Χωρίς διαγωνισμό προχωρούν οι επεκτάσεις της Αττικής Οδού

Η απόφαση για διετή παράταση της σύμβασης παραχώρησης της Αττικής Οδού, που λήγει τον Σεπτέμβριο του 2024, είναι το πρώτο βήμα για περαιτέρω πολυετή παράταση, ώστε να κατασκευαστούν από την ίδια κοινοπραξία, χωρίς νέο διαγωνισμό, οι επεκτάσεις του οδικού άξονα (προς Λαύριο, Ραφήνα, πιθανώς η επέκταση του προαστιακού στο τμήμα Κορωπί - Λαύριο κ.ά.).

Η παράταση υφιστάμενων συμβάσεων παραχώρησης με τη δέσμευση των παραχωρησιούχων πως θα κατασκευάσουν πρόσθετα έργα έχει ήδη εφαρμοστεί στη Γαλλία και πρόσφατα στην Ιταλία. Στο υπουργείο Υποδομών δημιούργησαν, μάλιστα, και επιτροπή που θα μελετήσει αντίστοιχες παρατάσεις σε όλους τους οδικούς άξονες με συμβάσεις παραχώρησης. Ομως, προ ημερών, στελέχη των τεχνικών εταιρειών ενημερώθηκαν πως η επέκταση της σύμβασης παραχώρησης της Αττικής Οδού είναι η μοναδική που πρέπει να θεωρείται προς το παρόν σίγουρη.

Την αρχική, διετή, παράταση της σύμβασης παραχώρησης μέχρι το 2026 είχε προαναγγείλει πρόσφατα ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης, χωρίς να έχει προχωρήσει η σχετική νομοθετική πρωτοβουλία. Το υπουργείο έχει, όμως, ήδη υπογράψει «μνημόνιο συναντίληψης» με την Αττική Οδό, στην οποία συμμετέχουν οι όμιλοι ΕΛΛΑΚΤΩΡ και J&P ΑΒΑΞ (πρόκειται να αγοράσουν και το 10% που κατέχει η Τράπεζα Πειραιώς). Με βάση το μνημόνιο, η Αττική Οδός θα αναλάβει να εκπονήσει, με δικό της κόστος, το σύνολο των μελετών και ερευνών για σειρά νέων έργων στην Αττική.

Πρόκειται για την αναβάθμιση των υφιστάμενων ανισόπεδων κόμβων Μεταμόρφωσης και Λεονταρίου της Αττικής Οδού, τη δηµιουργία σταθµού µετεπιβίβασης στον Σιδηροδροµικό Σταθµό Κορωπίου, την επέκταση της ∆υτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Υµηττού στη Ραφήνα, την επέκταση του προαστιακού Σιδηροδρόµου στη Ραφήνα και στο Λαύριο, την οδική σύνδεση του Αεροδροµίου µε τη Ραφήνα καθώς και Αναβάθµιση του οδικού άξονα Σταυρού-Λαυρίου. Στο ίδιο πακέτο περιλαμβάνονται και οι μελέτες για τα συµπληρωµατικά έργα στον λιµένα Λαυρίου.

Στην αγορά θεωρούν τη συγκεκριμένη συμφωνία ως προάγγελο του σχεδίου μεγαλύτερης παράτασης της σύμβασης παραχώρησης, ώστε να κατασκευαστούν από τους εργολάβους της Αττικής Οδού οι επεκτάσεις που σχεδιάζονται επί χρόνια. Η κυβέρνηση διευκολύνεται από τις πρόσφατες αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ιταλία -ή τουλάχιστον έτσι πιστεύουν όσοι προωθούν το συγκεκριμένο σχέδιο.

Αντίστοιχη πρόταση είχαν καταθέσει οι τεχνικές εταιρείες που συμμετέχουν στην Αττική Οδό επί κυβέρνησης Κ. Καραμανλή, η οποία είχε απορριφθεί. Ο τότε υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιάς είχε επιχειρήσει να «αναστήσει» αυτόνομο διαγωνισμό για τις επεκτάσεις που είχε ξεκινήσει στις αρχές της δεκαετίας του 2000, χωρίς σοβαρές μελέτες. Ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε, αλλά ακυρώθηκε και από τότε κυκλοφορούν διάφορες λύσεις στο υπουργείο για τις επεκτάσεις. Η σημερινή ηγεσία του υπουργείου Υποδομών έχει, μάλιστα, υποβάλει στη βάση δεδομένων για τα υποψήφια έργα του «πακέτου Γιούνκερ» και σχέδιο επεκτάσεων της Αττικής Οδού. Πρόκειται για πρόταση που μάλλον έχει ξεχαστεί, καθώς απλά παραμένει στη σχετική βάση δεδομένων.

Η ευρωπαϊκή εμπειρία

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πριν από λίγες εβδομάδες ενέκρινε τη συμφωνία επέκτασης δύο συμβάσεων παραχώρησης στην Ιταλία για τέσσερα χρόνια, με τη δέσμευση των εταιρειών που τους διαχειρίζονται πως θα επενδύσουν περί τα 8,5 δισ. ευρώ σε νέα οδικά έργα. Οι εταιρείες που διαχειρίζονται τους δύο δρόμους -η Autostrade per I’Italia (ASPI) και η Societa Iniziative Austrada e Servizi (SIAS), θα χρησιμοποιήσουν τα πρόσθετα έσοδα από την επέκταση των συμβάσεων για να ολοκληρώσουν την κατασκευή του άξονα Asti - Cuneo (Α33).

Η συμφωνία προβλέπει πλαφόν στα έσοδα που μπορούν να έχουν οι δύο παραχωρησιούχοι από την πώληση των περιουσιακών τους στοιχείων στο τέλος των συμβάσεων (με τη διαφορά να πηγαίνει στο δημόσιο). Για να εγκρίνει τη συμφωνία η Κομισιόν, η ιταλική κυβέρνηση δεσμεύτηκε πως θα πραγματοποιήσει νέους διαγωνισμούς για την παραχώρηση δύο οδικών αξόνων που εκμεταλλεύεται σήμερα η SIAS και λήγουν το 2019. Ετσι θεωρείται πως θα ενισχυθεί ο ανταγωνισμός με την είσοδο νέων ομίλων στην ιταλική αγορά.

Αντίστοιχο σχέδιο, έπειτα από πολυετή διαπραγμάτευση, είχε υιοθετήσει το 2015 η Γαλλία, με στόχο την αναβάθμιση του εθνικού δικτύου. Οι συμβάσεις παραχώρησης επεκτάθηκαν στη Γαλλία κατά μόλις δύο χρόνια, με τη συμφωνία που πέτυχε ο τότε υπουργός Οικονομίας και σημερινός πρόεδρος της χώρας Emmanuel Macron να προβλέπει πως οι εργολάβοι θα επενδύσουν 4,2 δισ. ευρώ. Προέβλεπε, επίσης, πως αν τα έσοδα των παραχωρησιούχων από διόδια ξεπερνούσαν το 30% των αρχικών προβλέψεων, τότε η διαφορά θα πηγαίνει κατευθείαν στα ταμεία του δημοσίου. Ο Macron υποστήριζε τότε πως οι συμβάσεις παραχώρησης που είχαν υπογραφεί στο παρελθόν με εταιρείες όπως οι γαλλικές Vinci και Eiffage, η ισπανική Abertis και η αυστραλιανή Macquarie ήταν «γενναιόδωρες».