Εκκληση εννέα μεγάλων φορέων ενέργειας για προστασία των καταναλωτών

«Προστατέψτε τους καταναλωτές αυτό τον χειμώνα από την ενεργειακή κρίση». Αυτό είναι το απόσταγμα της κοινής διακήρυξης που υπέγραψαν, με την υποστήριξη της Κομισιόν, εννέα κορυφαίοι φορείς της ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς, όπως οργανώσεις καταναλωτών, ρυθμιστικών αρχών, διανομέων και προμηθευτών ενέργειας. Καλούν, συγκεκριμένα, τα μέλη τους να λάβουν πρόσθετα μέτρα για την προστασία των καταναλωτών τουλάχιστον ως τα τέλη Μαρτίου, ακόμη και καθ’ υπέρβαση του υφιστάμενου ρυθμιστικού πλαισίου.

Τέσσερις είναι οι άξονες δράσεις που προτείνουν: να μη γίνονται αποκοπές ηλεκτροδότησης, να διευκολύνονται οι διακανονισμοί για την πληρωμή των λογαριασμών, να ελαχιστοποιηθούν οι μονομερείς αλλαγές συμβάσεων προμήθειας και να παρέχεται πλήρης και διαφανής πληροφόρηση στους καταναλωτές για τις ισχύουσες τιμές ενέργειας, τον τρόπο τιμολόγησης και τη βελτιστοποίηση της χρήσης της ενέργειας.

Το κείμενο υπογράφουν η Eurelectric, ο ευρωπαϊκός σύνδεσμος ενεργειακών ομίλων, ανάμεσά τους και η ΔΕΗ, η BEUC, που στεγάζει 46 ανεξάρτητες οργανώσεις καταναλωτών σε 32 χώρες, ο CEER, το Συμβούλιο των Ευρωπαίων Ρυθμιστών Ενέργειας, η Eurogas, σύνδεσμος με 68 μέλη που δραστηριοποιούνται σε όλο το φάσμα του φυσικού αερίου, η EER, δίκτυο ανεξάρτητων παρόχων ενέργειας, η EU DSO Entity, η Ενωση των Ευρωπαίων διαχειριστών διανομής ηλεκτρισμού, η E.DSO, Ευρωπαίοι διαχειριστές διανομής, η GEODE, η φωνή των τοπικών διανομέων ενέργειας στην Ευρώπη και η CEDEC, η ευρωπαϊκή ομοσπονδία τοπικών και περιφερειακών εταιριών ενέργειας.

Το κείμενο αυτό συμφωνήθηκε μετά την πρωτοβουλία της Κομισιόν να συζητήσει τον περασμένο Νοέμβριο με όλους τους εταίρους της αγοράς πολιτικές προστασίας των καταναλωτών και την ανάγκη λήψης περισσότερων μέτρων. Τα μέτρα που προτείνουν στα μέλη τους οι υπογράφοντες είναι σε εθελοντική βάση αλλά με ισχυρή σύσταση. Ουσιαστικά οι κορυφαίοι αυτοί φορείς αναγνωρίζουν την οξύτητα της ενεργειακής κρίσης που επωμίζονται οι καταναλωτές σε όλη την Ευρώπη, ιδιαίτερα οι ευάλωτοι, φθάνοντας στο σημείο να μην μπορούν να ανταποκριθούν στην πληρωμή του ρεύματος που καταναλώνουν.

Όπως επισημαίνεται, η ρωσο-ουκρανική κρίση άλλαξε δραματικά την οικονομική και κοινωνική κατάσταση στην Ευρώπη, με το κόστος ζωής να αυξάνεται απότομα στην Ε.Ε. και λόγω της αύξησης των τιμών της ενέργειας. Υπάρχει ο κίνδυνος, υπογραμμίζεται, περισσότεροι καταναλωτές, ακόμη και αυτοί που δεν θεωρούνται ευάλωτοι, να μην μπορούν να πληρώσουν λογαριασμούς αυτόν τον χειμώνα. Ήδη παρατηρείται ένας αυξανόμενος αριθμός νοικοκυριών μικρού και μεσαίου εισοδήματος που εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία, με αποτέλεσμα να διαγράφεται το ενδεχόμενο να μην μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους για πρώτη φορά.

Οι εννέα φορείς συνομολογούν ότι η έκτακτη κατάσταση του σήμερα απαιτεί κοινές προσπάθειες που βασίζονται σε κοινές αρχές για την ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών κατά τη διάρκεια του φετινού χειμώνα. Τονίζεται ακόμη ότι τα μη στοχευμένα μέτρα στήριξης είναι πολύ δαπανηρά για τους δημόσιους προϋπολογισμούς και για τους προμηθευτές.

Στην Ευρώπη σταθερά, στην Ελλάδα κυμαινόμενα

Η παρέμβαση αυτή αφορά στους οικιακούς καταναλωτές ενέργειας μιας αγοράς που δεν έχει καμία σχέση με τη δική μας, καθώς η συντριπτική πλειονότητά τους εξυπηρετείται με συμβόλαια προμήθειας σταθερής τιμής.

Έρευνα που είχε διενεργήσει στα τέλη του 2021 η Eurelectric είχε δείξει ότι η αύξηση των χονδρεμπορικών τιμών του ρεύματος σε όλη την Ευρώπη, στην έναρξη, δηλαδή, της ενεργειακής κρίσης, δεν προξένησε κανένα σοκ στους οικιακούς καταναλωτές, είτε γιατί διαθέτουν, στη συντριπτική πλειονότητά τους, ετήσια συμβόλαια με σταθερή τιμή, είτε γιατί ισχύουν, στο πλαίσιο της αγοράς, ρυθμιζόμενες τιμές σε ετήσια συμβόλαια. Το ποσοστό των καταναλωτών χαμηλής τάσης που διαλέγουν τιμολόγια συνδεδεμένα με τη spot αγορά ηλεκτρισμού υπολογίσθηκε σε 10-20% της κατανάλωσης. Η εικόνα αυτή σε ό,τι αφορά την ασφάλεια των σταθερών τιμολογίων δεν έχει αλλάξει για τους καταναλωτές της Ευρώπης.

Στην Ελλάδα συμβαίνει το ανάποδο. Η συντριπτική πλειονότητα των νοικοκυριών έχει κυμαινόμενα τιμολόγια, που υπόκεινται στη διακύμανση των χονδρεμπορικών τιμών και στην αλλαγή των τιμών προμήθειας κάθε μήνα, από τον περασμένο Αύγουστο και μετά. Βεβαίως, στα καθ’ ημάς ισχύει η επιδοματική πολιτική της κυβέρνησης, που περιορίζει ένα μέρος του ενεργειακού κόστους, αλλά επί της ουσίας τα νοικοκυριά στην Ελλάδα πληρώνουν το ηλεκτρικό ρεύμα και το φυσικό αέριο ακριβότερα, εξαιτίας των ισχυόντων στην εγχώρια αγορά.

Ακόμη και η ΡΑΕ δεν κατάφερε να εξασφαλίσει σταθερό τιμολόγιο για την ηλεκτροδότηση του κτιρίου της, επί της οδού Πειραιώς, αφού κανείς προμηθευτής δεν προσήλθε στον διαγωνισμό που προκήρυξε πρόσφατα. Τώρα αναγκάζεται να αναθεωρήσει το αίτημά της και να ζητήσει κυμαινόμενο τιμολόγιο, με διαπραγμάτευση της τιμής του, στον νέο διαγωνισμό που θα βγάλει στον αέρα.

Πρόσθετα μέτρα από ευρωπαϊκές χώρες

Σε κάθε περίπτωση, ήδη χώρες στην Ευρώπη αρχίζουν και λαμβάνουν έκτακτα μέτρα για την προστασία των οικιακών καταναλωτών τους αυτό τον χειμώνα.

Η Ολλανδία ενέκρινε 380 ευρώ για κάθε νοικοκυριό, που μοιράζονται ισόποσα τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2022 (από 190 ευρώ), μέχρι την έναρξη ισχύος από 1ης Ιανουαρίου 2023 του πλαφόν στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου για τα μακροπρόθεσμα συμβόλαια που θα συνάπτουν οι καταναλωτές. Επίσης, επιβλήθηκε στις εταιρείες να μην προχωρήσουν σε καμία διακοπή ηλεκτροδότησης έως τον Μάρτιο. Κρίσιμο στοιχείο: τα 380 ευρώ που θα πάρει κάθε νοικοκυριό εκτιμάται ότι θα μηδενίσουν το ενεργειακό κόστος τους τούς δύο αυτούς μήνες, καθώς το ποσό της στήριξης υπερβαίνει το μηνιαίο κόστος για ένα τυπικό νοικοκυριό της Ολλανδίας.

Στο Βέλγιο η κυβέρνηση δίνει σε κάθε νοικοκυριό 122 ευρώ, σε δύο δόσεις για Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2022. Στην Ιρλανδία νοικοκυριά με συγκεκριμένα κριτήρια παίρνουν ενίσχυση το καθένα 600 ευρώ σε τρεις δόσεις, αρχής γενομένης από τον Νοέμβριο του 2022.

Στη Μεγάλη Βρετανία κάθε νοικοκυριό θα πάρει περίπου 453 ευρώ, ως έκπτωση στους λογαριασμούς του ρεύματος που θα δίνεται απευθείας από τους προμηθευτές. Η στήριξη ισχύει από τον Οκτώβριο του 2022 έως τον Μάρτιο του 2023.