείωση των ποσοτήτων που αγοράζει ο μέσος καταναλωτής, ενώ είναι σαφής η στροφή σε προϊόντα χαμηλότερης τιμής.

Μετά τα χαρτικά και τα απορρυπαντικά, και στα τρόφιμα παρατηρείται τα τελευταία χρόνια σταθερή στροφή σε προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, τα οποία είναι σαφώς φθηνότερα.

Οι πωλήσεις προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας (τρόφιμα αλλά και άλλα είδη) στην Ελλάδα «τρέχουν» με ρυθμό αύξησης της τάξεως του 24% - όταν στα επώνυμα προϊόντα περιορίζεται μόλις στο 2%.
 
Ο ρυθμός ανάπτυξης της κατηγορίας είναι ο δεύτερος υψηλότερος διεθνώς, ενώ το μερίδιό τους σύμφωνα με έρευνες φτάνει συνολικά στο 5%. Σύμφωνα πάντως με στελέχη της αγοράς, το μερίδιο των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας υπερβαίνει το 10% του συνολικού τζίρου του οργανωμένου λιανεμπορίου πανελλαδικά, παγκόσμια κυμαίνεται στο 17% του τζίρου και στην Ευρώπη στο 23%, ενώ το μερίδιο τους στην Ελλάδα σε κάποιες υποκατηγορίες προϊόντων στις αλυσίδες hard discount υπερβαίνει ακόμη και το 70%.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΚΑΝΑΛΙΑ

Η συγκράτηση επεκτείνεται και στα είδη προσωπικής φροντίδας και στα καλλυντικά όπου έως πρότινος αποτελούσαν ανθούσα αγορά. Οι παράγοντες του χώρου εκτιμούν ότι η συγκράτηση που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια δεν οφείλεται στον περιορισμό των ποσοτήτων, αλλά στη στροφή του καταναλωτή σε προϊόντα φθηνότερης τιμής.

Σύμφωνα με στοιχεία της ICAP, οι ρυθμοί ανάπτυξης του συνόλου της αγοράς καλλυντικών (ευρείας και επιλεκτικής διανομής) στη διετία 2008 - 2009 θα κυμανθούν στο 10%, ωστόσο οι ταχύτερα αναπτυσσόμενες κατηγορίες είναι εκείνες των καλλυντικών φαρμακείου και του σούπερ μάρκετ.

Στον τομέα της ένδυσης, οι αλυσίδες εκείνες που προσφέρουν φθηνή μόδα έχουν κατακτήσει ήδη τη μερίδα του λέοντος στην εγχώρια αγορά, καθώς ανταποκρίνονται στο σύγχρονο αίτημα για γρήγορη και προσιτή ανανέωση των ρούχων.

Στη συγκεκριμένη συγκυρία, δε, εκτιμάται ότι τα μερίδια αγοράς των επώνυμων αλυσίδων προσιτής ένδυσης θα μεγαλώσουν, καθώς οι ρυθμοί ανάπτυξής τους πλήττονται λιγότερο από τις μεσαίες και πολυτελείς αλυσίδες της αγοράς.

Στον κατακερματισμένο τομέα του οικιακού εξοπλισμού, όπου κατ’ εκτίμηση ο μεγαλύτερος παίκτης ελέγχει μόλις το 10% - 15% της αγοράς, τα περιθώρια ανάπτυξης των οικονομικών αλυσίδων χαρακτηρίζονται ανοιχτά και αναπτυσσόμενα.

Στον χώρο των ηλεκτρικών, όπου ο ανταγωνισμός είναι οξύς και η κατανάλωση στις αρχές του 2009 πεσμένη κατά 10% - 20%, οι παίκτες της αγοράς επικεντρώνονται στην προσφορά της χαμηλότερης δυνατής τιμής ώστε να συντηρήσουν τη ζήτηση αλλά και να κερδίσουν μερίδια.

ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Εν μέσω οικονομικής κρίσης και καταναλωτικής αποχής οι επιχειρήσεις αφενός προσαρμόζονται για να συγκρατήσουν πελάτες με δελεαστικότερες τιμές και καλύτερες υπηρεσίες και αφετέρου υιοθετούν νέους τρόπους μάρκετινγκ για να προωθήσουν την επωνυμία τους και να κερδίσουν μερίδια από την ήδη περιορισμένη αγοραστική κίνηση.

Σύμφωνα με την παραπάνω μελέτη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, το 14% των εμπορικών επιχειρήσεων θα μειώσει την γκάμα των προϊόντων του, το 57% θα την αυξήσει στρεφόμενο σε κοστολογικά φθηνότερα προϊόντα, ενώ το 29% θα τη διατηρήσει αμετάβλητη.

Στην ίδια έρευνα δε το 25% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι οι τιμές των προμηθευτών μειώθηκαν εξαιτίας της κρίσης, το 52% δεν παρατήρησε σημαντικές μεταβολές, ενώ το 23% δήλωσε ότι οι τιμές των προμηθευτών αυξήθηκαν.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ομίλου Φουρλή, η κάμψη της ζήτησης το δίμηνο Οκτωβρίου - Νοεμβρίου του 2008 που παρουσιάστηκε στις πωλήσεις της ΙΚΕΑ ξεπεράστηκε και τους πρώτους μήνες του 2009 σημειώθηκε αναζωπύρωση της αγοραστικής κίνησης, χωρίς ωστόσο αυτή να φτάνει στο επίπεδο των προηγούμενων χρόνων.

Παρατηρούν δε ότι ενώ ο όγκος των αγορών δεν έχει μειωθεί, ο καταναλωτής στρέφεται σε φθηνότερους κωδικούς προϊόντων μειώνοντας έτσι το μέσο «καλάθι» αγορών που πραγματοποιούνται στην ΙΚΕΑ.

Ακόμη και στον χώρο των σύγχρονων τεχνολογιών αλλά και της ψυχαγωγίας, οι καταναλωτές είτε στρέφονται σε φθηνότερα προϊόντα, είτε κυνηγούν τις ευκαιρίες, είτε γίνονται περισσότερο απαιτητικοί και προγραμματισμένοι.

Στελέχη της αγοράς σημειώνουν ότι τα τελευταία χρόνια η τιμή γίνεται ολοένα και σημαντικότερο κριτήριο επιλογής για τον καταναλωτή. Το τελευταίο διάστημα, δε, έχει χαθεί το στοιχείο της «αυθόρμητης» αγοράς, καθώς ο καταναλωτής εμφανίζεται πολύ προσεκτικότερος και προγραμματίζει τις αγορές του ελέγχοντας και τον ανταγωνισμό.

Συμπληρώνουν δε ότι η μεταστροφή αυτή μπορεί να εντείνεται τους τελευταίους μήνες, αλλά είχε ξεκινήσει νωρίτερα από τις ίδιες τις αλυσίδες λιανικής, οι οποίες βλέπoντας τον ανταγωνισμό να αυξάνει άρχισαν να προσφέρουν περισσότερες υπηρεσίες και οφέλη προς τον καταναλωτή αλλά και ολοένα χαμηλότερες τελικές τιμές.

Αναγνωρίζουν ότι τους τελευταίους μήνες υπάρχει πτώση της κατανάλωσης για είδη ψυχαγωγίας ή για ψηφιακά προϊόντα, αλλά τονίζουν ότι στην Ελλάδα αυτή η υποχώρηση είναι πολύ μικρότερη έναντι των ευρωπαϊκών αγορών.