Τέσσερις αναπτυξιακές κινήσεις στην ατζέντα της κυβέρνησης

«Στις δημοκρατίες, προβλέπεται η διενέργεια εκλογών και το 2019 είναι εκλογικό έτος. Οι βουλευτικές εκλογές θα γίνουν τον Οκτώβριο, κάτι που είναι γνωστό από τον Σεπτέμβριο του 2015. Οπότε, δεν θα πρέπει να υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας για τις εξελίξεις στην οικονομία, λόγω των εκλογών».

Τα παραπάνω υποστηρίζουν κύκλοι του υπουργείου Οικονομίας, στην επισήμανση ότι η παρατεταμένη προεκλογική περίοδος μπορεί να έχει επιπτώσεις στην οικονομία ή να προκαλέσει αδράνεια ως προς την υλοποίηση του μεταρρυθμιστικού έργου, κυρίως στον αναπτυξιακό τομέα.

Παρότι στο υπουργείο Οικονομίας υπάρχει η βεβαιότητα ότι η προεκλογική περίοδος δεν θα επηρεάσει τον ρυθμό ανάπτυξης, η εμπειρία και ειδικά στην Ελλάδα καταδεικνύει ότι στις περισσότερες προεκλογικές περιόδους, κομβικές προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις μπορούν να μείνουν στα «συρτάρια».

«Μη σταματάτε»

Πρώτη, το σήμα να μη μείνουν πίσω οι μεταρρυθμίσεις έδωσε η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, η οποία μετά το πέρας της διήμερης επίσκεψής της στην Ελλάδα δήλωσε ότι «φυσικά υπάρχει κόπωση από τις πολλές μεταρρυθμίσεις, αλλά πρέπει να συνεχιστούν, διότι έτσι η ανεργία θα συνεχίσει να μειώνεται και διότι έτσι η οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται».

«Η Ελλάδα δεν έχει φτάσει ακόμα στο τέλος του δρόμου αλλά είναι σε καλό δρόμο για να ανακάμψει», δήλωσε από την πλευρά του ο Πιερ Μοσκοβισί, στο πλαίσιο γεύματος που παρέθεσε πρόσφατα προς τιμήν του το Ελληνογαλλικό Επιμελητήριο, στέλνοντας μήνυμα ότι το τέλος του προγράμματος δεν ταυτίζεται με το τέλος των προκλήσεων.

Οι διεθνείς οίκοι

Η προεκλογική περίοδος αλλά και οι πολιτικές αναταράξεις των τελευταίων ημερών δεν αφήνουν αδιάφορους και τους διεθνείς οίκους που παρακολουθούν συστηματικά τις εξελίξεις στην πολιτική και την οικονομία.

Το αποτέλεσμα των επικείμενων εκλογών το 2019 θα είναι σημαντικός δείκτης για την ικανότητα των αρχών να βελτιώσουν περαιτέρω το δυνητικό μονοπάτι ανάπτυξης της Ελλάδας, τονίζει σε ανάλυσή της η S&P, η οποία στα επόμενα τρία χρόνια περιμένει πραγματική ανάπτυξη 2,4%. Ωστόσο βλέπει δυναμική για καλύτερες επιδόσεις, αν η κυβέρνηση κάνει περισσότερα για να βελτιώσει το επιχειρηματικό κλίμα, προκειμένου να προσελκύσει ισχυρότερες επενδυτικές ροές από το εξωτερικό.

Παρά την αυξημένη πολιτική αβεβαιότητα, οι πιθανότητες ανατροπής των μεταρρυθμίσεων του μνημονίου και της δημοσιονομικής πειθαρχίας παραμένουν χαμηλές, αναφέρει η Citi σε έκθεσή της για την ελληνική οικονομία, η οποία διαπιστώνει ότι η ανάπτυξη ενισχύεται μετά το πρόγραμμα. Αναφέρει δε ότι η βελτιωμένη εμπιστοσύνη μεταξύ της Αθήνας και των πιστωτών οδήγησε στα μέτρα για την ελάφρυνση χρέους, γεγονός που σε συνδυασμό με το τέλος της περιόδου των μνημονίων τον Αύγουστο του 2018 και της καλύτερης του αναμενόμενου δημοσιονομικής απόδοσης, συνέβαλε στο να αποκατασταθεί σε κάποιο βαθμό η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών στην ελληνική οικονομία.

Ανάκτηση της εμπιστοσύνης

Πολλά φαίνεται να ποντάρει στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης το υπουργείο Οικονομίας, κύκλοι του οποίου επισημαίνουν ότι το κλίμα έχει αλλάξει οριστικά. Μάλιστα, κάνουν αναφορά στις πλέον πρόσφατες εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ για την επενδυτική δραστηριότητα στη μεταποίηση, η οποία υπολογίζεται ότι το 2019 θα είναι αυξημένη σε ποσοστό άνω του 30% από τα επίπεδα του 2018.

Πέραν της εμπιστοσύνης του ιδιωτικού τομέα, σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, στην ενίσχυση της επενδυτικής δραστηριότητας θα συμβάλουν τα χρηματοδοτικά προγράμματα ύψους σχεδόν 8 δισ. ευρώ, η επιτάχυνση των εκταμιεύσεων που προβλέπει ο προϋπολογισμός του 2019 από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, αλλά και οι νέες εκταμιεύσεις δανείων από τις τράπεζες, που σύμφωνα με το υπουργείο υπολογίζονται σε 10 δισ. από τις 4 συστημικές τράπεζες το 2019, με κατεύθυνση επιχειρήσεις στην ενέργεια, στον τουρισμό, στη μεταποίηση και στις εξαγωγές.

Οι λοιπές παράμετροι

Έμφαση για την επίδραση στην ανάπτυξη δίνει το υπουργείο και στα κοινωνικά μέτρα, όπως η απόφαση επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας (σε εργαζόμενους σε τράπεζες, ταξιδιωτικά και τουριστικά γραφεία, ναυτιλιακά πρακτορεία και εταιρείες, ξενοδοχεία κ.ά.), η κατάργηση του υποκατώτατου μισθού και η αύξηση του κατώτατου μισθού, η μη περικοπή των συντάξεων, η διανομή του κοινωνικού μερίσματος και μία σειρά άλλα μέτρα υπέρ των ασθενέστερων εισοδηματικά όπως και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, τα οποία αναμένεται να ενισχύσουν το διαθέσιμο εισόδημα και να τονώσουν την καταναλωτική ζήτηση το 2019.

Το νομοθετικό έργο

Ως προς το νομοθετικό έργο, οι ίδιοι κύκλοι τονίζουν ότι τίποτα δεν πρόκειται να πάει πίσω στον προγραμματισμό του υπουργείου Οικονομίας, το οποίο, στο επόμενο διάστημα έχει προγραμματίσει να καταθέσει στη Βουλή μια σειρά νομοσχεδίων που σχετίζονται με τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, την προσέλκυση στρατηγικών επενδύσεων και τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων. «Πρόκειται για στρατηγικής σημασίας παρεμβάσεις, οι οποίες θα ενισχύσουν την επιχειρηματικότητα, από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις έως τις μεγάλες», σημειώνουν χαρακτηριστικά.

Στρατηγικές επενδύσεις

Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι στο πλαίσιο του καθεστώτος «Ενισχύσεις Μείζονος Σημασίας» του αναπτυξιακού νόμου 4399/206, το οποίο πριμοδοτεί τις στρατηγικές επενδύσεις, δεν υποβλήθηκε κανένας «φάκελος», το υπουργείο Οικονομίας προχωρά στην αλλαγή του νόμου του ν. 3894/2010.

Το νέο πλαίσιο, το οποίο έχει ήδη περάσει από τη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης, προγραμματίζεται να κατατεθεί στη Βουλή και να ψηφισθεί εντός του Φεβρουαρίου. Στα κίνητρα προς τις επιχειρήσεις περιλαμβάνονται φορολογικές απαλλαγές, επιτάχυνση απόσβεσης παγίων, σταθεροποίηση φορολογικού συντελεστή για 12 έτη, επιχορηγήσεις και ταχεία αδειοδότηση εντός 45 ημερών.

Επιχειρηματικό περιβάλλον

Στη φάση κατάρτισης είναι και το σχέδιο νόμου το οποίο προγραμματίζεται να κατατεθεί προς ψήφιση έως τον Μάρτιο, που προβλέπει την αναμόρφωση του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ), με στόχο ταχύτερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις. Ειδικά ως προς την εποπτεία, θα προβλέπονται κυρώσεις για μη δημοσιότητα καθώς και ειδικό μητρώο εταιρειών που δεν τηρούν υποχρεώσεις.

Στο ίδιο πλαίσιο, επεκτείνεται το έργο της απλούστευσης των αδειοδοτικών διαδικασιών στον πρωτογενή τομέα και υλοποιούνται οι δράσεις του σχεδίου για την εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου εποπτείας οικονομικών δραστηριοτήτων και αγοράς προϊόντων, στους τομείς της ασφάλειας τροφίμων και προστασίας του περιβάλλοντος.

Επίσης, για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, έτοιμο προς κατάθεση στη βουλή είναι το νομοσχέδιο για τους μετασχηματισμούς των επιχειρήσεων, με το οποίο επιδιώκεται η αναμόρφωση του δικαίου των εταιρικών μετασχηματισμών και η συστηματοποίησή του για πρώτη φορά σε ένα ενιαίο νομοθετικό κείμενο, ενώ παράλληλα θα ενσωματωθεί και η κοινοτική οδηγία 2016/943 για την προστασία των εμπορικών απορρήτων.

Χρηματοδότηση επιχειρήσεων

Κρίσιμη προφανώς παράμετρος είναι η ενίσχυση της επενδυτικής δραστηριότητας με τους διαθέσιμους δημόσιους πόρους. Όπως είχε αναφέρει ο υπουργός Οικονομίας Γιάννης Δραγασάκης στις 16 Οκτωβρίου 2018, στη διάρκεια συνάντησής του με τους τραπεζίτες, «έχουμε μια λίστα από 35 προγράμματα-χρηματοδοτικά εργαλεία, που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα προϊόντων. Στόχος μας είναι να υποβοηθήσουμε τις τράπεζες στην επίλυση του προβλήματος, είτε αναλαμβάνοντας μέρος του ρίσκου είτε δημιουργώντας εργαλεία τα οποία καλύπτουν τομείς χρηματοδότησης που έχουν αυξημένους κινδύνους. Οι δράσεις αυτές είναι δράσεις που είτε ήδη υλοποιούνται είτε προβλέπεται να ενεργοποιηθούν τους επόμενους λίγους μήνες και αθροίζουν ένα ποσό γύρω στα 7,5 με 8 δισ. ευρώ δημόσιων πόρων, οι οποίοι θα μπουν στην υπηρεσία της οικονομίας και των επιχειρήσεων. Εκτιμάται ότι με τους πόρους αυτούς μπορούν να ενεργοποιηθούν και να υποστηριχθούν επενδύσεις της τάξης των 22 δισ. ευρώ σε ορίζοντα τριετίας».

Ένα σημαντικό μέρος των πόρων αυτών είναι ήδη διαθέσιμο μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ, του ΕΤΕΑΝ, του ΤΑΝΕΟ και του Equi Fund. Ωστόσο, αν και είναι ήδη σχεδιασμένες, αρκετές χρηματοδοτικές δράσεις παραμένουν στην αφετηρία. Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου, στο επόμενο σύντομο χρονικό διάστημα, θα υπάρξουν μαζικές προκηρύξεις, ώστε να δημιουργηθεί μια «βόμβα ρευστότητας».

Ως προς την ενίσχυση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων, κομβικής σημασίας χαρακτηρίζεται το πλαίσιο για τις μικροπιστώσεις που βρίσκεται στη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης. Σημειώνεται ότι με το συγκεκριμένο νομοθέτημα, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, θα δοθεί η δυνατότητα σε εξωτραπεζικούς φορείς να παρέχουν χωρίς εμπράγματες εξασφαλίσεις, δάνεια έως 25.000 ευρώ σε μικρές επιχειρήσεις, ελεύθερους επαγγελματίες και νέους επιχειρηματίες.

Στο επόμενο διάστημα, αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και το σχέδιο νόμου για τη σύσταση της Αναπτυξιακής Τράπεζας, στην οποία θα υπαχθούν όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία.

Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων

Για την αναμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου του ΠΔΕ, το οποίο χρονολογείται από το 1953, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας αναμένεται να κατατεθούν δύο νομοσχέδια. Το πρώτο έχει ήδη καταρτιστεί και αφορά την ίδρυση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) κατ' αντιστοιχία με το ΕΣΠΑ, το οποίο θα είναι ένα πολυετές αναπτυξιακό πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από το αμιγώς εθνικό σκέλος του ΠΔΕ.

Ο μεσοπρόθεσμος χαρακτήρας του ΕΠΑ (όπως και του ΕΣΠΑ) θα επιτρέπει τον επαρκή προγραμματισμό και σχεδιασμό των έργων και των παρεμβάσεων, ώστε να έχουν συνεκτικό χαρακτήρα και να οδηγούν σε συγκεκριμένα αποτελέσματα, σύμφωνα με τους στόχους που τίθενται κάθε φορά, σε αντίθεση με τον υπάρχοντα μονοετή σχεδιασμό του εθνικού ΠΔΕ, που δεν επέτρεπε κάτι τέτοιο.

Με το ΕΠΑ, κάθε υπουργός και περιφερειάρχης, υπεύθυνος του αντίστοιχου Τομεακού ή Περιφερειακού Προγράμματος, θα αξιολογεί και θα εντάσσει τα έργα χωρίς άλλες περιττές διαδικασίες και εγκρίσεις. Επίσης, το ΕΠΑ εφοδιάζεται με ένα απλό Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου, μέσα από το οποίο τα έργα και τα προγράμματα θα παρακολουθούνται, θα ελέγχονται και θα αξιολογούνται ως προς την επίτευξη των αποτελεσμάτων τους, σε αντίθεση με ό,τι γίνεται σήμερα, όπου δεν υπάρχει πρόβλεψη ούτε καν για ένα στοιχειώδη έλεγχο ολοκλήρωσης ενός έργου. Η ψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου προγραμματίζεται για τον Μάρτιο.

Το δεύτερο σχέδιο νόμου, θα προβλέπει τον εκσυγχρονισμό των διαδικασιών υλοποίησης του συνόλου του ΠΔΕ, Εθνικού και Συγχρηματοδοτούμενου. Κυριότερα χαρακτηριστικά του είναι τα εξής:

- Θα επανατοποθετεί μετά από 70 χρόνια την έννοια της δημόσιας επένδυσης, ενσωματώνοντας όλες τις σύγχρονες μεθόδους και εργαλεία (Μέσα χρηματοοικονομικής τεχνικής, Κρατικές Ενισχύσεις προς ΜΜΕ, Επιμορφώσεις και καταρτίσεις εργαζομένων κ.λπ.).

- Θα κωδικοποιεί την υπάρχουσα διάσπαρτη νομοθεσία.

- Θα απλοποιεί και θα συντομεύει τις διαδικασίες χρηματοδότησης ενός έργου.

- Θα θέτει το πλαίσιο για τη συνεργασία διαφορετικών πηγών χρηματοδότησης (π.χ. εθνικό ΠΔΕ και Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), για την υλοποίηση ειδικού τύπου έργων και προγραμμάτων π.χ. προγράμματα Φιλόδημος, πρόγραμμα για τη χρηματοδότηση των Τοπικών Χωρικών Σχεδίων, ΕΛΙΔΕΚ κ.λπ. Σήμερα απαιτούνται ad hoc νομοθετικές ρυθμίσεις, προκειμένου να τρέξουν τέτοια προγράμματα.

Η επεξεργασία του αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2019.