Επί της αρχής αποδεκτό το concept της ΤτΕ για τα «κόκκινα»

Αποδεκτό επί της αρχής, τόσο από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) όσο και από τη Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν (DG Comp), είναι το concept της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) για τιτλοποίηση «κόκκινων» δανείων, με μέσο εγγύησης μέρος από τις υφιστάμενες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις των τραπεζών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΤτE έχει ήδη διενεργήσει την αναγκαία προεργασία με τον SSM και την DG Comp, ώστε ο προτεινόμενος μηχανισμός να πληροί τις εποπτικές απαιτήσεις και να κινείται εντός της περιμέτρου, ώστε να μη θεωρηθεί έμμεση κρατική ενίσχυση.

Η συζήτηση έχει μπει στις τεχνικές λεπτομέρειες, οι οποίες θα κρίνουν εν πολλοίς το κατά πόσο μπορεί να καταστεί η πρόταση ένα λειτουργικό «εργαλείο» για τις τράπεζες, χωρίς την ίδια στιγμή να επιβαρυνθεί άμεσα το Δημόσιο με την εγγραφή της υποχρέωσης που καλείται να αναλάβει έναντι της εταιρείας ειδικού σκοπού.

Η αποδοχή του σχεδίου από την κυβέρνηση θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ καθώς το Δημόσιο αποτελεί τον εγγυητή των εκδόσεων τιτλοποίησης και τον βασικό ιδιοκτήτη της προτεινόμενης εταιρείας ειδικού σκοπού (SPV), στην οποία μεταβιβάζονται τα δάνεια και προχωρεί στις τιτλοποιήσεις. Στα εκ των ων ουκ άνευ συμπεριλαμβάνεται και η καθολική αποδοχή του σχεδίου από τις τράπεζες, οι οποίες εμφανίζονται επί της αρχής θετικές.

Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι θα χρειαστεί αρκετός χρόνος για την ολοκλήρωση της διαβούλευσης επί του σχεδίου μεταξύ SSM - DG Comp- κυβέρνησης, με την προϋπόθεση βέβαια ότι η τελευταία θα υιοθετήσει την πρόταση της TτΕ.

Οι ίδιοι σημειώνουν ότι ο προτεινόμενος μηχανισμός αποτελεί ένα ακόμη «εργαλείο» για την υποβοήθηση της προσπάθειας των τραπεζών να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς τους από τα NPEs και ως εκ τούτου δεν πρέπει να θεωρείται ανταγωνιστικό με το σχέδιο του ΤΧΣ για παροχή κρατικής εγγύησης, με βάση το ιταλικό μοντέλο (APS Scheme).

Πώς λειτουργεί ο μηχανισμός

Το σχέδιο προβλέπει τη σταδιακή (το χρονικό βάθος μένει να καθοριστεί) δυνατότητα των τραπεζών να μεταβιβάσουν σε εταιρεία ειδικού σκοπού (SPV) μη εξυπηρετούμενα δάνεια στην καθαρή λογιστική τους αξία (σ.σ. μετά την αφαίρεση προβλέψεων) μαζί με τις εξασφαλίσεις τους.

Επομένως, οι τράπεζες δεν θα γράψουν από τη μεταβίβαση των δανείων ζημία. Τα εποπτικά τους κεφάλαια θα μειωθούν, όμως, επειδή θα υποχρεωθούν να διαγράψουν τις αναλογούσες στις συσσωρευμένες προβλέψεις των μεταβιβαζόμενων δανείων αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (Deferred tax credits -DTCs).

Μέσω απαραίτητης νομοθετικής ρύθμισης, το ποσό του DTC που θα διαγραφεί, θα αναγνωριστεί από το Δημόσιο ως αμετάκλητη υποχρέωση προς το SPV, με προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής (σύμφωνα με τη διάρκεια του σχήματος).

Το χρονοδιάγραμμα θα προκύψει μετά την αποτίμηση των μεταβιβαζόμενων χαρτοφυλακίων από τους συμβούλους της τιτλοποίησης ή και τρίτους εκτιμητές και τον προσδιορισμό των αναμενόμενων χρηματορροών.

Το DTC θα λειτουργήσει στην πραγματικότητα ως «μαξιλάρι» για τη διαφορά που θα προκύψει μεταξύ της καθαρής λογιστικής αξίας, στην οποία θα μεταβιβάσουν τα δάνεια στο SPV, και της αποτίμησης του τιτλοποιούμενου χαρτοφυλακίου.

Για την κάλυψη του τιμήματος της μεταβίβασης, το SPV θα προχωρήσει σε τιτλοποίηση εκδίδοντας ως και τρεις τάξεις τίτλων (senior, mezzanine, junior/equity). H κατώτερη τάξη τίτλων (equity) θα καλυφθεί από τις τράπεζες και το Ελληνικό Δημόσιο, που θα είναι και οι μέτοχοι του SPV. Το Δημόσιο θα κατέχει 80,01% και οι τράπεζες το υπόλοιπο ποσοστό, ώστε να μην προκύπτει υποχρέωση ενοποίησης.

Η δυνατότητα απορρόφησης πρόσθετων ζημιών από τη συμμετοχή του Δημοσίου (μέσω του μετασχηματισμού της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης σε αμετάκλητη απαίτηση του SPV) ενισχύει σημαντικά την πιθανότητα αποπληρωμής των senior και δευτερευόντως των mezzanine τίτλων.

Όπως έχουν ενημερωθεί, άτυπα, οι τράπεζες, το πεδίο μη εξυπηρετούμενων δανείων, που θα μπορούσε να αποτελέσει το αντικείμενο της τιτλοποίησης, με τον παραπάνω μηχανισμό είναι τα καταγγελμένα δάνεια καθώς διαθέτουν τις υψηλότερες προβλέψεις μεταξύ όσων συμπεριλαμβάνονται στα NPEs.

Η εν λόγω κατηγορία δανείων ανερχόταν στα 41,16 δισ. ευρώ στο τέλος Ιουνίου 2018 και ακολουθούν καθοδική τάση, λόγω των διαγραφών από τις τράπεζες.

Πώς το πρόβλημα του υψηλού DTA γίνεται μέρος της λύσης

Σήμερα, οι τράπεζες βρίσκονται μπροστά στο εξής παράδοξο σχήμα: καλούνται να μειώσουν επιθετικά τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματά τους και ενώ διαθέτουν σημαντικά κεφαλαιακά αποθέματα για να το πράξουν, η δυνατότητα σχηματισμού περαιτέρω ζημιών περιορίζεται από τις επιπτώσεις ενεργοποίησης της νομοθεσίας περί αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων (DTCs).

Υπενθυμίζεται ότι ο νόμος Χαρδούβελη, όπως τροποποιήθηκε το 2017, προβλέπει πως σε περίπτωση που μια τράπεζα κλείσει μια χρήση με ζημίες οφείλει να προβεί σε αύξηση κεφαλαίου υπέρ του Δημοσίου, η οποία να αντιστοιχεί στο ποσοστό συμμετοχής της αναβαλλόμενης φορολογικής απαίτησης.

Με αυτό τον τρόπο υφίσταται ένας περιορισμός για τα πιστωτικά ιδρύματα, όσον αφορά τον αποτελεσματικό τρόπο χρήσης των ιδίων κεφαλαίων τους, με σκοπό την εξυγίανση των ισολογισμών τους.

Ενδεχόμενη μετατροπή ικανού μέρους των απαιτήσεων αυτών σε μετοχές (λόγω ζημιών για μεταβίβαση, διαγραφή ή απομείωση της αξίας των NPEs) θα προκαλούσε τον δραστικό περιορισμό της συμμετοχής των ιδιωτών μετόχων και την απόκτηση της συντριπτικής πλειοψηφίας από το Δημόσιο.

Η πρόταση της ΤτE αναιρεί τον παραπάνω δύσκολο συνδυασμό καθώς, αφενός, προβλέπει τη μετατροπή DTC ύψους ως 7,4 δισ. ευρώ σε μέσο εγγύησης για τις τιτλοποιήσεις, αφετέρου, εισηγείται την αναστολή της ενεργοποίησης του νόμου Χαρδούβελη για τις ζημίες που θα προκύψουν στις τράπεζες από τη συμμετοχή τους σε έναν τέτοιο μηχανισμό τιτλοποίησης.

Σημειώνεται ότι οι αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις ανέρχονταν τον περασμένο Ιούνιο σε 16 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 57% των εποπτικών κεφαλαίων των τραπεζών.