Καμπανάκι Ευρωπαϊκής Επιτροπής για χρέη Ταμείων-εκκρεμείς συντάξεις

Η σημαντική καθυστέρηση στην εκκαθάριση των εκκρεμοτήτων όσον αφορά τις συντάξεις, οι πιθανές συνέπειες της πανδημίας στην απασχόληση κυρίως κλάδων που πλήττονται περισσότερο από την υγειονομική κρίση, αλλά και μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία του ΟΑΕΔ και την αξιολόγηση των αναπηρικών επιδομάτων, παραμένουν υπό τον συνεχή έλεγχο των Ευρωπαίων εταίρων, όπως φαίνεται και από την 8η μεταμνημονιακή έκθεση παρακολούθησης της ελληνικής οικονομίας.

Οι καθυστερήσεις στη μείωση του όγκου των εκκρεμών συνταξιοδοτικών αιτήσεων παραμένουν μεγάλες, με την Κομισιόν να επισημαίνει ότι παρά τα θετικά αποτελέσματα στους υπόλοιπους τομείς, στον τομέα των συντάξεων το πρόβλημα παραμένει μεγάλο. Από τα συνολικά 1,2 δισ. ευρώ που εκτιμώνται οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του δημοσίου, τα 497 εκατ. ευρώ αφορούν συντάξεις, ενώ άλλα 156 εκατ. ευρώ υποχρεώσεις των Ταμείων προς τρίτους.

Τον Δεκέμβριο του 2019, οι εκκρεμείς συντάξεις αφορούσαν 389 εκατ. ευρώ ενώ σημαντικά υψηλότερες ήταν οι υποχρεώσεις των Ταμείων, στα 338 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, τα ποσά τον Απρίλιο, εν μέσω του πρώτου κύματος της πανδημίας Covid-19 ήταν 446 και 341 εκατ. ευρώ αντίστοιχα.

Σύμφωνα με την Ε.Ε., ένας από τους λόγους που αυξήθηκαν οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης ήταν η δυνατότητα που δόθηκε στους ελεύθερους επαγγελματίες να επανυπολογίσουν τα ληξιπρόθεσμα χρέη τους με τις νέες εισφορές και στη συνέχεια να ρυθμίσουν τα χρέη αυτά, προκειμένου να μπορέσουν να συνταξιοδοτηθούν. Με αυτό τον τρόπο αυξήθηκαν όσοι υπέβαλαν αίτηση συνταξιοδότησης.

Παράλληλα, επισημαίνεται και το γεγονός ότι ακόμη υποβάλλονται αιτήσεις συνταξιοδότησης χειρόγραφα. Βέβαια, αναγνωρίζεται ότι η αυτοματοποίηση της διαδικασίας κυρίως για τις νέες αιτήσεις συνταξιοδότησης θα βοηθήσει πολύ, ενώ επισημαίνεται ότι πλέον, ο στόχος για την εκκαθάριση του συνόλου των ληξιπρόθεσμων οφειλών μετατέθηκε για τον Δεκέμβριο του 2021, υπό την αίρεση πάντα του νέου lockdown και τις πιθανές νέες καθυστερήσεις, καθώς η διεκπεραίωση των αιτήσεων δεν μπορεί να γίνει με εξ αποστάσεως εργασία.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Κομισιόν, ο στόχος των αρχών για την ψηφιακή επεξεργασία των αιτήσεων που έχουν υποβληθεί ψηφιακά έχει επιτευχθεί όσον αφορά το 2020 και μένει η ψηφιακή έκδοση των συντάξεων αναπηρίας και των ιατρικών επαγγελμάτων, που πρέπει να ολοκληρωθεί έως το τέλος Μαρτίου, ώστε να έχει επιτευχθεί ο στόχος για ψηφιοποίηση του 40% των νέων συντάξεων. Μετά από αυτό, η επεξεργασία αναμένεται να επιταχυνθεί ξανά και να φθάσει το 75% έως τα τέλη Ιουνίου 2021.

Γενικότερα, στον τομέα του ασφαλιστικού, οι δανειστές σημειώνουν ότι υπάρχει ικανοποιητική πρόοδος στην ολοκλήρωση της οργανωτικής και θεσμικής δημιουργίας του e-ΕΦΚΑ.

Η πρόνοια

Στο πεδίο της κοινωνικής πρόνοιας, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας επισημαίνουν ότι η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων προχωρά σύμφωνα με τα συμφωνημένα χρονοδιαγράμματα. Ειδικά για την επανεξέταση των επιδομάτων αναπηρίας, το υπουργείο Εργασίας προωθεί μια νέα διαδικασία αξιολόγησης της αναπηρίας και ένα πιλοτικό σχέδιο που θα ξεκινήσει τον Μάρτιο του 2021. Το εγγυημένο σύστημα ελάχιστου εισοδήματος, το μεταρρυθμισμένο οικογενειακό επίδομα και το επίδομα στέγασης συνεχίζουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία των εισοδημάτων των νοικοκυριών. Μάλιστα, η Ε.Ε. επισημαίνει ότι οι δαπάνες για αυτά τα επιδόματα αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά το 2021, καθώς οι επιπτώσεις της πανδημίας αντικατοπτρίζονται στις δηλώσεις φόρου εισοδήματος 2020.

Παράλληλα, καταγράφει μικρή πρόοδο όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών επανένταξης στην αγορά εργασίας για τους δικαιούχους κοινωνικής πρόνοιας. Η αξιολόγηση του πιλοτικού προγράμματος ολοκληρώθηκε και πλέον, ο στόχος για καθολική, πανελλαδική εφαρμογή μεταφέρεται για τον Απρίλιο του 2021.

Η αγορά εργασίας

Ανθεκτική χαρακτηρίζει την ελληνική αγορά εργασίας η Κομισιόν, επισημαίνοντας όμως ότι η παρατεταμένη διάρκεια της πανδημίας ενέχει σοβαρούς κινδύνους όσον αφορά την απασχόληση.

Αναλυτικά, σύμφωνα με την Ε.Ε., σε αντίθεση με την εμπειρία της κρίσης 2008-2010, η σοβαρή συρρίκνωση της παραγωγής δεν έχει οδηγήσει σε εκτεταμένη καταστροφή θέσεων εργασίας μέχρι στιγμής. Τα επίπεδα απασχόλησης μειώθηκαν ελαφρά μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαΐου, ανακάμπτοντας μερικώς τον Ιούνιο-Ιούλιο με το τέλος της καλοκαιρινής-τουριστικής περιόδου.

Η αρχική πτώση της απασχόλησης συνοδεύτηκε από αύξηση της… αδράνειας, με το ποσοστό ανεργίας να μειώνεται στην πραγματικότητα τον Ιούλιο, μετά από μια προσωρινή αύξηση κατά τον Απρίλιο-Ιούνιο. Η ταχεία έγκριση μέτρων έκτακτης ανάγκης που στοχεύουν στη στήριξη των επιχειρήσεων και την προστασία των θέσεων εργασίας (ιδίως, τα προγράμματα έκτακτης ανάγκης και τα προγράμματα διατήρησης θέσεων εργασίας) συνέβαλαν σε αυτό το αποτέλεσμα.

Ωστόσο, στην έκθεση, η Κομισιόν κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, εκτιμώντας ότι καθώς η πανδημία διαρκεί, η αναδιάρθρωση στους τομείς που πλήττονται περισσότερο είναι σχεδόν αναπόφευκτη. Μάλιστα, αποκαλύπτεται και ο βασικός κορμός των προωθούμενων αλλαγών στα εργασιακά. Αναλυτικά, η Κομισιόν αναφέρει πως οι προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης για εκσυγχρονισμό ορισμένων πτυχών της εργατικής νομοθεσίας, όπως αυτές παρουσιάστηκαν στα ευρωπαϊκά όργανα, αφορούν: την απλούστευση και τον εκσυγχρονισμό των κανόνων που αφορούν τον χρόνο εργασίας και την ετήσια άδεια, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης της άδειας πατρότητας και γονικής άδειας και τη θεσμοθέτηση της τηλεργασίας, την κατάργηση κάθε διάκρισης μεταξύ εργαζομένων σε βιομηχανία και υπηρεσίες στη νομοθεσία για την προστασία της απασχόλησης, την εισαγωγή νέων ορίων στην αποκατάσταση των απολυμένων εργαζομένων, την καθιέρωση υποχρέωσης ηλεκτρονικής καταγραφής των συνδικαλιστικών οργανώσεων και την αναθεώρηση των δικαιωμάτων και των προνομίων των συνδικαλιστικών μελών.

«Αυτές οι προτάσεις μεταρρύθμισης βρίσκονται υπό διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους», αναφέρει χαρακτηριστικά η Κομισιόν. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται, τέλος, στη λειτουργία του ΟΑΕΔ, με την Ε.Ε. να εκτιμά ότι ενώ τα ενεργά προγράμματα επανεξετάζονται με στόχο τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της ελκυστικότητάς τους, το σύστημα πάσχει ακόμη από περιορισμούς. Το αρχικό πιλοτικό έργο του νέου μοντέλου για ενεργές πολιτικές στην αγορά εργασίας, που υλοποιήθηκε το 2018-2020, θα αξιολογηθεί έως το τέλος του 2020, όμως ήδη τα προκαταρκτικά αποτελέσματα αποκάλυψαν σύμφωνα με την Ε.Ε. την ανάγκη αναθεώρησης της ενότητας των προγραμμάτων κατάρτισης, με την επέκταση του πιλοτικού προγράμματος να παρουσιάζει σημαντικές καθυστερήσεις.

* Δείτε την έκθεση στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.