Υπ. Οικονομίας: Καταλύτης αξιοπιστίας η συμφωνία για το χρέος

Έτος-τομή μπορεί να αποτελέσει το 2018 καθώς η οικονομία βρίσκεται στον σωστό δρόμο, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης.

Ειδικότερα, μέσω του οικονομικού του δελτίου που αναμένεται να δημοσιευθεί σύντομα, το υπουργείο καταγράφει το σύνολο των θετικών παραμέτρων για την επιτάχυνση της ανάπτυξης το 2018, με πρωταρχική τη συμφωνία για το χρέος, ωστόσο αναδεικνύει και έναν απρόβλεπτο παράγοντα που δεν είναι άλλος από τις διεθνείς εξελίξεις όπως αυτές διαμορφώνεται με τις κινήσεις «προστατευτισμού» (εμπορικός πόλεμος), ο οποίος θα μπορούσε να επηρεάσει τις εξαγωγικές επιδόσεις και τις επενδύσεις.

Κατά το υπουργείο Οικονομίας, η μετάβαση της ελληνικής οικονομίας από την ανάκαμψη του 2017 στη βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη προϋποθέτει μία πορεία, τα βασικά στοιχεία της οποίας είναι η αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος, η διασφάλιση της ομαλής χρηματοδότησης από τις αγορές και η ισότιμη συμμετοχή όλων των τομέων της οικονομίας και των κοινωνικών υποκειμένων στη διαδικασία και στο προϊόν της ανάπτυξης.

Σύμφωνα με το οικονομικό δελτίο, οι προϋποθέσεις αυτές έχουν αρχίσει να καλύπτονται για τους εξής λόγους:

- Πρώτον, γιατί βάσει των στοιχείων των 3-6 πρώτων μηνών, η οικονομική ανάκαμψη επιταχύνεται με ενδείξεις ευρύτερης κλαδικής και κοινωνικής συμμετοχής.

- Δεύτερον, γιατί με τη συμφωνία ελάφρυνσης του χρέους της 21ης Ιουνίου διασφαλίζεται η κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας για μία τετραετία τουλάχιστον, ενώ δημιουργούνται ευνοϊκοί όροι για τη συνέχισή της τουλάχιστον έως το 2032.

- Τρίτον, γιατί με την ολοκλήρωση στις 20 Αυγούστου ενός οκταετούς Προγράμματος ανελαστικής δημοσιονομικής προσαρμογής αυξάνονται οι βαθμοί ελευθερίας για την άσκηση μιας εγχώρια σχεδιασμένης αναπτυξιακής και κοινωνικά ισορροπημένης πολιτικής.

Εάν μάλιστα, όπως επισημαίνεται, ληφθούν υπόψη οι 4 όροι που έθετε στα τέλη Μαρτίου του τρέχοντος έτους ο διοικητής της Τράπεζας Ελλάδας ως αναγκαίους για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης -έγκαιρη ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης, άρση των capital controls μετά το τέλος του Προγράμματος, μέτρα για το χρέος και μαξιλάρι ρευστότητας-, οι τρεις έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ τα capital controls έχουν χαλαρώσει και αναμένεται σύντομα να αρθούν καθολικά.

Καταλύτης αξιοπιστίας

Σε ό,τι αφορά τη συμφωνία για το χρέος, αυτή χαρακτηρίζεται «καταλύτης αξιοπιστίας» για την αποκατάσταση της επενδυτικής εμπιστοσύνης, καθώς μεταξύ άλλων μειώνεται κατά 30 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ μέχρι το 2060, ως αποτέλεσμα των μεσοπρόθεσμων μέτρων για τη ρύθμιση του χρέους του Ιουνίου 2018, ενώ ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί στο 128% του ΑΕΠ το 2032, έναντι 134% του ΑΕΠ που ήταν πριν τις αποφάσεις του Eurogroup.

Παράλληλα, οι ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδος μειώνονται κατά 2,7 εκατοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ και διαμορφώνονται στο 10,6% του ΑΕΠ για την περίοδο 2018-2032 κατά μέσο όρο και η χώρα είναι εφοδιασμένη με ταμειακά αποθέματα ύψους 24,1 δισ. ευρώ με τη λήξη του προγράμματος, τα οποία καλύπτουν τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες δύο ετών και τις λήξεις χρέους τεσσάρων ετών, με την παραδοχή ότι τα έντοκα γραμμάτια θα αναχρηματοδοτούνται.

Η επιτάχυνση και σταθεροποίηση της ανάπτυξης το 2018

Όπως αναφέρεται στο οικονομικό δελτίο, το 2017 η οικονομική ανάκαμψη στηρίχτηκε στη θετική εξέλιξη του επιχειρηματικού κλίματος, των επενδύσεων, των εξαγωγών και της απασχόλησης, με συνέπεια το ΑΕΠ να αυξηθεί 1,4%. Το α' τρίμηνο του 2018 ξεκίνησε με το μομέντουμ της επιτυχούς 3ης αξιολόγησης του Προγράμματος να ωθεί σε ετήσια αύξηση 2,3% του ΑΕΠ, χάρη στην ευνοϊκή εξέλιξη των καθαρών εξαγωγών, των αποθεμάτων (ένδειξη προσδοκιών αύξησης της ζήτησης) και της απασχόλησης, αλλά με ελαφρά κάμψη της ιδιωτικής κατανάλωσης και σημαντική υποχώρηση των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου κατά 10% περίπου, δύο παραγόντων στους οποίους χρειάζεται να εμβαθύνουμε περισσότερο.

Σε ό,τι αφορά την ιδιωτική κατανάλωση, η πρόβλεψη για μικρή άνοδο (0,5% σε όγκο από 0,1% το 2017) το 2018 φαίνεται εφικτή, παρά τη μικρή κάμψη του α' τριμήνου, χάρη:

(i) Στην ετήσια μείωση του αριθμού των ανέργων κατά 112.000 στο α' τρίμηνο.

(ii) Στην ετήσια διόγκωση του λιανικού εμπορίου κατά 0,8% το α' 4μηνο.

(iii) Στην αντίστοιχη αύξηση κατά 32,5% των πωλήσεων ΙΧ αυτοκινήτων το α' 5μηνο.

(iv) Στη για πρώτη φορά από το 2009 αύξηση των αμοιβών εξαρτημένης εργασίας ανά μισθωτό κατά 0,8% το α' τρίμηνο.

(v) Στην εξάλειψη όλων των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα που δεν υπόκεινται σε δικαστική διαμάχη μέχρι τη λήξη του Προγράμματος.

(vi) Στην ουσιαστική βελτίωση του οικονομικού κλίματος (4,5%) και την αντίστοιχη βελτίωση των καταναλωτικών προσδοκιών (27,5%) στο α' εξάμηνο του έτους ενόψει της οριστικής εξόδου από τα Μνημόνια.

Ως προς τις συνολικές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου, η ετήσια μείωσή τους το α' τρίμηνο οφείλεται αποκλειστικά στη μεγάλη πτώση των επενδύσεων μεταφορικού εξοπλισμού και οπλικών συστημάτων (-55%), που αποδίδεται πρωτίστως στην τεχνική επίδραση βάσης (υψηλό επίπεδο αφετηρίας του α' τριμήνου 2017).

Όλες οι λοιπές κατηγορίες επενδύσεων σημείωσαν κάποια αύξηση, με συνέπεια, εξαιρουμένων των επενδύσεων μεταφορικού εξοπλισμού και οπλικών συστημάτων, οι συνολικές επενδύσεις να σημειώνουν ετήσια άνοδο 10,5%. Στην εξέλιξη των επενδύσεων ίσως επίσης επέδρασε ή επιδρά σε κάποιο βαθμό η γενικότερη επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των επενδύσεων στην Ευρωζώνη (3,7% το α' τρίμηνο 2018 έναντι 5,7% το ίδιο διάστημα πέρσι).

Έκτοτε, ωστόσο, οι θετικές εγχώριες οικονομικές εξελίξεις είναι τέτοιες που εμπνέουν αισιοδοξία για σημαντική άνοδο των επενδύσεων στο υπόλοιπο του 2018.

Συγκεκριμένα, παράγοντες προσέλκυσης επενδύσεων αποτελούν:

1. Η σταθερή αύξηση των μετά φόρων κερδών των 135 εισηγμένων στο ΧΑ επιχειρήσεων την τελευταία τετραετία, με συνέπεια το 2017 τα κέρδη να έχουν σχεδόν τετραπλασιαστεί συγκριτικά με το 2014. Τα καθαρά κέρδη των εισηγμένων αυξήθηκαν 21% το 2017, ενώ το καθαρό λειτουργικό πλεόνασμα των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων γενικότερα σημείωσε αντίστοιχη αύξηση 8,5%.

2. Η εκτίναξη της επιχειρηματικότητας -ένδειξη βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος- με το α' εξάμηνο 2018 να έχουμε την καθαρή σύσταση 9.200 επιχειρήσεων (συστάσεις μείον «λουκέτα») έναντι 3.900 συνολικά την τριετία 2015-2017 και 3.500 την τριετία 2012-2014. Δηλαδή σε ετήσια βάση, το 2018 έχουμε ως τώρα 14 περίπου φορές περισσότερες καθαρές συστάσεις επιχειρήσεων απ' ό,τι κάθε έτος της προηγούμενης εξαετίας.

3. Η καθολική βελτίωση των δεικτών εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία το α' εξάμηνο 2018, παράλληλα με τη μείωση των spread στα 10ετή κρατικά ομόλογα κάτω από τις 400 μονάδες βάσης (επιστροφή στα προ κρίσης επίπεδα) και τη δυναμική αύξηση των εισροών Άμεσων Ξένων Επενδύσεων στο α' 4μηνο της τελευταίας διετίας.

4. Η μείωση του ποσοστού των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων από 34% το 2014 σε 33% το 2017 και κατά τα φαινόμενα σε 27,5% το 2018 βάσει ανειλημμένων δεσμεύσεων, γεγονός που σηματοδοτεί τη βελτίωση των όρων τραπεζικής χρηματοδότησης των επιχειρήσεων.

5. Η αύξηση των επενδύσεων το δ' τρίμηνο 2017 και το α' τρίμηνο 2018 καλύπτει για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια τομείς όπως οι κατασκευές και οι κατοικίες. Με τον ίδιο τρόπο, η αύξηση της προστιθέμενης αξίας το α' τρίμηνο 2018 αφορά ολοένα και περισσότερους τομείς όπως η γεωργία-δασοκομία-αλιεία, οι κατασκευές, η δημόσια διοίκηση-άμυνα και η ενημέρωση-επικοινωνία, απόδειξη ότι απλώνει ο βαθμός συμμετοχής στην ανάκαμψη της οικονομίας.

6. Η επιτάχυνση του προγράμματος αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας με τις συνακόλουθες υποστηρικτικές επενδύσεις (Ελληνικό κ.ά.).

7. Η σταθερά συνεχιζόμενη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας απ' όλους τους διεθνείς οίκους. Μάλιστα, με την πρόσφατη αναβάθμιση (σε επενδυτική κλίμακα) των αξιογράφων της ΕΤΕ και της Τράπεζας Πειραιώς από τον οίκο αξιολόγησης S&P, οι ελληνικές τράπεζες θα μπορούν να δανείζονται στις αγορές ακόμα και χωρίς τη συμμετοχή της χώρας στο QE της ΕΚΤ.

8. Η μείωση της αντίληψης διαφθοράς στην Ελλάδα κατά 26% μεταξύ 2016 και 2017.

9. Η διεθνής διάκριση του ελληνικού τουρισμού με την πρόσφατη ανάδειξη της χώρας από το SETE Intelligence (βλέπε μελέτη "Οι προοπτικές του οδικού τουρισμού στην Ελλάδα το 2018") στην πρώτη θέση μεταξύ των τουριστικών προορισμών για επισκέπτες από Σερβία, Βουλγαρία, Τουρκία, Αλβανία και ΠΓΔΜ και στη δεύτερη για επισκέπτες από Ρουμανία.

10. Τέλος, η υλοποίηση των επενδύσεων που έχουν ενταχθεί στο νέο Αναπτυξιακό Νόμο, η αξιοποίηση του ΕΣΠΑ και των νέων χρηματοδοτικών εργαλείων (ΕΤΕΑΝ, Equifund, Ευρωπαϊκό Ταμείο Στρατηγικών Επενδύσεων), καθώς και η θέσπιση της Αναπτυξιακής Τράπεζας που θα δώσουν νέα ώθηση σε επενδύσεις μικρομεσαίου βεληνεκούς.

Οι εξαγωγές

Ιδιαίτερα θετική εξέλιξη για την ανάπτυξη της οικονομίας συνιστά η δυναμική ετήσια άνοδος που σημειώνουν φέτος στο α' 4μηνο οι εξαγωγές αγαθών (14% έναντι μέσης ετήσιας αύξησης 7% την ίδια περίοδο στην 9ετία 2009-2018) αλλά και οι εξαγωγές υπηρεσιών (αύξηση 11,9% αντίστοιχα έναντι μέσης ετήσιας μείωσης κατά -1,9% στο α' 4μηνο της περιόδου 2009-2018). Από τη σκοπιά τους, οι εισαγωγές αγαθών αυξάνουν επίσης σημαντικά (10,5% στο α' 4μηνο) -αν και βραδύτερα από τις εξαγωγές-, επηρεαζόμενες από την αύξηση της εγχώριας καταναλωτικής και επενδυτικής ζήτησης.

Η εξέλιξη των εξαγωγών αντανακλά μία σημαντική διαρθρωτική αλλαγή, καθώς η τόνωση της εξωστρέφειας και των διεθνώς εμπορεύσιμων τομέων της οικονομίας καταγράφεται από την αύξηση του ειδικού βάρους των εξαγωγών αγαθών σε βάρος των υπηρεσιών: η αναλογία εξαγωγών αγαθών προς εξαγωγές υπηρεσιών (στοιχεία 4μηνου) από 87% το 2009 αυξήθηκε σε 130% το 2014 και σε 190% το 2018.

Ωστόσο, κατά το υπουργείο Οικονομίας, υπάρχουν και ορισμένες εξωγενείς -δυνητικά αντίρροπες και ανασταλτικές για τις επενδύσεις και τις εξαγωγές- δυνάμεις, όπως είναι η όξυνση του εμπορικού προστατευτισμού διεθνώς ή και οι πολιτικές εντάσεις στην Ευρώπη.

Λαμβανομένου υπόψη ότι οι τάσεις αύξησης του προστατευτισμού και των επιτοκίων διεθνώς εγείρουν αντίρροπες δυνάμεις στη δυναμική ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας, αναδεικνύεται τόσο η σημασία της συμφωνίας της 21ης Ιουνίου για το χρέος όσο και η ανάγκη συνέχισης των προωθούμενων διαρθρωτικών μετασχηματισμών όπως π.χ. αυτών στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, στη δημόσια διοίκηση και στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης, επισημαίνεται στο οικονομικό δελτίο.