Κρυμμένος θησαυρός για το δημόσιο οι e-διαγωνισμοί

Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ θα μπορούσε να εξοικονομεί ετησίως το ελληνικό δημόσιο, εάν όλες οι δημόσιες συμβάσεις (αγαθών, υπηρεσιών και έργων) διενεργούνταν ηλεκτρονικά. Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία που παρουσίασε χθες η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή (ΓΓΕΠΚ), στο πλαίσιο σχετικής ημερίδας.

Σύμφωνα με τα επεξεργασμένα στοιχεία της ΓΓΕΠΚ, το 2016 το όφελος για το ελληνικό δημόσιο από τη διεύρυνση του αριθμού και της αξίας των συμβάσεων που διενεργούνται με ηλεκτρονικό τρόπο ανήλθε σε περίπου 300 εκατ. ευρώ, καθώς επί συμβάσεων εκτιμώμενης αξίας 3,3 δισ. ευρώ, η εξοικονόμηση δαπάνης σε σχέση με τον αρχικά προβλεπόμενο προϋπολογισμό διαμορφώθηκε στο 9,49%. Το ποσοστό εξοικονόμησης είναι αυξημένο κατά 1,1% σε σχέση με αυτή που επιτεύχθηκε το 2015 (8,39%).

Πάντως με βάση τα όσα ανέφεραν στελέχη του υπουργείου, η εξοικονόμηση αυτή μπορεί να είναι και μεγαλύτερη στα επόμενα χρόνια, αφού θα ωριμάζουν οι συνθήκες, ώστε και όλοι οι διαγωνισμοί να διενεργούνται ηλεκτρονικά, αλλά και διευρυνθεί ο αριθμός των συμφωνιών-πλαίσιο που, όπως καταδεικνύει η διεθνής εμπειρία, αποτελούν τη βέλτιστη, από κάθε πλευρά, πρακτική δημόσιων συμβάσεων.

Διαφορετικό το νέο πλαίσιο

Με την ενεργοποίηση του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημόσιων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) πλέον στόχος της κυβέρνησης είναι όλες οι διαδικασίες να είναι ηλεκτρονικές. Αξίζει να καταγραφεί η μεγάλη πρόοδος που έχει συντελεστεί τα δύο τελευταία χρόνια, καθώς το 2015 διενεργήθηκαν 5.133 ηλεκτρονικοί διαγωνισμοί, εκτιμώμενης αξίας 2,8 δισ. ευρώ, ενώ το 2016 διενεργήθηκαν 3.999 διαγωνισμοί, εκτιμώμενης αξίας 3,3 δισ. ευρώ. Το 2014 ο αριθμός των ηλεκτρονικών διαγωνισμών ήταν μόλις 471 και εκτιμώμενης αξίας 215,5 εκατ. ευρώ.

Διευκρινίζεται ότι η υποχώρηση του αριθμού των διαγωνισμών το 2016 έναντι του 2015 κάθε άλλο παρά ως αρνητική μπορεί να χαρακτηρισθεί. Πρόκειται για μια «κεντρικοποίηση» αφού η αξία των διαγωνισμών που διενεργήθηκαν το 2016 είναι σαφώς μεγαλύτερη από αυτή του 2015.

Προσαρμόζεται η αγορά...

Ακόμη μεγαλύτερο είναι το όφελος στις περιπτώσεις των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών. Σ' αυτό το σκέλος των διαγωνισμών, η μεγαλύτερη έκπτωση που έχει επιτευχθεί είναι της τάξεως του 59% και αφορά στην προμήθεια ατομικών προσωπίδων. Σε μια περίπτωση προμήθειας εντομοκτόνων υλικών, το δημόσιο πέτυχε έκπτωση 34,6% από τον αρχικά προβλεπόμενο προϋπολογισμό. Συγκεκριμένα είχε προϋπολογίσει 2.824.436 ευρώ και τελικώς τα προμηθεύτηκε με 1.846.000 ευρώ.

Χαρακτηριστικό επίσης ήταν το παράδειγμα που ανέφερε ο γενικός γραμματέας Αντώνης Παπαδεράκης σχετικά με την προμήθεια εργαστηριακών αντιδραστηρίων. Ο αρχικός προϋπολογισμός είχε εκτιμηθεί στα 33 εκατ. ευρώ αλλά τελικώς ο διαγωνισμός κατακυρώθηκε στα... 23 εκατ. ευρώ. Δηλαδή το όφελος ήταν 10 εκατ. ευρώ. Πέραν των άλλων, ο ίδιος σημείωσε ότι από τη διεύρυνση του αριθμού των ηλεκτρονικών διαγωνισμών, το 2016, το δημόσιο κέρδισε 700.000 ευρώ από τη μη χρήση χαρτιού!

Η διεύρυνση του αριθμού των ηλεκτρονικών διαγωνισμών αλλά και των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση, καθώς σημαντικός αριθμός συμβάσεων και μάλιστα μεγάλης αξίας εκτελείται ακόμη με τον... παραδοσιακό τρόπο. Είναι ενδεικτικό ότι το 2016 η εκτιμώμενη αξία των συμβάσεων ανήλθε στα 5,4 δισ. ευρώ, εκ των οποίων, όπως προαναφέραμε, τα 3,3 δισ. διενεργήθηκαν με ηλεκτρονικό τρόπο. Συνεπώς, το περιθώριο είναι ακόμη μεγάλο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΓΓΕΠΚ, αυτή τη στιγμή στο Ηλεκτρονικό Μητρώο, οι εγγεγραμμένοι οικονομικοί φορείς-χρήστες ξεπερνούν τις 12.000 (έναντι 2.160 το 2014), εκ των οποίων το 98% αφορά ελληνικές παραγωγικές και εμπορικές επιχειρήσεις. Επίσης, έχει μειωθεί και ο μέσος χρόνος ολοκλήρωσης μιας διεξαγόμενης διαγωνιστικής διαδικασίας στις 50 ημέρες (έναντι των 60 ημερών που απαιτούνταν το 2014).

Πρωταθλητές οι ΟΤΑ

Σε ό,τι αφορά στο πλήθος των συμβάσεων, σχεδόν το μισό εκτελείται από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ). Το 2016 οι ΟΤΑ εκτέλεσαν το 48% των συμβάσεων, ο τομέας της υγείας το 26%, η κεντρική διοίκηση το 13% και το υπόλοιπο 13% οι λοιποί φορείς. Ως προς την αξία, ωστόσο, τα δεδομένα πλην των ΟΤΑ αλλάζουν. Ειδικότερα, οι ΟΤΑ εκτέλεσαν το 44% της αξίας των συμβάσεων, ο τομέας της υγείας το 11%, η κεντρική διοίκηση το 26% και οι λοιποί φορείς το 19%.

Τα 10 πρώτα αντικείμενα σε αξία συμβάσεων

Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, τα 10 πρώτα αντικείμενα σε αξία συμβάσεων του 2016 ήταν τα εξής:

1. Κατασκευή αυτοκινητοδρόμων και οδών: 27 συμβάσεις αξίας 245 εκατ. ευρώ

2. Πετρέλαιο ντίζελ: 759 συμβάσεις αξίας 222,3 εκατ. ευρώ

3. Υπηρεσίες διαχείρισης συμβάσεων: 10 συμβάσεις αξίας 170 εκατ. ευρώ

4. Υπηρεσίες ειδικών οδικών μεταφορών επιβατών (σ.σ. μαθητές): 2.764 συμβάσεις αξίας 164,7 εκατ. ευρώ

5. Καύσιμα αεριωθουμένων τύπου κηροζίνης: 8 συμβάσεις αξίας 103,5 εκατ. ευρώ

6. Υπηρεσίες οδικών μεταφορών: 351 συμβάσεις αξίας 89,8 εκατ. ευρώ

7. Έργα οδοποιίας: 1.301 συμβάσεις αξίας 82,5 εκατ. ευρώ

8. Υπηρεσίες καθαρισμού κτιρίων: 2.076 συμβάσεις αξίας 800 εκατ. ευρώ

9. Υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες: 11 συμβάσεις αξίας 52,9 εκατ. ευρώ

10. Αντιδραστήρια εργαστηρίων: 5.643 συμβάσεις αξίας 51 εκατ. ευρώ.

Οι εκτιμήσεις Παπαδημητρίου

Στον χαιρετισμό στην ημερίδα, ο υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Δημήτρης Παπαδημητρίου σημείωσε ότι σύμφωνα με έκθεση του ΟΟΣΑ, η μείωση κατά 25% του διοικητικού κόστους που διέπει τη διαδικασία των δημόσιων προμηθειών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,4% έως το 2025, τονίζοντας ότι η ενίσχυση της διαφάνειας και του ανταγωνισμού στις δημόσιες προμήθειες ωφελεί τελικά την υγιή επιχειρηματικότητα στη χώρα μας.

Οι προτεραιότητες

Από την πλευρά του, ο κ. Παπαδεράκης, τόνισε μεταξύ άλλων ότι πέραν των θετικών αποτελεσμάτων που σημειώνονται, η Γενική Γραμματεία βρίσκεται αντιμέτωπη με μία σειρά προκλήσεων που καλούνται να αντιμετωπίσουν στο πλαίσιο υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για τις Δημόσιες Συμβάσεις.

Ειδικότερα, πρόσθεσε ότι προτεραιότητες για τον τομέα στο επόμενο διάστημα αποτελούν:

1. Η ολοκληρωτική ηλεκτρονικοποίηση των διαγωνιστικών διαδικασιών για όλες τις κατηγορίες προμηθειών άνω των 60.000 ευρώ και η δημοσιότητα για κάθε προμήθεια ή έργο που ξεπερνά τα 1.000 ευρώ,

2. Η αναμόρφωση όλου του προδικαστικού και δικαστικού συστήματος προσφυγών με στόχο την απλοποίηση και συντόμευση των διαδικασιών και ταυτόχρονη ενίσχυση της ασφάλισης δικαίου,

3. Η ηλεκτρονικοποίηση των διαδικασιών Δημοσίων Συμβάσεων και πέραν της ανάθεσης, δηλαδή από την παρακολούθηση εκτέλεσης της σύμβασης μέχρι και την πληρωμή μέσω ηλεκτρονικού τιμολογίου,

4. Η πλήρης ανάπτυξη ενός ευέλικτου, αποτελεσματικού και συνεκτικού πλέγματος Αναθετουσών Αρχών ώστε να διασφαλίζεται η αξιοπιστία και η συνέπεια για το σύνολο των προμηθειών σε αγαθά και υπηρεσίες για όλους τους φορείς του Δημοσίου.