Κίνδυνος «κενού» 9 δισ. στη μείωση των κόκκινων δανείων

Σε εκτροχιασμό των επιχειρησιακών στόχων για τη μείωση των «κόκκινων» δανείων, κατά σχεδόν 30 δισ. ευρώ, εντός της τρέχουσας διετίας, θα οδηγήσει τυχόν επανάπαυση των τραπεζών, όπως προειδοποιεί η Τράπεζα της Ελλάδος.

Στην ετήσια έκθεση του διοικητή της ΤτΕπεριλαμβάνεται εμπειρική ανάλυση, η οποία εκτιμά κατά πόσο η εκτιμώμενη ανάκαμψη της οικονομίας, τα επόμενα έτη, επαρκεί για να επιτευχθεί ο στόχος των τραπεζών να μειώσουν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματά τους (Non Performing Exposures - NPEs) στα 64,6 δισ. ως το τέλος του 2019, από περίπου 95 δισ. σήμερα (σ.σ. τέλος 2017).

Το συμπέρασμα της ανάλυσης είναι σχεδόν προφανές: Αν οι τράπεζες κωλυσιεργήσουν στην εφαρμογή ενεργητικών μεθόδων διαχείρισης, επαναπαυόμενες στη βελτίωση που θα επέλθει λόγω ανάκαμψης της οικονομίας, ενδέχεται να προκύψει απόκλιση περίπου 9 δισ. ευρώ, έναντι των στόχων. Εξέλιξη εξαιρετικά αρνητική για τις τράπεζες και την οικονομία.

Ειδικότερα, εφαρμόζοντας εναλλακτικές οικονομετρικές προσεγγίσεις (παλινδρόμηση εναλλασσόμενων συνθηκών, μπεϋζιανή παλινδρόμηση), εξετάστηκε η επίδραση μακροοικονομικών μεταβλητών (ρυθμός μεταβολής της οικονομικής δραστηριότητας, της ανεργίας, των τιμών ακινήτων, των εξαγωγών, της ιδιωτικής κατανάλωσης, του επιπέδου τιμών) στο ποσοστό αθέτησης των χαρτοφυλακίων δανείων (επιχειρηματικών, στεγαστικών, καταναλωτικών) των ελληνικών τραπεζών.

Τα αποτελέσματα της ανάλυσης υποστηρίζουν συνολικά ότι το ποσοστό αθέτησης (δηλαδή το ποσοστό των δανείων που βρίσκονται σε καθυστέρηση) σχετίζεται αρνητικά με τον ρυθμό μεταβολής της οικονομικής δραστηριότητας (με κάποια χρονική υστέρηση), τη μεταβολή του δείκτη τιμών των ακινήτων και τον ρυθμό μεταβολής της ιδιωτικής κατανάλωσης, και θετικά με τον πληθωρισμό και την ανεργία.

Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας τις μακροοικονομικές προβλέψεις της ΤτΕ για τη διετία 2018-19, εκτιμήθηκαν ανά χαρτοφυλάκιο οι μελλοντικοί καθαροί ρυθμοί δημιουργίας νέων δανείων σε καθυστέρηση. Δηλαδή, οι ρυθμοί αθέτησης, συνυπολογιζόμενων, όμως, των δανείων που «θεραπεύονται» και αναταξινομούνται από το χαρτοφυλάκιο των μη εξυπηρετούμενων σε εκείνο των εξυπηρετούμενων.

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τους επιχειρησιακούς στόχους, για την περίοδο τέλος Ιουνίου 2017-τέλος Δεκεμβρίου 2019, αναμένεται να δημιουργηθούν νέα NPEs ύψους 20,1 δισ., ενώ την ίδια περίοδο προβλέπεται προβληματικά δάνεια 21,1 δισ., κατόπιν ρύθμισης, να «θεραπευτούν» και να ταξινομηθούν στα ενήμερα.

Από την ανάλυση προκύπτει ότι η βελτίωση των οικονομικών συνθηκών από μόνη της θα συμβάλει, μεν, στον περιορισμό του ρυθμού αύξησης των NPEs, αλλά δεν επαρκεί για να οδηγήσει σε αρνητικό πρόσημο τους καθαρούς ρυθμούς αθέτησης.

Ρυθμίσεις με οδηγό την πραγματική ικανότητα αποπληρωμής

Ενδεικτικά εκτιμάται ότι αν οι τράπεζες δεν προχωρήσουν σε ενεργητική διαχείριση μη εξυπηρετούμενων δανείων, θα μπορούσε να προκύψει απόκλιση κατά περίπου 9 δισ. ευρώ από τους επιχειρησιακούς στόχους που έχουν υποβάλει στον SSM για τη μείωση των NPEs ως το τέλος του 2019. Κάτι τέτοιο θα θέσει, σύμφωνα με την ΤτE, σε κίνδυνο την επιτυχή υλοποίηση του σχεδίου μείωσης των NPEs, η επίτευξη του οποίου είναι κεφαλαιώδους σημασίας για το αύριο του τραπεζικού τομέα και της ελληνικής οικονομίας.

Σύμφωνα με την ΤτE, η διάρθρωση του «αποθέματος» των «κόκκινων» δανείων δημιουργεί προβληματισμό για το αν και πόσο μπορούν να μειωθούν γρήγορα και αποτελεσματικά, εφόσον οι τράπεζες δεν εντείνουν τις προσπάθειές τους στην κατεύθυνση της πιο ενεργούς και αποτελεσματικής διαχείρισης. Ειδικότερα συστήνεται η παροχή στοχευμένων λύσεων αναδιάρθρωσης δανείων, λαμβάνοντας υπόψη και την πραγματική ικανότητα αποπληρωμής από πλευράς των δανειοληπτών.

Οι παράγοντες ανησυχίας

Τα NPEs υποχώρησαν στο τέλος του 2017 στα 95 δισ. ευρώ (σ.σ. προσωρινά στοιχεία), καταγράφοντας μείωση κατά σχεδόν 11 δισ. σε σχέση με το τέλος του 2016. Περίπου το 45% της μείωσης προήλθε από διαγραφές (4,4 δισ. ως τις 30/9) ενώ για πρώτη φορά υπήρξαν και σημαντικές πωλήσεις. Αντίθετα, οι εισπράξεις από αποπληρωμές μη εξυπηρετούμενων δανείων παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα (1,8 δισ. ως τις 30/9).

Οι παράγοντες προβληματισμού είναι σύμφωνα με την TτE οι εξής:

- Το ήμισυ σχεδόν των δανείων με καθυστέρηση άνω των 90 ημερών (χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι καταγγελμένες απαιτήσεις) αφορούν περιπτώσεις με καθυστέρηση μεγαλύτερη των δύο ετών,

- Σημαντικό ποσοστό των δανείων που είχαν τεθεί σε καθεστώς ρύθμισης (“forborne exposures”) εμφανίζουν εκ νέου καθυστέρηση. Όπως έγραψε το Euro2day.gr, περίπου στο 42% των ρυθμίσεων βραχυπρόθεσμου τύπου και στο 32% εκείνων μακροπρόθεσμου τύπου, η καθυστέρηση εμφανίζεται μόλις ένα τρίμηνο μετά την εφαρμογή της ρύθμισης.

- Η αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων δεν εμφανίζει σημαντικές διαφορές σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Φαίνεται δηλαδή ότι οι γενικότερες οικονομικές συνθήκες δεν επαρκούν για να εξηγήσουν τη χαμηλή αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων, καθώς, παρά την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, επί του παρόντος τα προβλήματα στην εξυπηρέτηση ρυθμισθέντων δανείων εξακολουθούν.

- Στο 9μηνο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου δημιουργήθηκαν νέα NPEs ύψους 8,1 δισ. ενώ τα δάνεια που ρυθμίστηκαν ανήλθαν μόλις στα 5,3 δισ. ευρώ.