Τράπεζες: Το «καλό σενάριο» ενόψει stress test

Διαβάζοντας κάποιος προσεκτικά την πρόσφατη επισκόπηση της Τράπεζας της Ελλάδος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, θα πέσει πάνω σε μια αναφορά τριακοσίων λέξεων, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «συμπυκνωμένος οδηγός επιβίωσης για τις τράπεζες», μετά το επικείμενο stress test.

Γράφει λοιπόν η ΤτΕ τα εξής: Οι τράπεζες θα πρέπει να προχωρήσουν σε μια πιο επιθετική πολιτική πώλησης ή μεταβίβασης, αναγνωρίζοντας τις ζημίες. Οι τράπεζες θα πρέπει ακόμα να δημιουργήσουν πρόσθετα κεφαλαιακά αποθέματα, για να αντιμετωπίσουν μελλοντικές πωλήσεις ή μεταβιβάσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων και ανοιγμάτων. Μέσα θωράκισης και περαιτέρω εξυγίανσης των ισολογισμών αποτελούν η συνέχιση των πωλήσεων υποκαταστημάτων και θυγατρικών στο εξωτερικό και η επιτάχυνση των μέτρων μείωσης του λειτουργικού κόστους.

Η κάθε μία λέξη από την παραπάνω αναφορά έχει, σύμφωνα με τραπεζικά στελέχη, ξεχωριστή σημασία. Ιδιαίτερα, αν αναγνωστεί υπό το πρίσμα της επικείμενης άσκησης προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress test) και του τι έχει συμβεί, πανευρωπαϊκά, στο μέτωπο αντιμετώπισης των «κόκκινων» δανείων.

Κατ' αρχάς η TτE συστήνει ρητώς στις τράπεζες να προχωρήσουν σε πιο επιθετική πολιτική πώλησης ή μεταβίβασης μη εξυπηρετούμενων δανείων (Non Performing Loans -NPLs) και ανοιγμάτων (Non Performing Exposures - NPEs), παρά το γεγονός ότι υπάρχει «ψαλίδα» μεταξύ των τιμών τις οποίες προσφέρει η αγορά, σε σχέση με αυτές που ζητούν οι τράπεζες, βάσει των ειδικών προβλέψεων.

Για τον παραπάνω λόγο αναφέρει ότι θα πρέπει, ως αποτέλεσμα των επιθετικών πωλήσεων, να αναγνωρίσουν ζημίες. Είναι η πρώτη φορά που η θεσμική αρχή προτρέπει, δημόσια, τις τράπεζες να προχωρήσουν σε επιθετικές πωλήσεις, ακόμη και αν αυτό συνεπάγεται αναγνώριση ζημίας, λόγω πρόσθετων προβλέψεων. Αντίστοιχη προτροπή στις τράπεζες φέρεται να έχει κάνει στο -πρόσφατο- παρελθόν υψηλόβαθμο στέλεχος του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού ( SSM), με την υποσημείωση ότι οι τιμές θα βελτιωθούν σταδιακά.

Η σύμπτωση των παραπάνω αναφορών δείχνει, σύμφωνα με τραπεζικές πηγές, την κατεύθυνση. Μετά το stress test, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, οι τράπεζες θα υποχρεωθούν να επιταχύνουν τις πωλήσεις ή μεταβιβάσεις (π.χ. τιτλοποιήσεις) μη εξυπηρετούμενων δανείων και ανοιγμάτων. Το αποτέλεσμα της άσκησης θα καθορίσει μόνο τον βαθμό της ταχύτητας και την έκταση της αναθεώρησης των πλάνων μείωσης κόκκινων δανείων.

Το παράδειγμα της Ιταλίας είναι ενδεικτικό. Υπό την άμεση πίεση του επόπτη, οι τράπεζες προχώρησαν σε πωλήσεις μεγάλων χαρτοφυλακίων με «κόκκινα» δάνεια, εξυγιαίνοντας εν μέρει ή σε σημαντικό βαθμό τον ισολογισμό τους. Έτσι, μετά από χρόνια καθυστερήσεων, τα NPEs/NPLs των ιταλικών τραπεζών μειώθηκαν ταχύτερα, με αποτέλεσμα οι εγχώριες τράπεζες να δείχνουν… ξεχωριστή περίπτωση.

Πού θα βρουν οι τράπεζες τα πρόσθετα κεφάλαια

Γνωρίζοντας ότι οι επιθετικές πωλήσεις «κόκκινων» δανείων θα αποτελέσουν μονόδρομο, η Τράπεζα της Ελλάδος ζητά από τις τράπεζες να δημιουργήσουν πρόσθετα κεφαλαιακά αποθέματα, ικανά να αντιμετωπίσουν τις πιθανές ζημίες από πρόσθετες προβλέψεις.

Στην παραπάνω κατεύθυνση προτείνει τον περαιτέρω περιορισμό των δραστηριοτήτων στο εξωτερικό, παρά το γεγονός ότι οι τράπεζες έχουν σχεδόν υλοποιήσει τις σχετικές δεσμεύσεις των πλάνων αναδιάρθρωσης, και την επιτάχυνση των μέτρων μείωσης του λειτουργικού κόστους.

Οι παραπάνω δράσεις θα μπορούσαν να συμπεριλαμβάνονται στα capital plans που ενδεχομένως να κληθούν να υποβάλουν οι τράπεζες, εφόσον οι κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν από το stress test είναι χειρίσιμες. Πρόκειται, σύμφωνα με τους αναλυτές, για το «καλό σενάριο» της άσκησης που θα συνοδευτεί από νέα πλάνα μείωσης των «κόκκινων» δανείων, τόσο ως προς τη διάρκεια όσο και ως προς τους στόχους και το μείγμα των δράσεων.

Στο μέτωπο της μείωσης στα λειτουργικά κόστη, έχουν ήδη ξεκινήσει νέα προγράμματα εθελουσίας εξόδου, με κίνητρα αποχώρησης αντίστοιχα αυτών που είχαν προσφερθεί πριν από μία διετία. Η Eurobank ανακοίνωσε ήδη νέο πρόγραμμα ενώ αντίστοιχη κίνηση ετοιμάζει η Πειραιώς, η οποία πρέπει να επιτύχει τη μείωση του εν Ελλάδι προσωπικού του ομίλου κατά περίπου 2.000 άτομα.

Η ακτινογραφία του προβλήματος

Τα NPEs ανήλθαν, στο τέλος Σεπτεμβρίου, στα 100,4 δισ. (44,6% των συνολικών ανοιγμάτων), ενώ αν εξαιρεθούν τα εκτός ισολογισμού στοιχεία και το ενήμερο δανειακό χαρτοφυλάκιο Δημοσίου, το ύψος τους ανήλθε στα 99,1 δισ. ( 50,1% των συνολικών ανοιγμάτων).

Ο δείκτης κάλυψης NPEs από συσσωρευμένες προβλέψεις διαμορφώθηκε στο 48% από 48,3% τον Ιούνιο και 49,7% τον Δεκ. του 2016. Σε απόλυτο αριθμό, οι προβλέψεις ανήλθαν στα 48,2 δισ. από 52,8 δισ. στο τέλος του 2016 λόγω υψηλών διαγραφών. Το 87,7% των συνολικών εξασφαλίσεων των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι ακίνητα, η συνολική αξία των οποίων ανήλθε σε 44 δισ. ευρώ, 4,6% χαμηλότερα σε σχέση με το τέλος του 2016.

Το 45,5% των NPEs είναι καταγγελμένα δάνεια, ποσοστό οριακά αυξημένο σε σχέση με το τέλος του 2016. Πρέπει όμως να προσμετρηθεί ότι οι τράπεζες διέγραψαν καταγγελμένες απαιτήσεις 1,8 δισ. Το σύνολο των ρυθμισμένων ανοιγμάτων (Forborne) ανήλθε σε 51,1 δισ. ευρώ, σημειώνοντας οριακή αύξηση το εννεάμηνο του 2017 κατά 0,8%, σε σχέση με το τέλος του 2016.

Το 21,9% των ήδη ρυθμισμένων ανοιγμάτων εμφανίζει καθυστέρηση άνω των 90 ημερών. Το 54,3% των NPEs άνω των 90 ημερών δεν έχουν ρυθμιστεί, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά για τα στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια ανέρχονται σε 49,9%, 42,9% και 60,4% αντίστοιχα.

Ο λόγος των ανοιγμάτων αβέβαιης είσπραξης προς το σύνολο των NPEs αυξήθηκε στο 9μηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2017 και ανήλθε στο 30,1%, έναντι 28,5% στο τέλος του 2016, ενώ ο λόγος των εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων τα οποία είναι σε καθυστέρηση από 1 έως 90 ημέρες προς το σύνολο των εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων ανήλθε στο 10,5% από 10% στο τέλος του 2016.