Με διπλό χάντικαπ κινείται η ελληνική χημική βιομηχανία

Η αναπροσαρμογή των κριτηρίων όχλησης και η μείωση του ενεργειακού κόστους, προβάλλουν ως οι κυριότερες προκλήσεις για την χημική βιομηχανία στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι ο εν λόγω κλάδος «συνέρχεται» από τις συνέπειες της πολυετούς ύφεσης που είχε ως αποτέλεσμα την υποχώρησή του όγκου παραγωγής κατά περίπου 26% το διάστημα 2008 - 2015, η μη έγκαιρη λήψη μέτρων, θα έχει αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξή του.

Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει από τη μελέτη του ΙΟΒΕ με τίτλο «Η Χημική Βιομηχανία στην Ελλάδα Συνεισφορά στην οικονομία και προοπτικές ανάπτυξης» που διενεργήθηκε για λογαριασμό του Συνδέσμου Ελληνικών Χημικών Βιομηχανιών (ΣΕΧΒ) και παρουσιάστηκε χθες.

Αν και το 45% των επιχειρήσεων της χημικής βιομηχανίας που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα είναι εγκατεστημένες στην Αττική, η ανάπτυξή τους απαγορεύεται λόγω του ισχύοντος νομικού πλαισίου. Όπως αναφέρεται στη μελέτη, η νομοθεσία απαγορεύει την εγκατάσταση νέων μονάδων παραγωγής μέσης όχλησης εντός Αττικής. Σημειώνεται, ότι νέες μονάδες νοούνται ακόμη και υφιστάμενες εταιρίες με μακρόχρονη δραστηριότητα που κατατάσσονται στη χαμηλότερη βαθμίδα χαμηλής όχλησης (με βάση παρωχημένα κριτήρια, όπως π.χ. είναι η εγκατεστημένη ιπποδύναμη

Ωστόσο, η απαγόρευση ισχύει ακόμη και για εταιρίες που προτίθενται να εγκατασταθούν σε σημεία εντός Αττικής με χρήσεις γης που επιτρέπουν τη μέση όχληση. Με δεδομένες τις ιδιαιτερότητες της χημικής βιομηχανίας (συγκέντρωση εγκαταστάσεων στην Αττική, ανάγκη εγγύτητας στα κέντρα κατανάλωσης και σε οργανωμένα λιμάνια για εισαγωγές πρώτων υλών και εξαγωγές), απαιτείται άρση της απαγόρευσης της μέσης όχλησης στην Αττική για υφιστάμενες μονάδες που δραστηριοποιούνται ήδη στον νομό και κατατάσσονται στη χαμηλή όχληση, η οποία πλήττει την ανταγωνιστικότητα και δεν επιτρέπει την ανάπτυξη αρκετών χημικών επιχειρήσεων (σ.σ. την ανάγκη αλλαγής των κριτηρίων όχλησης ανέδειξε την περασμένη Δευτέρα το Euro2day.gr.). 

Η όχληση, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ θα μπορούσε να αξιολογείται σύμφωνα με πρακτικά περιβαλλοντικά κριτήρια (όπως απόβλητα, ρύποι και θόρυβος) και τα μέτρα προστασίας που αποτυπώνονται στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων των εγκαταστάσεων.

Σε ό,τι αφορά το ενεργειακό κόστος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η παραγωγική διαδικασία σε ορισμένους τομείς της χημικής βιομηχανίας, όπως τα πετροχημικά και τα λιπάσματα, είναι έντασης ενέργειας - τόσο στο πεδίο των χημικών διεργασιών που εκτελούνται, όσο και λόγω της άμεσης χρήσης ενέργειας (φυσικού αερίου και παραγώγων πετρελαίου) ως πρώτης ύλης. Συνεπώς, ιδιαίτερα σε αυτούς τους τομείς, το ενδιαφέρον και η ανάγκη των επιχειρήσεων του κλάδου για ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας είναι τεράστιο.

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι τιμές φυσικού αερίου για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα παραμένουν υψηλότερες κατά 12% από τον μέσο όρο της ΕΕ-28 δημιουργώντας έντονο ανταγωνιστικό μειονέκτημα για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, το οποίο γίνεται περισσότερο εμφανές αν γίνει σύγκριση με γειτονικές χώρες, όπως η Βουλγαρία, όπου οι τιμές φυσικού αερίου είναι κατά 36% χαμηλότερες.

Επιπλέον, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που φορολογεί το φυσικό αέριο για μη ενεργειακή χρήση. Ο ΕΦΚ στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη αποτελεί το 17% της τελικής τιμής και διευρύνει την ποσοστιαία διαφορά από τις μέσες τιμές στην ΕΕ-28 σε 32%, καθιστώντας ιδιαιτέρως δυσμενή τη θέση της εγχώριας βιομηχανίας λιπασμάτων (και άλλων βιομηχανιών που χρησιμοποιούν το φυσικό αέριο ως πρώτη ύλη) έναντι των ανταγωνιστών σε άλλες χώρες.

Με βάση τα παραπάνω, κρίνεται αναγκαία η άμεση κατάργηση του ΕΦΚ στο φυσικό αέριο για μη ενεργειακή χρήση. Η μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί με βελτίωση ανταγωνιστικότητας της αγοράς χονδρικής μέσω της σύζευξης με γειτονικές αγορές (Ιταλία, Βουλγαρία), την προώθηση των διασυνδέσεων με τα μη συνδεδεμένα νησιά που θα περιορίσει τις χρεώσεις ΥΚΩ, και τη μείωση του ΕΦΚ στην ηλεκτρική ενέργεια για τους βιομηχανικούς καταναλωτές στη μέση τάση.

Σημαντικές εξαγωγές

Οι παρεμβάσεις αυτές κρίνονται άμεσα απαραίτητες, καθώς χημική βιομηχανία αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς κλάδους της εγχώριας μεταποίησης στον οποίο δραστηριοποιούνται πάνω από 1.000 επιχειρήσεις και απασχολεί περίπου 13.000 εργαζόμενους. Παράλληλα, είναι ένας από τους πλέον εξαγωγικούς κλάδους.

Με βάση τα στοιχεία του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ), το 2017 ήταν τέταρτος κατά σειρά πιο εξωστρεφής κλάδος (μετά από τα πετρελαιοειδή, τα βιομηχανικά, τα τρόφιμα και ζώντα ζώα) με την αξία των εξαγωγών να ανέρχεται στα 3,064 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 12% σε σύγκριση με το 2016. Ανάλογη αύξηση καταγράφει και φέτος (συν 15,7% τον Ιανουάριο και συν 12,7% το Φεβρουάριο).

Αναφορικά με τη δομή, η πλειονότητα των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στη χημική βιομηχανία στην Ελλάδα (84%) είναι πολύ μικρές επιχειρήσεις - απασχολούν δηλαδή μέχρι 9 εργαζόμενους. Μόλις το 16% των επιχειρήσεων (162 επιχειρήσεις) απασχολεί περισσότερα από 10 άτομα. Αυτό το ποσοστό αναλύεται περαιτέρω σε 11,2% μικρές, 4,8% μεσαίες και 0,8% μεγάλες επιχειρήσεις. Η εικόνα αυτή διαφέρει και πάλι σημαντικά από την αντίστοιχη στην ΕΕ-28, όπου τα 2/3 των επιχειρήσεων της χημικής βιομηχανίας είναι πολύ μικρές, το 20,8% μικρές, το 10,0% μεσαίες και το 2,8% μεγάλες.

Παρά το πλήθος τους, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις της εγχώριας χημικής βιομηχανίας συγκεντρώνουν μόλις το 7,7% των συνολικών πωλήσεων. Περίπου το 70% των πωλήσεων πραγματοποιείται από τις επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερα από 50 άτομα, ήτοι από το 5,2% του συνολικού αριθμού επιχειρήσεων του κλάδου (51 επιχειρήσεις).