Τα εμπορικά κέντρα μεταμορφώνονται σε big boxes, δημιουργώντας προβλήματα επιβίωσης στα μικρά καταστήματα.  Οπως επισημαίνει έρευνα της Stat Bank ως το 2010 θα υπάρχουν 1 εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα εκμισθωμένης επιφάνειας σε εμπορικά κέντρα, malls και εκπτωτικά χωριά. Η υπερσυγκέντρωση δυνάμεων από τα μεγάλα εμπορικά κέντρα δημιουργεί ραγδαία ανακατανομή δυνάμεων στο λιανεμπόριο.

Το γεγονός είναι αποκαλυπτικό: το Mall το εμπορικό «χωριό» στη Νερατζιώτισσα Αττικής και το ΙΚΕΑ έκαναν περίπου τον ίδιο τζίρο – της τάξεως των 540 εκατομμυρίων ευρώ - με αυτόν του «Τιτάνα», της κολοσσιαίας ελληνικής τσιμεντοβιομηχανίας η οποία ως γνωστό έχει παρουσία σε δεκάδες χώρες του εξωτερικού!

Το ίδιο αυτό γεγονός αποτελεί και τον καλύτερο συνήγορο της φρενίτιδας που επικρατεί στην κατασκευή νέων εμπορικών κέντρων, malls, εκπτωτικών χωριών και ψυχαγωγικών πάρκων με εμπορικές χρήσεις. Έτσι, σύμφωνα με εκτιμήσεις εκπροσώπων της αγοράς ως το 2010 η συνολική εκμισθωμένη επιφάνεια στα συγκεκριμένα κέντρα θα ανέλθει σε 1 εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα. Τα μισά από αυτά θα δομηθούν τη διετία 2008-2009.

Εγχώριες και διεθνείς κατασκευαστικές εταιρίες, επιχειρήσεις real estate, developers, μεγάλες αλυσίδες σουπερ-μάρκετ, τράπεζες, εταιρίες θεάματος συμμετέχουν στο κυνήγι του χαμένου θησαυρού, αναζητώντας τους πολύτιμους χώρους που θα επιτρέψουν το χτίσιμο των τεράστιων νέων «ναών της κατανάλωσης».

Και αυτοί δεν βολεύονται σε λίγα τετραγωνικά: τα μεσαία εμπορικά και ψυχαγωγικά κέντρα ξεκινούν από 15 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα ενώ τα μεγαλύτερα αρχίζουν από τα 35 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα. Αυτά για αρχή διότι αυτή τη στιγμή σχεδιάζεται το μεγαλύτερο εμπορικό και ψυχαγωγικό πάρκο της χώρας σε έκταση 318 χιλιάδων τετραγωνικών μ,έτρων γης στη Κάντζα της Παλήνης.

Αρχιτέκτονες της κολοσσιαίας αυτής μηχανής συγκέντρωσης χρήματος είναι η REDS και η La Societe Generale Immobilliere Espagne (LSGIE) .

Οι σχεδιασμοί των πρωταγωνιστών των συγκεκριμένων επιχειρηματικών κινήσεων βασίζονται σε ένα στοιχείο: η Ελλάδα κατέχει την 20ή θέση - μεταξύ 25 χωρών - σε ότι αφορά τη λειτουργία των εμπορικών κέντρων. Κι αυτό διότι ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος σε επιφάνειες εμπορικών κέντρων ανά 1.000 κατοίκους είναι 200, ο αντίστοιχος ελληνικός δείκτης είναι μόλις 55. Η τεράστια διαφορά που μας χωρίζει από την υπόλοιπη Ευρώπη υποδεικνύει τα τεράστια περιθώρια ανάπτυξης στην εν λόγω αγορά.

Η υλοποίηση των παραπάνω επενδυτικών σχεδίων και η συγκέντρωση δυνάμεων θα έχει σίγουρα επιπτώσεις στο επίπεδο των τιμών των προϊόντων. Το βέβαιο επίσης είναι ότι θα επηρεάσει και την κατανομή της εμπορικής δραστηριότητας. Ενδεικτικά, είναι τα ακόλουθα στοιχεία του Εμπορικού Συλλόγου της Αθήνας και της Ένωσης Ιδιοκτητών Ελλάδος:

Πρώτον, οι 10 μεγαλύτερες εμπορικές αλυσίδες ελέγχουν το 85% του λιανικού εμπορίου τροφίμων, 15 μεγάλες επιχειρήσεις ελέγχουν το 40% στον τομέα της ένδυσης και υπόδησης, στα ηλεκτρονικά είδη, 6 επιχειρήσεις ελέγχουν το 78% των πωλήσεων, ενώ γενικά 4 όμιλοι ελέγχουν το 60% του συνόλου των λιανικών πωλήσεων.

Δεύτερον, έντονο φαίνεται το πρόβλημα ύπαρξης κενών καταστημάτων στην Αττική, με ιδιαίτερα οξύ το πρόβλημα στο κέντρο της Αθήνας (τα προσφερόμενα ακίνητα αποτελούν το 13,4%) και ιδιαίτερα σε εμπορικούς δρόμους. Οι αλλοδαποί επιχειρηματίες απορροφούν έως και 50% του αποθέματος σε συγκεκριμένες περιοχές, ενώ η αξιοποίηση εμπορικών ακινήτων από αλλοδαπούς φτάνει μέχρι και το 80% στο τρίγωνο Αθηνάς, Ερμού, Πειραιώς και στον τομέα Αθηνάς, Σοφοκλέους, Πειραιώς, Ευριπίδου.

Τρίτον, το ένα πέμπτο της κατανομής αποθέματος επαγγελματικών χώρων εντοπίζεται εντός των ορίων του δήμου της Αθήνας, ενώ μεγάλα ποσοστά εμφανίζουν και παραδοσιακά εμπορικά κέντρα, όπως οι δήμοι Αμαρουσίου, Κηφισιάς, Ν. Ιωνίας, Ν. Ψυχικού και Χαλανδρίου. Όλα αυτά θα επηρεαστούν περαιτέρω αφού η υπερ-συκέντρωση δυνάμεων – μέσω των νέων μεγάλων εμπορικών κέντρων - θα επηρεάσει ακόμη περισσότερο τις μικρές και μεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις.

Ποια, όμως, είναι τα σημαντικότερα σχέδια που ευρίσκονται σε εξέλιξη πανελλαδικά;

* Μετά το Mall ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα που γίνονται αυτή τη περίοδο είναι το Golden Hall. Πρόκειται για το νέο εμπορικό κέντρο της Lamda Development στη Λ. Κηφισίας, συνολικής δομημένης επιφάνειας 40 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων. Αυτό θα διαθέτει 140 καταστήματα, υπόγειο πάρκινγκ 1.400 θέσεων, καθώς και γραφεία 4,5 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων. Ήδη έχουν υπογραφεί συμβόλαια εκμίσθωσης σχεδόν για το σύνολο του χώρου. Η επένδυση υπολογίζεται να ανέλθει σε 65 εκατ. ευρώ και αναμένεται να είναι έτοιμο ως το τέλος του έτους.

* Η εταιρεία Μπ. Βωβός Διεθνής Τεχνική έχει παράλληλα ξεκινήσει τις εργασίες για τη δημιουργία ενός εμπορικού κέντρου 70 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων στον Βοτανικό. Συγκεκριμένα, στον Ελαιώνα, σε οικόπεδο επί των οδών Αγίας Αννης και Αγίου Πολυκάρπου άρχισε η κατασκευή μέρους των υπογείων του κτιρίου. Στην άδεια που εκδόθηκε από την Πολεοδομία Αθηνών προβλέπεται η κατασκευή 32.160 τετραγωνικών μέτρων σε τρία επίπεδα επί συνόλου 81.000 τ.μ. υπογείων, ενώ προχωρούν και οι διαδικασίες για την έκδοση της οικοδομικής άδειας για το σύνολο του εμπορικού κέντρου.

* Το τρέχον έτος αναμένεται να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη του εμπορικού κέντρου της Pasal Development στην οδό Πειραιώς 180 το συγκεκριμένο εμπορικό κέντρο αποτελεί μια από τις σημαντικότερες επενδύσεις της εταιρίας που ελέγχεται από τον κ. Σωτήρη Θεοδωρίδη. Το κέντρο θα διαθέτει επιφάνεια προς μίσθωση 20 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα καθώς και 80 υπόγειες θέσεις στάθμευσης. Η προβλεπόμενη έναρξη λειτουργίας του αναμένεται στα τέλη του 2008 ενώ αυτή θα εγγράψει συγκεκριμένες υπεραξίες οι οποίες θα βρεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με υποψηφίους αγοραστές. Πρώτη στη λίστα των υποψηφίων αγοραστών είναι η properties.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Θεοδωρίδης της Pasal προχωρεί με συστηματικό τρόπο στην ανάπτυξη του χαρτοφυλακίου ακινήτων της Pasal. Έτσι, απέκτησε προσφάτως μεγάλη έκταση στη Λάρισα (σε στρατηγικό σημείο ανάπτυξης της πόλης) ενώ ταυτόχρονα αγόρασε παλιό καπνομάγαζο στην Εγνατίας στη Θεσσαλονίκη αντί του ποσού των 6 εκατομμυρίων ευρώ. Μεγάλη έκταση στον Άλιμο, όπου ευρίσκεται το παλιό εργοστάσιο της ΒΕΜ, απέκτησε αντί του ποσού των 7 εκατομμυρίων ευρώ η Pasal. Μετά την ανάπτυξη του ακινήτου και την εκμίσθωσή του η Pasal θα το πουλήσει. Ανάλογους σχεδιασμούς κάνει η Pasal και στο Βοτανικό όπου διαθέτει 11 στρέμματα και κτίριο 11 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων.

* Σημαντική θεωρείται επίσης η δημιουργία του εμπορικού κέντρου Capitol, που αναπτύσσει ο όμιλος Xαραγκιώνη στη περιοχή του Μουσείου, στη συμβολή των οδών 3ης Σεπτεμβρίου και Iουλιανού. H συνολική έκταση θα είναι 28 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα εκ των οποίων τα 12 χιλιάδες περιλαμβάνουν εμπορικούς χώρους προς ενοικίαση. Στο πρώτο υπόγειο το κέντρο θα φιλοξενεί υπεραγορά της Carefour 2 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα, στο ισόγειο εμπορικά καταστήματα και εστίαση, ώστε να αξιοποιηθεί ο κήπος που θα δημιουργηθεί, ενώ στο δεύτερο και τον μισό τρίτο όροφο η Village Roadshow θα δημιουργήσει αίθουσες bowling τονώνοντας τον ψυχαγωγικό χαρακτήρα του κέντρου. Το Capitol αποτελεί επένδυση 37 εκατ. ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της αξίας της γης, και σύμφωνα με εκτιμήσεις θα προσελκύει σε ετήσια βάση 4 εκατ. επισκέπτες. H λειτουργία του κέντρου αναμένεται ότι θα ξεκινήσει το φθινόπωρο του 2009.

Πέραν αυτού, στα ανακοινώσιμα έργα του ομίλου Χαραγκιώνη είναι η μετατροπή του Ολυμπιακού γυμναστηρίου Γαλατσίου στη Λεωφόρο Βεΐκου σε εμπορικό – ψυχαγωγικό πάρκο καθώς επίσης και η υλοποίηση από κοινού με το δήμο Πειραιά του πάρκου Αιγαίου δίπλα στο στάδιο Καραϊσκάκη. Ο όμιλος συμμετέχει επίσης στο διαγωνισμό του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου, για τη δημιουργία εμπορικού κέντρου στο σημείο του λιμανιού που εφάπτεται της πόλης του Ηρακλείου. Εφόσον υλοποιηθούν τα τέσσερα έργα θα προστεθούν στο δυναμικό των εμπορικών κέντρων της χώρας μας τουλάχιστον 150 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα.

Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες μας, ο όμιλος Χαραγκιώνη προγραμματίζει και άλλα εμπορικά κέντρα. Ας σημειωθεί ότι ο όμιλος συνεργάζεται με την Sonae Sierra στα εμπορικά κέντρα, ενώ σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του, ο όμιλος Χαραγκιώνη διαπραγματεύεται συμφωνία με Αμερικανική τράπεζα, για εισαγωγή ενός νέου τύπου real estate στην χώρα.

* Μετά το Attica, που αποτέλεσε την τελευταία μεγάλη παρέμβαση στον εμπορικό χάρτη του κέντρου της πρωτεύουσας τη σκυτάλη παρέλαβαν το Public του Ομίλου Γερμανού, αλλά και το Μινιόν που σχεδιάζεται να ανοίξει και πάλι τις πύλες του στο κοινό στα τέλη του 2009, στην καλύτερη ίσως, περίπτωση. Το ιστορικό Μινιόν ανακατασκευάζεται από την Arcon Construction και εκτιμάται ότι θα προσφέρει νέους εμπορικούς χώρους 20 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων στο κέντρο της πόλης. Το ακίνητο είναι ιδιοκτησίας της εταιρείας Ηπειρωτική, θυγατρική της Elmec Sport που εξαγοράστηκε από τη Folli Follie. Οι αλλαγές στο ιδιοκτησιακό καθεστώς επέφεραν καθυστερήσεις στην πρόοδο των ούτως ή άλλως αρκούντως δύσκολων έργων ανακατασκευής του κτιρίου, αλλά πλέον -σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες- έχουν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις με εμπορικές αλυσίδες για τη μίσθωση των χώρων του νέου Μινιόν.

Με την προσθήκη των νέων χώρων στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου της Αθήνας, περίπου 37 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα εμπορικών χώρων θα προστεθούν στην αγορά. Μέχρι σήμερα κυριαρχεί το πολυκατάστημα Attica με εμπορικούς χώρους 23 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, το Notos Galleries Home στην πλατεία Κοτζιά αλλά και τα πολυκαταστήματα Φωκάς και Notos Galleries Λαμπρόπουλος. Επίσης, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η πραγματοποίηση του διαγωνισμού για το νεοκλασικό της Οδού Kολοκοτρώνη - που στέγαζε το κατάστημα της αλυσίδας ειδών σπιτιού Habidat- συνολικής έκτασης 5,5 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων.

* Πέντε μεγάλα επενδυτικά σχέδια – με σημαντικότερο αυτό που έχει καταρτίσει από κοινού με την LSGIE - ετοιμάζει ή έχει ήδη υλοποιήσει η REDS του ομίλου Ελληνικής Τεχνοδομικής ΤΕΒ. To πλέον φιλόδοξο που έχει κωδικοποιηθεί με το όνομα Cambas, φιλοδοξεί να αποευθυνθεί σε 2,5 εκατομμύρια κατοίκους ενώ το πρώτο κομμάτι από το μεγάλο παζλ της συγκεκριμένης επιχειρηματικής κίνησης είναι η υπογραφή του 100% των μετοχών της Κάντζα Εμπορική ΑΕ (θυγατρικής της Reds AE) στην LSGIE αντί του ποσού των 70 εκατομμυρίων ευρώ.

Το δεύτερο σχέδιο αφορά τη δημιουργία του εμπορικού πάρκου «Γυαλού» στην φερώνυμη περιοχή στα Σπάτα Ανατολικής Αττικής. Η μέγιστη δομήσιμη επιφάνεια είναι είναι 54,6 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα από τα οποία περίπου 21 χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα θα αφορούν στο εκπτωτικό χωριό της McArthurGlen. Το επόμενο σχέδιο της REDS αφορά το Εμπορικό Κέντρο στην Ελευσίνα 15 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων και επένδυσης 20 εκατομμυρίων ευρώ. Ας σημειωθεί επίσης ότι η REDS έχει ήδη το Εμπορικό και Ψυχαγωγικό Πάρκο Veso Mare στη Πάτρα, ένα πάρκο 15 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων με επενδεδυμένα κεφάλαια 40,5 εκατομμυρίων ευρώ. Τέλος, το Escape Center στο Ίλιον Αττικής.

* Η πολυεθνική αλυσίδα Leroy Merlin, που δραστηριοποιείται στην αγορά ειδών σπιτιού "do it yourself", επεκτείνει τις δραστηριότητες της στα Βόρεια. Μετά την παρουσία της στο εμπορικό πάρκο του διεθνούς αερολιμένα Αθηνών, η Leroy Merlin, θα αναπτυχθεί σε ένα χώρο 8,5 χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων στη λεωφόρο Αεροδρομίου, φιλοδοξώντας να αποτελέσει το αντίπαλο δέος της γερμανικής Praktiker. Η κατασκευή του καταστήματος που θα στεγάσει τη γαλλική εταιρεία αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του έτους, καθώς το κατασκευαστικό κομμάτι δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικό.

Το κατάστημα υλοποιείται σε ιδιόκτητο οικόπεδο του fund Pradera, το οποίο στις αρχές του 2006 απέκτησε επίσης την έκταση της Florida, έκτασης 22 στρμ. (βασικοί χρήστες του χώρου είναι το υπερμάρκετ ΑΒ Βασιλόπουλος, το κατάστημα αθλητικών ειδών Intersport, τα καταστήματα ηλεκτρικών Κωτσόβολος/Dixon και Electroworld κ.ά.).

Την κατασκευή του συγκροτήματος έχει αναλάβει η Intrakat. Το ύψος της επένδυσης (κατασκευή κτιρίου και αγορά οικοπέδου) θα ξεπεράσει τα 15 εκατ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανατολική πλευρά της Θεσσαλονίκης την τελευταία δεκαπενταετία αποτελεί πόλο έλξης για τους επενδυτές. Μόνο το διάστημα 1997 -2006 η περιοχή προσέλκυσε επενδύσεις που ξεπερνούν τα 300 εκατ. ευρώ.

* Σημαντικές επενδύσεις γίνονται επίσης στη Λάρισα από την Sonae Sierra το εμπορικό κέντρο Pantheon Plaza (76,3 εκατ. ευρώ) καθώς και το εμπορικό GAEA από την Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών.